Είναι νόμιμη η αίτηση εξαίρεσης των πρώην Υπουργών Πολάκη και Τζανακόπουλου;

Ο φιλόσοφος Τζώρτζ Στάινερτ είχε καταλήξει παλαιότερα σε ένα θλιβερό  και πεσιμιστικό  συμπέρασμα. Ποιο;

Το ότι δηλαδή η κουλτούρα και η μόρφωση δεν είχαν αποτρέψει πολλές φορές τους ανθρώπους από το να κάνουν τις πιο ντροπιαστικές επιλογές («Steinert, Στον πύργο του Κυανοπώγωνα»).

Γιατί το λέω αυτό; Γιατί μόλις υποβλήθηκε στη Βουλή για την υπόθεση Novartis η αίτηση εξαίρεσης των πρώην Υπουργών Πολάκη και Τζανακόπουλου , (ώστε να μη αποτελούν μέλη της σχετικής επιτροπής η οποία θα διενεργήσει την προκαταρκτική εξέταση), ακούστηκε από κάποιους Βουλευτές  το χειρότερο υβρεολόγιο !

Και δεν έχει καμία σημασία –ειλικρινά-σε ποιο κόμμα ανήκουν αυτοί οι Βουλευτές  .

Ωστόσο, είναι πραγματικά ντροπή το ότι μορφωμένοι κοινοβουλευτικοί άνδρες πέφτουν σε ένα τόσο χαμηλό επίπεδο, ενώ θα έπρεπε να αποτελούν τα «αξιακά πρότυπα» του απλού κόσμου που τους ψηφίζει!

Επί της ουσίας τώρα . Είναι δικονομικά νομιμοποιημένη η αίτηση εξαίρεσης των πρώην Υπουργών; Σε αυτό το επίπεδο- με θεσμική σοβαρότητα και ψυχραιμία-  είναι απαραίτητο  να λάβουμε υπόψη μας τα ακόλουθα πράγματα:

1) Μάρτυρας και εισαγγελέας. Ο Έλληνας νομοθέτης δεν θέλει το ίδιο πρόσωπο να ασκεί και εισαγγελικές εξουσίες και ταυτόχρονα να κατέχει και την ιδιότητα του μάρτυρα .

Η διάταξη του άρθρου 14 του Κώδικα Ποινικής δικονομίας είναι σαφής από αυτή την άποψη και αποκλείει – με ποινή απόλυτης ακυρότητας- από την άσκηση των εισαγγελικών καθηκόντων όλα εκείνα τα πρόσωπα τα οποία είχαν εξεταστεί ως μάρτυρες.  Επίσης το άρθρο  210 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας κινείται στην ίδια δογματική κατεύθυνσή  («Δαλακούρας, Ο νέος ΚΠΔ»).

2) Γιατί κάνει αυτή την επιλογή ο Έλληνας Νομοθέτης; Γιατί είναι προφανές ότι δεν θα είναι αντικειμενικός  και αμερόληπτος ο εισαγγελικός εκείνος λειτουργός, ο οποίος θα έχει ήδη καταθέσει ως μάρτυρας ( και κατά συνέπεια θα έχει ήδη «προδιαμορφώσει»  πολύ πρώιμα τη γνώμη του για την επίμαχη υπόθεση)!

Η ρύθμιση τούτη αντανακλά ευθέως και τη νομολογία η οποία έχει διαμορφωθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ Piersack κατά Βελγίου Series A, Νο 53).

3)Όλες οι παραπάνω διατάξεις εφαρμόζονται ανάλογα και στη διαδικασία εκείνη η οποία έχει ήδη ενεργοποιηθεί με τη συγκρότηση της σχετικής επιτροπής για τη διενέργεια της προκαταρκτικής εξέτασης στην υπόθεση Novartis.

Γιατί ; Γιατί η επιτροπή τούτη έχει όλες τις αρμοδιότητες τις οποίες έχει και ο «κανονικός» Εισαγγελέας Πλημ/κων, όταν εποπτεύει μιας προκαταρκτικής εξέτασης (λαμβανομένου όμως υπόψη ότι πρόκειται για μια κοινοβουλευτική διαδικασία).

4) Μετα τις ανωτέρω διευκρινίσεις  ανακύπτει πλέον ένα κρίσιμο ερώτημα: Υπάρχουν πραγματικά γεγονότα τα οποία αποκαλύπτουν ή οριοθετούν την προγενέστερη «ουσιαστική ανάμειξη» των πρώην Υπουργών Πολάκη και Τζανακόπουλου κατά τη δικαστική διερεύνηση της εκρηκτικής υπόθεσης Novartis;

Ώστε να νομιμοποιείται η κλήση τους με την ιδιότητα του μάρτυρα ( και να αποκλείεται η συμμετοχή τους ως «εισαγγελικών λειτουργών» στη σχετική επιτροπή η οποία θα διενεργήσει την προκαταρκτική εξέταση);

Τα κόμματα της ΝΔ και του ΚΙΝΑΛ λένε ναι! Και επικαλούνται τη περσινή δήλωση του Παύλου Πολάκη, ότι γνώριζε ποιοι ήταν οι «προστατευόμενοι μάρτυρες» ( όταν κανείς άλλος δεν γνώριζε).

Και το γεγονός ότι ο Δημήτρης Τζανακόπουλος είχε επισκεφθεί την προγενέστερη Εισαγγελέα του ΑΠ σε ένα «ύποπτο» χρονικό σημείο. Δηλαδή λίγο πριν αποσταλεί η δικογραφία της Novartis στη Βουλή!

5) Και τέλος: Ποιος θα αξιολογήσει τα ανωτέρω παραγματικά γεγονότα και ποιος θα αποφασίσει για τη βασιμότητα της αίτησης εξαίρεσης; Κάποιοι λένε κανείς, γιατί δεν έχει  ακόμη συγκροτηθεί το Δικαστικό Συμβούλιο το οποίο προβλέπεται από το άρθρο 8 του αρχικού νόμου 3126/2003 για την ποινική ευθύνη των Υπουργών.

Κατά τη γνώμη μου το μόνο όργανο το οποίο μπορεί να αποφασίσει είναι η ίδια η Επιτροπή για τη διενέργεια της προκαταρκτικής εξέτασης! Και ορθά  υιοθετήθηκε η προκείμενη προσέγγιση.

Γιατί; Γιατί έχουμε να κάνουμε με μια κοινοβουλευτική διαδικασία , η οποία δεν διαθέτει πάντως όλα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά μιας ακραιφνούς ποινικής διαδικασίας ( ώστε να εφαρμόζεται ευθέως το άρθρο 20 του Κώδικα της Ποινικής Δικονομίας) .

Επιπλέον, εάν περίμενε κανείς να συγκροτηθεί το ανωτέρω Δικαστικό Συμβούλιο, τότε τα πάντα θα είχαν παραλύσει κατά τη διάρκεια της διεξαγόμενης προκαταρκτικής εξέτασης, αφού κανένα όργανο δεν θα μπορούσε να αποφασίσει για ενδεχόμενες ακυρότητες οι οποίες θα μπορούσαν να προβληθούν κατά το στάδιο τούτο ή για άλλα δυσχερή δικονομικά ζητήματα!

Το συμπέρασμα; Από όλα τα ανωτέρω – και άσχετα από τις κομματικές αντιπαλότητες- είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε ένα απλό πράγμα : Το ίδιο πρόσωπο δεν μπορεί ταυτόχρονα να είναι και Εισαγγελέας και μάρτυρας!

Καλφέλης Γρηγόρης – Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ.

kalfelis@law.auth.gr