Βόρεια Μακεδονία : Οι πρόωρες εκλογές, η αναταραχή και οι εξελίξεις για τη συμφωνία των Πρεσπών

Ανησυχία και σοβαρά ερωτηματικά προκαλεί στην Αθήνα η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να απορρίψει την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας.

Κυρίως γιατί σε κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση εκτιμούν ότι η εν λόγω απόφαση ενδέχεται να αποτελέσει θρυαλλίδα εξελίξεων, βάζοντας τη γειτονική χώρα σε μια παρατεταμένη περίοδο αστάθειας και ενίσχυσης του εθνικιστικών τάσεων και διαμορφώνοντας ένα ομιχλώδες τοπίο για τη Συμφωνία των Πρεσπών. Σύμφωνα με τα «ΝΕΑ», διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι μια περίοδος αστάθειας στα Σκόπια δεν θα αφήσει ανεπηρέαστη την Ελλάδα, καθώς και την ευρύτερη περιοχή της Νοτιανατολικής Ευρώπης, σε μια περίοδο κλιμακούμενης έντασης, με δεδομένες τις επιδιώξεις της Τουρκίας αλλά και το παιχνίδι της Ρωσίας.

Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών μπορεί να μη σχολιάζει τις πολιτικές εξελίξεις στη Βόρεια Μακεδονία, ωστόσο εκφράζει εμμέσως πλην σαφώς την ανησυχία του για τις εξελίξεις και διαμηνύει ότι εξακολουθεί να «στηρίζει διαχρονικά την ευρωπαϊκή προοπτική των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων», με γνώμονα την «εδραίωση της περιφερειακής σταθερότητας και ασφάλειας».

Ενδεικτικό της πολιτικής στάσης της Αθήνας είναι ότι το υπουργείο Εξωτερικών καλεί τα κράτη-μέλη της ΕΕ «να συνεργαστούν για την υλοποίηση της ευρωπαϊκής προοπτικής των Δυτικών Βαλκανίων προς όφελος της περιοχής αλλά και της ίδιας της Ευρώπης».

Τι είπε ο Κοτζιάς

Η απόφαση της Συνόδου Κορυφής είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνο τη «διπλωματική» αντίδραση του ΥΠΕΞ, αλλά και ένα εξαιρετικά αιχμηρό tweet από τον πρώην υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά, τον αρχιτέκτονα της Συμφωνίας των Πρεσπών, ο οποίος συνδέει τη μη στήριξη της Συμφωνίας με τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή και τη σταθερότητα στη Νοτιανατολική Μεσόγειο. Χαρακτηρίζει «κοντόφθαλμη, ανεύθυνη, χωρίς όραμα και στρατηγική» την πολιτική «ηγετών» της ΕΕ που δεν έχουν καταλάβει τι περιμένει την Ευρώπη με Brexit, Συρία, Βοσνία, Κόσοβο, Ανατολική Μεσόγειο και δείχνει την Ευρώπη ως «υπεύθυνη για τυχόν νέες επιπλοκές στη γειτονιά μας».

Διαβάστε επίσης: «Σύννεφα» πάνω από τη Συμφωνία των Πρεσπών

Για ανευθυνότητα των ευρωπαίων ηγετών και αναξιοπιστία της ΕΕ κάνει λόγο στη δική του ανακοίνωση ο ΣΥΡΙΖΑ, που στρέφει τα βέλη του στη ΝΔ και προειδοποιεί για έκρηξη εθνικιστικών τάσεων, σημειώνοντας ότι όσοι μιλούσαν για επιζήμια Συμφωνία «σε λίγο θα παρακαλούν να μην εκλεγεί το αδελφό τους κόμμα VMRO και τεθεί σε κίνδυνο η Συμφωνία των Πρεσπών».

Και τώρα τι γίνεται με το erga omnes;

Το βέτο της Γαλλίας στην ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας έχει μια πτυχή με άμεσο ελληνικό ενδιαφέρον – και δεν είναι άλλη από την εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών. Η ανησυχία που εξέφρασε χθες από τα Ιωάννινα ο Ευάγγελος Βενιζέλος έγκειται στην τήρηση του erga omnes του ονόματος «Βόρεια Μακεδονία». Στο κατά πόσο, δηλαδή, η σύνθετη ονομασία θα είναι η ίδια εντός και εκτός των βορειομακεδονικών συνόρων.

Σύμφωνα με όσα προβλέπονται στη Συμφωνία, το νέο όνομα της ΠΓΔΜ πρέπει να αναγράφεται σε όλα τα ταξιδιωτικά έγγραφα. Η μετάβαση γίνεται με δύο τρόπους: τα έγγραφα που προορίζονται για διεθνή χρήση ή εκείνα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο εξωτερικό πρέπει να αλλάξουν έως και πέντε χρόνια από την έναρξη ισχύος της Συμφωνίας. Εκείνα, όμως, που προορίζονται αποκλειστικά για εσωτερική χρήση συνδέονται αναπόσπαστα με τις ενταξιακές διαδικασίες στην Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς η έκδοσή τους «θα ξεκινά στο άνοιγμα κάθε διαπραγματευτικού κεφαλαίου της ΕΕ στο συναφές πεδίο και θα ολοκληρώνεται εντός πέντε ετών από τότε». Αυτή η μετάβαση ονομάστηκε «πολιτική» και διευκόλυνε την κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ, υπενθυμίζοντας παράλληλα στους πολίτες της γείτονος χώρας πως η Συμφωνία των Πρεσπών ήταν το απαραίτητο βήμα για να μπουν στην Ενωση.

«Η μη έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων συνεπάγεται καθυστέρηση ως προς την πραγματική εσωτερική χρήση του σύνθετου ονόματος. Δηλαδή καθυστέρηση ως προς την erga omnes χρήση του ονόματος» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Βενιζέλος, τονίζοντας πως με την άρνηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να προχωρήσει την ενταξιακή διαδικασία της Βόρειας Μακεδονίας «επηρεάζεται αρνητικά για την Ελλάδα η ισορροπία της Συνθήκης των Πρεσπών».

Πολιτική αστάθεια

Πέρα, όμως, από τις άμεσες συνέπειες στη Συμφωνία των Πρεσπών, κατά μια ανάγνωση η πολιτική αστάθεια στη Βόρεια Μακεδονία δημιουργεί περισσότερα προβλήματα.

Αν στις επόμενες εκλογές δεν επανεκλεγεί το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα και κερδίσει το αντιπολιτευόμενο εθνικιστικό VMRO υπό τον Κρίστιαν Μίτσκοσκι, τότε θα δοκιμαστεί το σύνολο της Συμφωνίας και ειδικά οι ισχυρές δεσμεύσεις που προκύπτουν από αυτή για τη Βόρεια Μακεδονία. Σε περίπτωση που το εθνικιστικό VMRO-DPMNE και ο ηγέτης του Κριστιάν Μικόβσκι κερδίσουν τις εκλογές, είναι πιθανό να έχουμε ανατροπές στη Συμφωνία των Πρεσπών

Η κυβέρνηση Ζάεφ θα παραιτηθεί στις 3 Ιανουαρίου και θα αναλάβει υπηρεσιακή κυβέρνηση που θα οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές στις 12 Απριλίου.