Τι σηματοδοτεί ενδεχόμενη γεώτρηση του «Γιαβούζ»

Η Τουρκία ετοιμάζεται να «τρυπήσει» στην κυπριακή ΑΟΖ εντός αδειοδοτημένου τεμαχίου (7). Αν και είχε προϊδεάσει για την κίνησή της εδώ και τουλάχιστον δύο χρόνια, εμφανίζοντας χάρτες ήδη από το 2011 που της έδιναν «νόμιμα δικαιώματα» σε μέρος των τεμαχίων 1, 4, 5, 6, 7 της Κυπριακής Δημοκρατίας, φαίνεται πως η αδειοδότηση του τεμαχίου 7 στην ιταλογαλλική κοινοπραξία ENI-Total καθώς και η διεύρυνση της εμπλοκής της τελευταίας πυροδότησαν την αντίδραση της Αγκυρας.
Γιατί όμως κρίνει η Τουρκία ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να προχωρήσει σε αυτή την κλιμάκωση; Πέραν της ανάγκης της να δείξει ότι δεν αποτελεί παρακολούθημα των εξελίξεων, αλλά πως τις ορίζει, όχι μόνο στην ενέργεια (όπου υπολείπεται αισθητά των υπολοίπων περιφερειακών δυνάμεων) αλλά και εν γένει στο Κυπριακό (βλ. Βαρώσια – Αμμόχωστος, ενδεχόμενη διχοτόμηση), η Αγκυρα:

Eκμεταλλεύεται την απροθυμία ΗΠΑ και ΕΕ να παρέμβουν – με διπλωματικό τρόπο – δυναμικά εναντίον της, ρισκάροντας μια ανεπιθύμητη ρήξη. Η Τουρκία έχει καταφέρει (προσώρας), ανοίγοντας ταυτόχρονα πολλά μέτωπα κοινού ενδιαφέροντος με τη Δύση, να καθηλώσει την τελευταία σε μια αμήχανη πολιτική κατευνασμού, που στο τέλος συνήθως ικανοποιεί μέρος των επιδιώξεών της. Οι εξελίξεις στη Συρία, και ειδικότερα το Προσφυγομεταναστευτικό, «καίνε» πρωτίστως τους Ευρωπαίους, οπότε στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής θα διαπιστώσουμε κατά πόσο θα προχωρήσουν σε κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας και με ποιο χρονοδιάγραμμα.

Αποδίδει τις ενέργειές της στις μονομερείς κινήσεις της Λευκωσίας, παρουσιάζοντάς τες ως υποχρεωτική ανταπάντηση. Η επίφαση νομιμότητας για την αμφισβήτηση της υφαλοκρηπίδας ενός κράτους που οι ακτές του απέχουν περίπου 44 ν.μ. από το σημείο που ετοιμάζεται να τρυπήσει η Αγκυρα, της οποίας οι ακτές απέχουν περίπου 165 ν.μ., είναι προφανώς εξαιρετικά ασθενής.

Ομως, αφενός, η Τουρκία ερμηνεύει το διεθνές δίκαιο με έναν ιδιαίτερο και έωλο τρόπο, αφετέρου, πέραν της απόπειρας θυματοποίησης των Τουρκοκυπρίων – που ισχυρίζεται ότι περιφρονούνται από τους Ελληνοκυπρίους -, θέλει να καταδείξει ξεκάθαρα ότι έχει απευθείας δικαιώματα/διεκδικήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Ετσι, δεν εγγράφει μόνο υποθήκες για το μέλλον (στο πρότυπο του Αιγαίου) αλλά αποκτά ένα διπλωματικό χαρτί για τυχόν διαπραγματεύσεις.

Δοκιμάζει το Παρίσι, το οποίο έχει επεκτείνει εμφατικά την ενεργειακή παρουσία του σε κυπριακή ΑΟΖ και Ελλάδα, ενώ αντιστέκεται στις ορέξεις της Αγκυρας σχετικά με τα ανταλλάγματα που ζητάει από την ΕΕ στο προσφυγομεταναστευτικό ζήτημα.

Προσπαθεί να δημιουργήσει ένα πολύ συγκεκριμένο πλαίσιο μέσα στο οποίο θα γίνουν οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό ή η Κυπριακή Δημοκρατία θα υποχρεωθεί να κινείται με μειωμένη κυριαρχία και υπό τον φόβο των επόμενων τουρκικών κινήσεων.

Θέλει οι εταιρείες να συνειδητοποιήσουν ότι χωρίς συνεννόηση μαζί της και άνευ διευθέτησης του Κυπριακού η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της περιοχής θα συναντήσει ανυπέρβλητα εμπόδια. Η αναστολή του ενεργειακού προγράμματος της Κύπρου έως ότου προκύψει συνολική λύση είναι η κύρια επιδίωξη της Αγκυρας.

Εν τέλει, η Τουρκία ακολουθεί μια κλιμακούμενη πολιτική δοκιμασίας των προθέσεων των υπολοίπων μερών, δείχνοντας να περιφρονεί πιέσεις και ενδεχόμενες κυρώσεις, ώστε να επιβεβαιώνει στην πράξη πως όσο δεν ικανοποιείται είναι αποφασισμένη να προχωρήσει μέχρι τέλους. Στην πράξη, θα τεσταριστεί και η δική της αποφασιστικότητα μόνο εφόσον της τεθούν όρια και το μήνυμα δεν είναι νερωμένο. Αχει επίσης ενδιαφέρον να δούμε αν η επέμβαση στη Συρία επιδράσει στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς ο Ερντογάν επιζητεί εναγωνίως καλά νέα από το εξωτερικό για να τα «πουλήσει» ανάλογα στο εσωτερικό.   .

Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι εκτελεστικός διευθυντής ΙΔΙΣ