Έρευνα : Μάστιγα η παραπληροφόρηση στο Διαδίκτυο

Η πολιτική παραπληροφόρηση μαστίζει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο Διαδίκτυο, σύμφωνα με μια νέα έρευνα του Oxford Internet Institute του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, η οποία τιτλοφορείται «The Global Disinformation Order» («Το Καθεστώς της Παγκόσμιας Παραπληροφόρησης»).

Οι ερευνητές συνέλεξαν πληροφορίες από ειδησεογραφικούς οργανισμούς, οργανώσεις πολιτών και κυβερνήσεις, δημιουργώντας μία από τις πιο ολοκληρωμένες έως σήμερα εικόνες των πρακτικών παραπληροφόρησης διεθνώς.

Ο αριθμός των χωρών όπου σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό διεξάγονται οργανωμένες καμπάνιες πολιτικής παραπληροφόρησης, αυξήθηκε σε 70 το 2019 – από 48 το 2018 και 28 το 2017. Σε αυτές τις χώρες υπάρχει τουλάχιστον ένα κόμμα ή μία κυβερνητική αρχή που χρησιμοποιεί τα social media για να κατευθύνει την άποψη του πληθυσμού.

Ολοένα και συχνότερα διάφορες κυβερνήσεις δημιουργούν «κυβερνο-στρατεύματα», είτε από ανθρώπους είτε από δίκτυα bots, με στόχο να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη, συνθλίβοντας την πολιτική διαφωνία. Ως βασικά εργαλεία χρησιμοποιούνται ρομπότ λογισμικού (bots), «τρολ» με αμοιβή, fake λογαριασμοί κ.ά.

Αυτό γίνεται όχι μόνο από μεγάλες χώρες, αλλά και από μικρότερες (Αζερμπαϊτζάν, Τατζικιστάν, Ζιμπάμπουε, Μπαχρέιν κ.ά.), οι οποίες εύκολα μπορούν να στήσουν τέτοιες επιχειρήσεις κατευθυνόμενης επιρροής στο Διαδίκτυο.

Οι χώρες όπου «ανθεί» η παραπληροφόρηση – Πρώτη η Κίνα

Κάποιες χώρες χρησιμοποιούν τη δύναμη των social media και στο εξωτερικό τους, για να επηρεάσουν δηλαδή το παγκόσμιο κοινό. Στο πεδίο της παγκόσμιας παραπληροφόρησης πρωτοστάτριες είναι η Κίνα, η Ινδία, το Ιράν, το Πακιστάν, η Σαουδική Αραβία, η Βενεζουέλα και η Ρωσία.

Οι ερευνητές επισημαίνουν την ανάδυση της Κίνας ως ισχυρής δύναμης, πλέον, στο πεδίο της παγκόσμιας παραπληροφόρησης, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της χώρας. Πέρα από τα εγχώρια μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Weibo, WeChat, QQ), είναι ανησυχητικό ότι η Κίνα έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί επιθετικά και τα «βαριά όπλα» του Facebook, του Twitter και του YouTube.

Το Διαδίκτυο αγαπημένο εργαλείο των αυταρχικών καθεστώτων

H βρετανική έρευνα διαπιστώνει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν γίνει εργαλείο για πολλά αυταρχικά καθεστώτα. Σε 26 χώρες, η προπαγάνδα γίνεται με κρατική πρωτοβουλία και χρησιμοποιείται για τρεις βασικούς σκοπούς: για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη διαπόμπευση των πολιτικών αντιπάλων και την κατάπνιξη των φωνών αντιγνωμίας.

Για παράδειγμα, στο Βιετνάμ η κυβέρνηση ζητά από τους πολίτες να προβαίνουν σε φιλοκυβερνητικές αναρτήσεις στις προσωπικές σελίδες τους στο Facebook. Στη Γουατεμάλα η κυβέρνηση «χακάρει» και υποκλέπτει λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να σιγάσει τις αντίθετες γνώμες πολιτών. Τέλος, στην Αιθιοπία το κυβερνών κόμμα προσέλαβε επ’ αμοιβή ανθρώπους για να επηρεάζουν υπέρ του, με αναρτήσεις τους, τον διάλογο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Νούμερο ένα στην παραπληροφόρηση το Facebook

Το Facebook είναι η κατεξοχήν πλατφόρμα δράσης των εκστρατειών ψευδούς πολιτικής πληροφόρησης. Οργανωμένες εκστρατείες προπαγάνδας στην πλατφόρμα του ανιχνεύθηκαν σε 56 χώρες.

Το Facebook και άλλες παρεμφερείς διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως το YouTube και το Twitter, προσπαθούν να καταπολεμήσουν την προπαγάνδα και τη διασπορά ψευδών ειδήσεων, ωστόσο πολλές  κυβερνήσεις ανά τον κόσμο καταφεύγουν ακριβώς σε αυτές τις πρακτικές.

Ο διευθυντής του Ινστιτούτου Διαδικτύου της Οξφόρδης, Φίλιπ Χάουαρντ, τόνισε ότι τέτοιες καμπάνιες παραπληροφόρησης δεν μπορούν πια να θεωρούνται έργο «μοναχικών χάκερ ή μεμονωμένων ακτιβιστών ή εφήβων που βγάζουν το ψωμί τους από το υπόγειό τους», καθώς η παραπληροφόρηση γίνεται με επαγγελματικό τρόπο, από επίσημους οργανισμούς.

Και στη Ελλάδα η παραπληροφόρηση – Σε μικρότερο βαθμό

Για την Ελλάδα αναφέρεται ότι τόσο το Facebook όσο και το Twitter αξιοποιούνται κατ’ εξοχήν από πολιτικούς και πολιτικά κόμματα για τη «χειραγώγηση» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μέσω χρήσης τόσο ανθρώπων όσο και bots. Ως κύριος στόχος στη χώρα μας εμφανίζεται η επίθεση στους πολιτικούς αντιπάλους και η «σίγασή» τους μέσω «τρολ» και συστηματικής παραπληροφόρησης.

Όσον αφορά το επίπεδο της δραστηριότητας των «κυβερνο-στρατευμάτων», από τις τέσσερις κατηγορίες της έκθεσης (ελάχιστη, χαμηλή, μέση, υψηλή), η Ελλάδα ανήκει στην πρώτη κατηγορία της «ελάχιστης» δραστηριότητας, μαζί με χώρες όπως η Σουηδία, η Ολλανδία, η Κροατία, η Ν. Κορέα, η Αργεντινή κ.ά. Η δραστηριότητα στη χώρα μας χαρακτηρίζεται περιστασιακή και όχι μόνιμη, ενώ δεν καταγράφονται πληροφορίες για τον αριθμό και το μέγεθος των ομάδων που κάνουν την online παραπληροφόρηση.

Δείτε εδώ όλη την έρευνα στα αγγλικά