Προθέσεις, συστατικό στοιχείο της γλώσσας μας (Μέρος Γ’)

• για

Σύνταξη: ονοματικές φράσεις σε ονομαστική και αιτιατική, ισχυροί τύποι προσωπικών αντωνυμιών, επιρρήματα, προτάσεις (μαζί με το να).

Κύριες σημασίες: σκοπός, αιτία, κατεύθυνση, αντίτιμο, χρόνος, αντικατάσταση, αναφορά, καθολική δήλωση (με επανάληψη του ονόματος).

Παραδείγματα: «Πάει για βουλευτής», «Τον προσέλαβαν για σύμβουλο», «Να είστε σίγουρος ότι κι εγώ χάρηκα για τη γνωριμία», «Το αεροσκάφος αναχώρησε πριν από λίγο για το Παρίσι», «Αναγκάστηκε να πουλήσει την πολυτελή κατοικία του για ένα κομμάτι ψωμί», «Μάλλον έφυγε για πάντα», «Για αύριο θα κάνετε τις τρεις πρώτες ασκήσεις», «Μήπως θα μπορούσα να πάω εγώ για σένα;», «Επί τρεις ολόκληρες ώρες μιλάνε για το ίδιο θέμα», «Δεν άφησαν σπίτι για σπίτι που να μην έκλεψαν στη συγκεκριμένη περιοχή».

Στερεότυπες εκφράσεις: για γέλια, για δέσιμο, για κλάματα, για τα καλά, για τα πανηγύρια, για την ώρα, για όνομα του Θεού/της Παναγίας, πέρα για πέρα.

• δίχως

Σύνταξη: ονοματικές φράσεις σε αιτιατική, ισχυροί τύποι προσωπικών αντωνυμιών, προτάσεις (μαζί με το να).

Κύριες σημασίες: αφαίρεση, στέρηση.

Παραδείγματα: «Φοβάται ότι θα μείνει δίχως φίλους», «Ήρθε δίχως το σύζυγό της», «Προσπάθησε δίχως εμένα», «Έφυγε δίχως να ζητήσει τίποτα».

Στερεότυπες εκφράσεις: δίχως αιτία, δίχως ελπίδα.

• εναντίον

Σύνταξη: ονοματικές φράσεις σε γενική, προσωπικές αντωνυμίες.

Κύριες σημασίες: εναντίωση, εχθρική κίνηση.

Παραδείγματα: «Όλοι ανεξαιρέτως οι βουλευτές της αντιπολίτευσης τάχθηκαν εναντίον της κυβερνητικής τροπολογίας», «Δεν έχασε την ευκαιρία να καταφερθεί εναντίον μου», «Τα αμερικανικά αεροσκάφη επέδραμαν εναντίον εχθρικών στόχων».

*Αντί του εναντίον χρησιμοποιείται αρκετά συχνά στη νέα ελληνική γλώσσα η περιφραστική πρόθεση ενάντια σε (π.χ., ενάντια στον εχθρό, ενάντια στους αντιπάλους).

• εξαιτίας

Σύνταξη: ονοματικές φράσεις σε γενική, προσωπικές αντωνυμίες, ουσιαστικοποιημένες προτάσεις.

Κύρια σημασία: αιτία.

Παραδείγματα: «Η πτήση μας αναβλήθηκε εξαιτίας της κακοκαιρίας», «Εξαιτίας σου πήγαν όλα στραβά», «Καθυστέρησε εξαιτίας τού ότι δεν έβρισκε ταξί».

Προθέσεις, συστατικό στοιχείο της γλώσσας μας (Μέρος Α’)

Προθέσεις, συστατικό στοιχείο της γλώσσας μας (Μέρος Β’)