Nέα όξυνση για το προσφυγικό στην Ελλάδα;

«Μαμά Ρόζα» είναι το παρατσούκλι της Ρόζε Χάνζεν από το Αμβούργο που τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη.

Έτσι τη φωνάζουν οι πρόσφυγες που πηγαίνουν για πρώτες βοήθειες στο κινητό ιατρείο της, το οποίο από το 2017 βρίσκεται σταθμευμένο σε χώρο πάρκινγκ κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό της Θεσσαλονίκης.

«Μαμά Ρόζα, σε παρακαλώ άφησέ μας να περάσουμε μέσα. Σήμερα το βράδυ έχουμε ‘παιχνίδι’», λέει ένας νεαρός Αφγανός. Για τον ίδιο, όπως και άλλους Αφγανούς, το ‘παιχνίδι’ δεν αναφέρεται σε κάποια αθλητική δραστηριότητα. Έτσι αποκαλούν την προσπάθεια να περάσουν τα σύνορα με τη Βόρεια Μακεδονία ή την Αλβανία. Θέλουν να προμηθευτούν φάρμακα από το κινητό ιατρείο.

«Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη τράνζιτ. Κανείς δεν θέλει να μείνει εδώ. Τα σύνορα δεν απέχουν πολύ» εξηγεί στη DW η Ρόζα Χάνζεν. Για τον λόγο αυτό η περιοχή γύρω από τον σιδηροδρομικό σταθμό αποτελεί σημείο συνάντησης πολλών προσφύγων. Η ίδια και η ομάδα της προσφέρουν κυρίως πρώτες βοήθειες. Για παράδειγμα, δύο άνθρωποι έφτασαν εδώ με τα πόδια από την Τουρκία. «Σε τόσο άθλιες υγειονομικές συνθήκες οι φούσκες ή τα τσιμπήματα εντόμων μπορούν να προκαλέσουν σοβαρότερα προβλήματα» αναφέρει η γερμανίδα νοσοκόμα.

Νέα κυβέρνηση, σκληρότερα μέτρα

Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη ήδη από τον προεκλογικό αγώνα είχε εξαγγείλει την πρόθεσή της για μια πιο σκληρή αντιμετώπιση του προσφυγικού. Για την ώρα φαίνεται με μια πρώτη ματιά να τηρεί τις υποσχέσεις της. Πριν από λίγες εβδομάδες ξεκίνησε η μεταφορά προσφύγων από τα προσφυγικά κέντρα της Λέσβου και της Σάμου στην ηπειρωτική Ελλάδα. Σύμφωνα με τον δικηγόρο Βασίλη Χρονόπουλο «λόγω των πολλών νέων αφίξεων την Ελλάδα αυτό το καλοκαίρι βρισκόμαστε στην πράξη στους ίδιους αριθμούς με το 2016».

Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι «οι συνθήκες στα προσφυγικά κέντρα δεν είναι καλές. Και βέβαια τίθεται το ερώτημα αν θα είναι κατάλληλα προετοιμασμένα τον ερχόμενο χειμώνα. Σε γενικές γραμμές η κατάσταση είναι αβέβαιη. Οι πρόσφυγες νιώθουν να βρίσκονται σε αδιέξοδο. Δεν θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα». Για την Ρόζε Χάνζεν το βασικό ερώτημα που τίθεται πλέον είναι αν όλοι αυτοί οι πρόσφυγες έχουν πρόσβαση στα στοιχειώδη, όπως την βασική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

«Από τότε που κυβερνά ο Μητσοτάκης οι νεοαφιχθέντες δεν παίρνουν ΑΜΚΑ». Όπως εξηγεί, όταν κανείς λαμβάνει τον ελληνικό αριθμό κοινωνικής ασφάλισης, έχει πρόσβαση σε δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Επίσης κάτι άλλο που παρατηρεί η ίδια είναι ότι πολλοί νεοαφιχθέντες κάνουν λόγο τελευταία για περισσότερα περιστατικά αστυνομικής βίας.

Ξεχασμένοι και εγκαταλελειμμένοι στην Ελλάδα

Σήμερα στην Ελλάδα φτάνουν κυρίως νέοι άνδρες από το Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Συρία και τη βόρεια Αφρική. Πρόκειται για νεοαφιχθέντες που κανείς δεν θέλει να δεχθεί στην χώρα του και που η Γερμανία βλέπει ως απειλή.

Ξεχασμένοι και εγκαταλελειμμένοι δεν νιώθουν όμως μόνο οι πρόσφυγες, αλλά και πολλοί Έλληνες. Πριν λίγες μέρες οι κάτοικοι των Βρασνών στη βόρεια Ελλάδα έστησαν οδοφράγματα εναντίον προσφύγων και μεταναστών που θα έφταναν στην περιοχή.

Η κάτοικος της περιοχής Σουλτάνα Κλουκ, που έζησε για πάνω από σαράντα χρόνια στην Στουτγκάρδη, ανέφερε στη DW: «Το χωριό μας έχει 100 κατοίκους και ήδη ζουν 1500 πρόσφυγες. Τώρα θέλουν να μεταφέρουν με λεωφορεία άλλους 2000».

Η κατάσταση στο χωριό είναι τεταμένη. Η Σουλτάνα Κλουκ δεν θέλει ωστόσο να κάνει λόγο για όξυνση. Όπως λέει, πολλοί κάτοικοι στην παραλία Βρασνών έχουν καλή σχέση με τους πρόσφυγες. «Τους έχουμε πάει ρούχα, τρόφιμα, ποδήλατα. Και ανοίξαμε ένα σούπερ μάρκετ με προϊόντα χαλάλ».

Στο μεταξύ όμως οι τουρίστες απουσιάζουν από την περιοχή. Και η Σουλτάνα Κλουκ εκτιμά ότι «δεν μπορούν να μείνουν όλοι οι πρόσφυγες στην Ελλάδα».

Πρακτικά ανενεργή η συμφωνία με την Τουρκία

Την άποψη αυτή φαίνεται να συμμερίζεται και η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Τις επόμενες εβδομάδες θέλει να περάσει τον νέο νόμο για το άσυλο. Στόχος είναι η επίσπευση της διαδικασίας εξέτασης των αιτήσεων ασύλου, ώστε μια αίτηση να εξετάζεται εντός εξαμήνου.

Πολλοί περιμένουν ήδη δύο χρόνια. Όπως προβλέπει η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας οι απορριφθέντες θα επαναπροωθούνται στην Τουρκία. Η κυβέρνηση θέλει έτσι να θέσει έναν πιο σκληρό νόμο με περισσότερο έλεγχο.

Όπως όμως παρατηρεί ο Βασίλης Χρονόπουλος «κατά κανόνα επιβραδύνεται η εξέταση υποθέσεων, όταν τίθενται σε ισχύ νέες διαδικασίες. Οι αρχές πρέπει να εξετάσουν προς το παρόν περίπου 90.000 αιτήσεις ασύλου σε δεύτερο βαθμό. Δεν αλλάζει πολλά το να μιλάμε για την ταχύτητα ενός αυτοκινήτου, όταν είναι κολλημένο στην κίνηση».

Όσο για τη συμφωνία της ΕΕ-Toυρκίας ο Βασίλης Χρονόπουλος θεωρεί ότι «μετά από τρεισήμισι χρόνια έχει χάσει την ισχύ της. Οι πρόσφυγες γνωρίζουν μόνο τον πόνο που τους έχει προξενήσει».

Η Ρόζε Χάνζεν μπορεί να το επιβεβαιώσει. Καθημερινά περιθάλπτει πρόσφυγες που προσπαθούν να φτάσουν στη δυτική Ευρώπη. Ακόμη η κατάσταση στην Ελλάδα αναφορικά με το προσφυγικό δεν έχει οξυνθεί επικίνδυνα, ωστόσο αν η Ευρώπη δεν πράξει άμεσα, αυτό είναι απλώς θέμα χρόνου.

Φλόριαν Σμιτς