Συρία : Τι φέρνει στην περιοχή η εκτέλεση του ηγέτη του ISIS, αλ Μπαγκντάντι

Ήταν εμφανές ότι με τις ΗΠΑ να μπαίνουν σύντομα και επισήμως στην προεκλογική περίοδο ο Ντόναλντ Τραμπ χρειαζόταν και τη δική του “Mission Accomplished” στιγμή, για να μπορέσει να δείξει ότι σε πείσμα των πολεμικών της αντιπολίτευσης, αυτός είναι όντως ένας commander and chief που μπορεί να φέρνει σε πέρας τους πολέμους με τους οποίους οι ΗΠΑ κατοχυρώνουν το ρόλο τους ως υπερδύναμη.

Ακόμη και εάν αυτό αφορά την εκτέλεση ενός πολύ σημαντικού αλλά ηττημένου και σε αναζήτηση διαφυγής ηγέτη μιας οργάνωσης που τροφοδοτήθηκε από τα τραγικά λάθη προηγούμενων αμερικανικών επεμβάσεων και εκμεταλλεύτηκε τις πολλαπλές μορφές με τις οποίες οι δυτικές δυνάμεις και οι ΗΠΑ στήριξαν την ένοπλη δράση σαλαφιστικών οργανώσεων στη Συρία.

Η άνοδος και η πτώση του Ισλαμικού Κράτους

Γιατί μπορεί σήμερα το Ισλαμικό Κράτος να είναι ηττημένο ως προς αυτό που ήταν το στρατηγικό του πλεονέκτημα, δηλαδή τη συγκρότηση «χαλιφάτου» με σαφή εδαφική υπόσταση, όμως το πώς έφτασε να το πετύχει έχει να κάνει με επιλογές των ΗΠΑ περισσότερο από ό,τι θα ήθελαν οι ίδιες οι αμερικανικές αρχές να παραδεχτούν.

Γιατί είναι αδύνατο να εξηγήσουμε την ανάδυση φαινομένων όπως το Ισλαμικό Κράτος χωρίς να πάμε στις καταστροφικές επιπτώσεις που είχε η εισβολή των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στο Ιράκ, αλλά και η επένδυση στην αντίθεση ανάμεσα σε σουνίτες και σιίτες.

Γιατί από αυτό το περιβάλλον αναδύθηκαν φιγούρες όπως ο Αλ Μπαγκντάντι, που διαμόρφωσε την πολιτική του άποψη και στρατεύτηκε στο παρακλάδι της Αλ Κάιντα στο Ιράκ ενόσω ήταν κρατούμενος των αμερικανών. Και βέβαια ήταν καθοριστικό το γεγονός ότι οι ΗΠΑ, οι άλλες δυτικές χώρες, η Τουρκία αλλά και οι μοναρχίες του Κόλπου εκτίμησαν ότι ο συριακός εμφύλιος δημιουργούσε παράθυρο ευκαιρίας για «αλλαγή καθεστώτος» και προχώρησαν σε εκτεταμένη ενίσχυση ένοπλων τζιχαντιστικών οργανώσεων, ενίοτε και αντιμαχόμενων. Με 43 ολοκαίνουρια Toyota Hi Lux, που είχαν χορηγηθεί αρχικά ως βοήθεια από τις ΗΠΑ στο μέτωπο Αλ Νούσρα, πέρασαν τα σύνορα από τη Συρία προς το Ιράκ το 2014 οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους σε ένα κρίσιμοβήμα προς την δημιουργία του «χαλιφάτου».

Μετριοπαθής αντιπολίτευση

Χρειάστηκε να διαπιστώσουν οι ΗΠΑ αλλά και οι σύμμαχοί τους ότι πια δεν είχαν να κάνουν με την «μετριοπαθή αντιπολίτευση» (τον  νεολογισμό που χρησιμοποιούσαν για τις υπόλοιπες σαλαφιστικές οργανώσεις) αλλά με μια οργάνωση που συνδύαζε την εδαφική απήχηση, την εντυπωσιακή ικανότητα προσέλκυσης εθελοντών και την αξιοποίηση της εξ αποστάσεως στρατολόγησης μαχητών για δράσεις εντός των δυτικών χωρών για να αρχίσουν να ανησυχούν και να συνειδητοποιήσουν ότι δεν είχαν να κάνουν απλώς με έναν ακόμη μηχανισμό πίεσης για «αλλαγή καθεστώτος» και για δυνητικό διαμελισμό της Συρίας.

Θα χρειαστούν εκτεταμένες μάχες και στο Ιράκ και στη Συρία, από ένα ευρύ φάσμα από δυνάμεις, που περιλάμβαναν όχι μόνο τις ΗΠΑ, τους άλλους δυτικούς συμμάχους και τις κουρδικές δυνάμεις πολιτοφυλακής στη βορειοανατολική Συρία, αλλά και τις δυνάμεις της ιρακινής κυβέρνησης, χωρίς να πρέπει να ξεχνάμε την καθοριστική συμβολή των ιρανικών δυνάμεων και ιδίως των επίλεκτων μονάδων των Φρουρών της Επανάστασης, για να ηττηθεί το Ισλαμικό Κράτος και να χάσει τις πόλεις που έλεγχε.

Διαβάστε επίσης: ISIS : Η επόμενη μέρα για το Ισλαμικό Κράτος μετά τον θάνατο του αλ Μπαγκντάντι

Πλέον το Ισλαμικό Κράτος έχει υιοθετήσει περισσότερο το μοντέλο που πρώτη είχε καθιερώσει η Αλ Κάιντα. Είναι περισσότερο ένα δίκτυο, ή ένα franchise, παρά μια κάθετα οργανωμένη οργάνωσης, που δρα σε διαφορετικά σημεία στη Συρία, στο Ιράκ αλλά και ακόμη και στην περιοχή του Σινά όπου διεξάγει έναν πόλεμο φθοράς απέναντι στις Αιγυπτιακές δυνάμεις. Ωστόσο, δεν παύει να είναι σημείο αναφοράς για ένα σημαντικό αριθμό μαχητών αλλά και για ένα σημαντικό αριθμό κρατουμένων η τύχη των οποίων είναι ένα από τα διακυβεύματα των εξελίξεων στη βορειοανατολική Συρία.

Οι ΗΠΑ αναζητούν τρόπους να διατηρήσουν παρουσία

Πέραν αυτής της κίνησης, με το πραγματικό συμβολικό φορτίο που είχε, οι ΗΠΑ κυρίως δείχνουν να αναζητούν να βρουν τρόπους διατήρησης μιας παρουσίας στη Συρία εν μέσω εξελίξεων που κυρίως σφραγίζονται από τον αντίκτυπο της συμφωνίας Πούτιν – Ερντογάν και της εισόδου συριακών και ρωσικών δυνάμεων στη βορειοανατολική Συρία. Μιας συμφωνίας που στο κέντρο της έχει μια συνολική δέσμευση υπέρ της εδαφικής και πολιτικής ακεραιότητας της Συρίας και που όχι μόνο βάζει τέλος σε μια λογική κατακερματισμού και δυνητικής «βαλκανοποίησης» αλλά και φέρνει στο προσκήνιο την πολιτική διαδικασία, στην οποία αναπόφευκτα θα έχει ρόλο και η κυβέρνηση της Δαμασκού. Σε αυτό το φόντο δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και οι μοναρχίες του Κόλπου, πλέον προσανατολίζονται στην επόμενη μέρα μιας ενιαίας Συρίας και συνομιλούν με τη Ρωσία ως βασικό εγγυητή της όλης εξέλιξης.

Ουσιαστικά, οι ΗΠΑ δείχνουν να επιζητούν διατήρηση μιας παρουσίας που να βάζει κάποια προσκόμματα σε αυτή τη δυναμική, έστω και εάν γνωρίζουν ότι μεσοπρόθεσμα ο συσχετισμός έχει κριθεί.

Σε αυτό το φόντο είναι που έχει αναδειχθεί το ζήτημα με τις πετρελαιοπηγές της Συρίας. Καθαυτή η ικανότητα παραγωγής πετρελαίου της Συρίας είναι περιορισμένη με όρους παγκόσμιας αγοράς. Όμως, για την ίδια την συριακή οικονομία και για την ανασυγκρότηση μιας κατεστραμμένης χώρας η παραγωγή αυτή είναι πολύ σημαντική. Αυτό εξηγεί και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των ΗΠΑ να ελέγξουν αυτές τις πετρελαιοπηγές, που μέχρι τώρα ήταν υπό κουρδικό έλεγχο και τις οποίες προφανώς θέλει η συριακή κυβέρνηση να πάρει υπό το δικό της έλεγχο. Ωστόσο, δύσκολα θα μπορέσει να διατηρήσουν οι ΗΠΑ μια παρουσία εκεί, εάν πρόκειται να συνεχιστεί η ειρηνευτική πολιτική διαδικασία.

Mission accomplished?

Παρ’ όλη την προσπάθεια της αμερικανικής κυβέρνησης να δείξουν ότι κάτι κατάφεραν στη Συρία, στην πραγματικότητα πολύ περισσότερο καταδεικνύουν οι εξελίξεις ότι οι ΗΠΑ απέτυχαν να είναι οι ρυθμιστές και οι εγγυητές των εξελίξεων.

Δεν μπόρεσαν να φέρουν την αλλαγή καθεστώτος που επεδίωκαν. Δεν κατάφεραν να διαμορφώσουν ένα συνασπισμό των αντιπολιτευόμενων δυνάμεων που να μπορεί να έχει συνοχή και σχέδιο και να μπορεί να δώσει μια προοπτική άλλη από τη γενικευμένη διαμάχη αντίπαλων ένοπλων ισλαμιστικών οργανώσεων. Δεν κατάφεραν καν να απαντήσουν στις  αιτήματα για εγγυήσεις ασφάλειας που έθεσαν διάφορες χώρες της περιοχές, με αποκορύφωμα το γεγονός ότι η επιλογή συμμάχων που έκαναν «στο έδαφος» ενεργοποίησε το μεγαλύτερο φόβο της Τουρκίας, δηλαδή τη συγκρότηση οιονεί κουρδικής κρατικής οντότητας δίπλα στα τουρκοσυριακά σύνορα. Και βέβαια δεν κατάφεραν καν να τηρήσουν τις όποιες υποσχέσεις μπορεί να είχαν δώσει στις σύμμαχες κουρδικές δυνάμεις.

Αντίθετα, αυτό που κατάφεραν οι ΗΠΑ ήταν να αναδείξουν τη Ρωσία ως τη δύναμη που μπορεί να εγγυάται μια πολιτική διαδικασία, να συνομιλεί με όλες τις πλευρές, να προσφέρει εγγυήσεις ασφαλείας και να τηρεί ισορροπίες. Κοντολογίς αυτό ακριβώς το οποίο ήθελαν να αποφύγουν οι ΗΠΑ, όταν ξεκίνησαν την εμπλοκή τους στο συριακό εμφύλιο πόλεμο.

Με αυτή την έννοια μάλλον δεν εξετελέσθη η όποια αποστολή…