Αυτό είναι το πιο σοβαρό πρόβλημα στις εργασιακές σχέσεις

Η νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Εργασίας στο αναπτυξιακό νομοσχέδιο να εισαγάγει την ηλεκτρονική κάρτα έναρξης και λήξης του ωραρίου εργασίας είναι αναγκαιότητα. Το μέτρο έχει ήδη νομοθετικά εισαχθεί στη χώρα μας και το 2011.

Δε λειτούργησε ωστόσο ποτέ. Η επιτυχία του θα είναι ουσιαστική, αν διασυνδεθεί με το σύστημα Εργάνη, ώστε ο μηχανισμός καταγραφής του χρόνου εργασίας να είναι γνήσιος και προσβάσιμος στον έλεγχό του από τις Αρχές.

Το μέτρο θεωρείται επιβεβλημένο, όχι μόνο για τις εργασιακές σχέσεις που σήμερα γνωρίζουμε στη Χώρα μας, αλλά και τις εκατοντάδες μορφές smartworking που συνοδεύουν την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση (εργασία 4.0) που ορμητικά διεισδύει και στη δική μας αγορά εργασίας.

Ο Χρόνος εργασίας, αλλά και ο προσδιορισμός του τόπου εργασίας θα αποτελέσουν  -πολύ σύντομα- ίσως το πιο σοβαρό ζητούμενο στις εργασιακές σχέσεις του μέλλοντος.

Φανταστείτε κάποιος που εργάζεται εξ αποστάσεως σε μία συμβατική εργασία ή που παρέχει υπηρεσίες μέσα από μία ηλεκτρονική εφαρμογή στο κινητό του. Σκεφτείτε έναν, που θα πρέπει να έχει διαρκώς σε αναμονή κλήσης τη συσκευή του κινητού του για να δεχτεί την εντολή του προϊσταμένου του. Είναι πολύ δυσδιάκριτος πλέον για αυτόν τον εργαζόμενο  ο διαχωρισμός μεταξύ της προσωπικής και επαγγελματικής του ζωής. Και αυτός είναι ο εφιάλτης ! Με το χρόνο εργασίας συνδέονται τα πιο θεμελιώδη ατομικά του δικαιώματα, όπως αυτό της ανάπαυσης, της οικογενειακής του ευημερίας, της ιδιωτικότητάς του κλπ.

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης πολύ πρόσφατα, στην περίπτωση C-55/18, με την απόφασή του που εξέδωσε το Μάιο του 2019, έκρινε ότι το ωράριο εργασίας πρέπει να υπολογίζεται με αντικειμενικό και αξιόπιστο τρόπο για καθέναν από τους εργαζόμενους, ώστε να επιτρέπεται η άσκηση των δικαιωμάτων τους και να διευκολύνονται αυτοί στα ελάχιστα επιτρεπτά όρια ανάπαυσης ημερήσιας και εβδομαδιαίας απασχόλησης. Το θέμα σε επίπεδο ευρωπαϊκής νομοθεσίας έχει αντιμετωπιστεί ήδη με την οδηγία 2003/88.

Σύμφωνα με το Δικαστήριο, αν στην επιχείρηση λείπει ένα σύστημα που θα επιτρέπει την καταγραφή της διάρκειας ημερήσιας εργασίας για καθέναν από τους εργαζόμενους, δεν υπάρχει αξιόπιστος τρόπος, ώστε με αντικειμενικότητα να καθοριστούν, είτε ο αριθμός των ωρών της εργασίας που παρέχεται και η ένταξή τους στον ευρύτερο χρόνο, είτε ο αριθμός των ωρών εργασίας που παρέχεται πέρα από το κανονικό ωράριο εργασίας (υπερωρία).

Κρίθηκε μάλιστα, ότι οι δυσκολίες που πηγάζουν από την ανυπαρξία ενός τέτοιου μηχανισμού, με δεδομένη την αδύναμη θέση του εργαζόμενου στη σύμβαση εργασίας, δεν μπορούν να υποκατασταθούν από τις κατασταλτικές ή ερευνητικές εξουσίες των Ελεγκτικών Αρχών μίας χώρας, δηλαδή από τις Επιθεωρήσεις Εργασίας. Ούτε βεβαίως, θα επαρκούσαν οι δυνατότητες να αποδειχθεί το ωράριο εργασίας με άλλα αποδεικτικά μέσα, μαρτυρίες κλπ.

Ανάγεται η υποχρέωση αυτή των επιχειρήσεων, να εγκαταστήσουν ένα αξιόπιστο σύστημα καταγραφής του χρόνου εργασίας, στο περιβάλλον της γενικότερης υποχρέωσης για τα Κράτη-Μέλη της Ε.Ε., να προσαρμοστούν σε όσα επιτάσσει η ευρωπαϊκή νομοθεσία της οδηγίας 89/391, δηλαδή της υποχρέωσης να εγκατασταθούν σε μία επιχείρηση η οργάνωση και τα μέσα που είναι αναγκαία για την προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων.

Ο Γιάννης Καρούζος είναι εργατολόγος