Το «κολαστήριο» που λέγεται Μόρια

Μια ανθρώπινη τραγωδία χωρίς τέλος, με θύματα πρόσφυγες που έρχονται από τη χώρα τους στην Ελλάδα για μια καλύτερη ζωή, εκτυλίσσεται κυριολεκτικά στο hot spot της Μόριας.

Το βράδυ της Κυριακής, στον κατάλογο των θυμάτων που έχουν βρει τραγικό θάνατο τα τελευταία τέσσερα χρόνια προστέθηκαν άλλοι δύο πρόσφυγες, μια μητέρα και το παιδί της, ανεβάζοντας τον αριθμό των αδικοχαμένων ψυχών.

Ουσιαστικά, συνέβη αυτό που όλοι φοβόντουσαν το τελευταίο διάστημα. Η τραγωδία στον καταυλισμό της Μόριας από εξέγερση, φωτιές και βίαια επεισόδια επιβεβαίωσε ότι η συγκεκριμένη δομή έχει ξεπεράσει προ πολλού τα όριά της.

Η κατάσταση μέχρι αργά το βράδυ της Κυριακής ήταν για ακόμη μια φορά εκτός ελέγχου, καθώς πρόσφυγες και μετανάστες εμπόδιζαν την είσοδο ακόμη και των γιατρών στον καταυλισμό.

Διαβάστε επίσης: Εικόνες απόλυτου χάους με δύο νεκρούς και άγριες συγκρούσεις στη Μόρια

Κι όλα αυτά, την ίδια στιγμή που ανθρωπιστικές οργανώσεις, γιατροί και εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις άθλιες συνθήκες που επικρατούν στο hot spot της Μόριας. Ταυτόχρονα, η κατάσταση στον καταυλισμό  έχει απασχολήσει ουκ ολίγες φορές διεθνή ΜΜΕ, τα οποία κάνουν λόγο για «κολαστήριο» προσφύγων, ενώ από πολλούς χαρακτηρίζεται ως «ντροπή της Ευρώπης».

Ενδεικτικό της χαώδους κατάστασης που επικρατεί είναι το γεγονός ότι στον καταυλισμό αυτή τη στιγμή ζουν πάνω από 12.000 πρόσφυγες -μεταξύ αυτών και πολλά μικρά παιδιά, όταν η δυναμικότητα της δομής δεν ξεπερνά τις 3.000 άτομα. Από τους 12.000 μάλιστα, σχεδόν οι 5.000 ζουν μέσα στον  στον περίκλειστο χώρο του Κέντρου, ενώ οι υπόλοιποι ζουν σε κτήματα γύρω από τον καταυλισμό.

Η ιστορία του καταυλισμού

Ο καταυλισμός στήθηκε πάνω στο στρατόπεδο του 296ου Τάγματος, ενεργό μέχρι τα τέλη του 2010, το γνωστό σε χιλιάδες νέους που πέρασαν από αυτό από τη σύσταση του στα τέλη της δεκαετίας του 1970 μέχρι το Δεκέμβριο του 2010.

Δεδομένων των προσφυγικών ροών και πριν αυτές γιγαντωθούν το 2015, το ανενεργό στρατόπεδο επιλέχθηκε να φιλοξενήσει ένα κέντρο φιλοξενίας των φυγάδων από τους πολέμους και την ανέχεια της Ανατολής που έφταναν στις ακτές της Λέσβου.

Αλλάζοντας άγνωστο πόσες ονομασίες, ο καταυλισμός γιγαντώθηκε για να φτάσει σήμερα να φιλοξενεί τον αριθμό ρεκόρ στην ιστορία του, των 12.000 και πλέον ανθρώπων.

Σε υποδομές στέγης για 3.000 ανθρώπους και υγιεινής όχι για περισσότερους από 5.000, ο καταυλισμός σήμερα επεκτείνεται πέραν του Κέντρου σε ελαιοκτήματα έκτασης εκατοντάδων στρεμμάτων.

Ο καταυλισμός, που περιβάλλεται από ελαιόδεντρο βρίσκεται μόλις μερικά χιλιόμετρα μακριά από την πρωτεύουσα του νησιού και σ’ αυτόν συνωστίζονται 9.000 αιτούντες για άσυλο σε ένα κέντρο που σχεδιάστηκε για να φιλοξενήσει το 1/3.

Τον Μάρτιο του 2016, όταν τα ευρωπαϊκά κράτη έκλεισαν το ένα μετά το άλλο τα σύνορά τους στους αιτούντες άσυλο που χρησιμοποιούσαν την Ελλάδα ως διάδρομο για να μεταβούν στην Ευρώπη, στη χώρα μας εγκλωβίστηκαν 36.000 μετανάστες και πρόσφυγες, σύμφωνα με τους υπολογισμούς, ενώ περίπου 1.500 άτομα έφθαναν καθημερινά στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία.

Οι εξαγγελίες της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ότι ο αριθμός των προσφύγων που βρίσκονται στα νησιά, και κυρίως στη Μόρια, θα μειωθεί δραστικά έπεσαν στο κενό.

Σήμερα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης γνωρίζει πως οι πρωτοβουλίες στο εσωτερικό δεν είναι ικανές να αποσυμφορήσουν τη δραματική κατάσταση που βιώνουν εκ νέου τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Εξ ου και από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ την προηγούμενη Παρασκευή κάλεσε την Τουρκία να εφαρμόσει χωρίς αστερίσκους τη συμφωνία της με την ΕΕ, και τις Βρυξέλλες να διασφαλίσουν την αναλογικότερη κατανομή των βαρών μεταξύ των κρατών – μελών.

Αλκατράζ

Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες ζουν σε ομάδες ως και 30 ατόμων, κάτω από σκηνές ή κοντέινερς, σε αποστάσεις μικρότερες του ενός μέτρου. Σκουπίδια, πεταμένα παντού κάνουν την ατμόσφαιρα σχεδόν αποπνικτική.

Οι περισσότεροι έρχονται από εμπόλεμες χώρες όπως η Συρία, το Ιράκ ή το Αφγανιστάν. Φτάνουν σε βάρκες από τα τουρκικά παράλια.

Σύμφωνα με οργανώσεις βοήθειας, η αμφιλεγόμενη συμφωνία μεταξύ Βρυξελλών και Άγκυρας -η οποία στόχευε στον περιορισμό των ροών των μεταναστών προς την Ευρώπη μέσω Τουρκίας, δεδομένης και της άρνησης μιας σειράς ευρωπαϊκών χωρών να δώσουν άσυλο σε μετανάστες που φτάνουν στην Ευρώπη από την Ελλάδα- έχει μετατρέψει τη Μόρια σε ένα Αλκατράζ, αφήνοντας τους ανθρώπους φυλακισμένους σε ένα νησί χωρίς καμία διέξοδο.

Την ίδια ώρα, παρότι η συντριπτική πλειοψηφία που φτάνει στη Μόρια φέρουν μεγάλα ψυχικά τραύματα, έχοντας φύγει από μέρη βίαιων συγκρούσεων, οι συνθήκες στον καταυλισμό κάνουν τα τραύματά τους χειρότερα.

Η ζωή στη Μόρια είναι μια καθημερινή μάχη για επιβίωση, με τις διαμάχες ανάμεσα σε διαφορετικές εθνοτικές ομάδες για κάτι απλό όπως ένα γεύμα να μετατρέπονται συχνά σε μαζικές συγκρούσεις. Ούτε λόγος, σύμφωνα με τις οργανώσεις που βοηθούν στον καταυλισμό, για τους βιασμούς γυναικών, ενώ κατά καιρούς το φως της δημοσιότητας έχουν δει στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία συχνά τα θύματα της σεξουαλικής βίας είναι και οι ανήλικοι.

Ευέλικτες εναλλακτικές λύσεις

Την ανάγκη να βρεθούν εναλλακτικές ευέλικτες λύσεις ώστε να μπορέσουν να μετακινηθούν πρόσφυγες από τον καταυλισμό της Μόριας στην ενδοχώρα, τόνισε ο Φιλίπ Λεκλέρ, επικεφαλής της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, που επισκέφθηκε τη Λέσβο στις αρχές Σεπτεμβρίου.

Ο Φιλίπ Λεκλέρκ είπε ότι η κατάσταση που επικρατεί στη Μόρια «μας ανησυχεί» και ότι «δεν πιστεύουμε ότι οι λύσεις μπορούν να βρεθούν με τρόπο αυτόματο ή εύκολο», ωστόσο τόνισε ότι «ως Ύπατη Αρμοστεία θέλουμε να είμαστε μέρος των λύσεων που μπορούν να υπάρξουν, να διευκολύνουμε αυτές τις λύσεις».

Δοκιμασία για όλους

Η Μόρια δεν είναι ένα κομμάτι του χάρτη μακριά από τα σπίτια μας. Η Μόρια είναι η δοκιμασία όλων εμάς που τύχαμε μιας καλύτερης ζωής από αυτήν των προσφύγων. Εχουμε χρέος απέναντι στον άνθρωπο –όπως τον εννοεί ο καθένας από εμάς– να συμβάλουμε όπως μπορούμε για να καλυτερεύσει η ζωή αυτών των ανθρώπων που δεν έφταιξαν.

Γιατί, μην ξεχνάμε, χθες ήταν οι παππούδες μας, σήμερα αυτοί, αύριο τα παιδιά μας.