Τα social media οδηγούν στην μοναξιά ή το αντίστροφο;

H διαρκής εξέλιξη της τεχνολογίας και η καθημερινή, για πολλούς πλέον, χρήση των social media, έχει αλλάξει τις κοινωνικές μας σχέσεις, οι οποίες φαίνεται να αναπτύσσονται όλο και περισσότερο και να διατηρούνται σε έναν ψηφιακό κόσμο. Αυτή η «ψηφιοποίηση» των σχέσεων παρατηρείται σε μεγάλο βαθμό στους νέους, οι οποίοι είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης.

Μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο Swinburne στη Μελβούρνη της Αυστραλίας και τον Οργανισμό Δημόσιας Υγείας της Βικτώριας διεξήγαγε μια έρευνα μεταξύ 1.520 μαθητών ηλικίας 12 έως 25 ετών επικεντρώνοντας σε ερωτήσεις σχετικά με τη μοναξιά και τη χρήση του διαδικτύου και κατ΄ επέκταση των social media.

Η έρευνα επιβεβαίωσε ότι η μοναξιά -από τους σημαντικούς παράγοντες για την εμφάνιση της κατάθλιψης- έχει πάρει διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας, Ωστόσο δεν μπορούν να ισχυριστούν ότι οι επιπτώσεις του ψηφιακού κόσμου ευθύνονται για την αύξηση του ποσοστού των πολιτών που αισθάνονται μόνοι καθώς τα ευρήματα των μελετών που γίνονται κατά καιρούς είναι αντιφατικά καθιστώντας δύσκολη την αιτιώδη συνάφεια. Κοινώς είναι δύσκολο να πει κανείς εάν τα social media οδηγούν στην μοναξιά ή το αντίστροφο.

Όπως προκύπτει από την έρευνα ένας στους τέσσερις νέους δήλωσε ότι ένιωσε μοναξιά για τρεις ή περισσότερες ημέρες μέσα στην εβδομάδα που προηγήθηκε της μελέτης. Μεταξύ των ηλικιών 18 έως 25 ετών, ένας στους τρεις – 35% – ανέφερε ότι ένιωσε αίσθημα μοναξιάς τρεις ή περισσότερες φορές το ίδιο διάστημα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι τα υψηλότερα επίπεδα μοναξιάς αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης κατά 12% και κοινωνικού άγχους κατά 10%.

Τα ποσοστά όσων ανέφεραν ότι ένοιωσαν μοναξιά ήταν χαμηλότερα ανάμεσα στους εφήβους ηλικίας 12 έως 17, με έναν στους επτά (13%) να δηλώνει ότι αισθάνθηκε μόνος τρεις ή περισσότερες φορές την εβδομάδα. Οι συμμετέχοντες σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα ήταν επίσης λιγότερο πιθανό να αναφέρουν συμπτώματα κατάθλιψης και κοινωνικής ανησυχίας από τα άτομα ηλικίας 18 έως 25 ετών.

Όπως προκύπτει από την έρευνα αυτοί που δηλώνουν ότι ένιωθαν μόνοι ήταν πιο επιρρεπείς στο να χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο για να επικοινωνήσουν με γνωστούς και φίλους, ενώ διέθεσαν λιγότερο χρόνο για κανονικές κοινωνικές δραστηριότητες. Αυτό υποδηλώνει ότι οι μοναχικοί άνθρωποι μπορεί να χρειαστούν υποστήριξη με την κοινωνική χρήση του Διαδικτύου για να το χρησιμοποιήσουν με τρόπο που να ενισχύει τις υπάρχουσες φιλίες και ή ακόμα και να δημιουργεί νέες.

Ο χρόνος που αφιερώνεται στα social media

Σύμφωνα με αμερικανικά στοιχεία, ο χρόνος που περνούν οι έφηβοι σε εφαρμογές όπως το Facebook, το Instagram, το Snapchat και το Tik Tok έχει αυξηθεί κατά 62,5% από το 2012 με το ποσοστό συνεχώς να αυξάνεται. Μόλις πέρυσι, ο μέσος χρόνος που αφιέρωναν οι έφηβοι στα κοινωνικά μέσα υπολογίστηκε σε 2,6 ώρες την ημέρα. Οι επικριτές της ισχυρίστηκαν ότι όσο περισσότερο χρόνο περνούν οι έφηβοι μπροστά στην «μπλε» οθόνη τόσο αυξάνει η κατάθλιψη και το άγχος σε αυτές τις ηλικίες.

Νέα έρευνα του Πανεπιστημίου Brigham Young των ΗΠΑ, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο χρόνος που αφιερώνεται στα κοινωνικά μέσα δεν αυξάνει άμεσα το άγχος ή την κατάθλιψη στους εφήβους, αλλά ο τρόπος με τον οποίο τα χρησιμοποιούν.

Σε μια προσπάθεια να κατανοήσουν την ψυχική υγεία των εφήβων και τη χρήση των κοινωνικών μέσων τους, οι ερευνητές εργάστηκαν με 500 νέους ηλικίας μεταξύ 13 και 20 ετών, οι οποίοι συμπλήρωναν ερωτηματολόγια ετησίως για διάστημα οκτώ ετών στα οποία τους ζητούσαν τον ημερήσιο χρόνο που ξόδευαν στα social media σε μια τυπική ημέρα. Για τη μέτρηση της κατάθλιψης και του άγχους, οι συμμετέχοντες απάντησαν σε ερωτήσεις με διαφορετικές κλίμακες για να υποδείξουν συμπτώματα κατάθλιψης και επίπεδα άγχους.

Οι έφηβοι συμμετέχοντες στην ηλικία των 13 ετών ανέφεραν μια μέση χρήση 31-60 λεπτών την ημέρα, η οποία με το πέρασμα των ετών ξεπέρασε τις δύο ώρες. Παρόλ’ αυτά τα αποτελέσματα, σε ατομικό επίπεδο, αποκάλυψαν ότι αυτή η αύξηση δεν συσχετίστηκε με αυξημένα θέματα ψυχικής υγείας.

Καλύτερη χρήση των κοινωνικών μέσων

Πολλοί ερευνητές επισημαίνουν ότι όταν οι μοναχικοί άνθρωποι βγαίνουν έξω και κοινωνικοποιούνται, είναι πιο πιθανό να συμμετάσχουν σε αυτοκαταστροφικές ενέργειες, ενώ παράλληλα δείχνουν περισσότερα αρνητικά συναισθήματα με τη γλώσσα του σώματος. Αυτό, σύμφωνα με τους ειδικούς, γίνεται με μια (συχνά ασυνείδητη) προσπάθεια απεμπλοκής και προστασίας από την απόρριψη.

Οι ειδικοί τονίζουν ότι είναι απαραίτητο για τους νέους ανθρώπους να εντοπίσουν τα δυνατά τους σημεία και να συνειδητοποιήσουν ότι είναι σημαντικό να σφυρηλατήσουν ισχυρές, ουσιαστικές σχέσεις. Εν τω μεταξύ, πρέπει να μάθουν να διαχειρίζονται τις αρνητικές σκέψεις και να καταλάβουν πόσο σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει το χιούμορ στη βελτίωση των κοινωνικών τους σχέσεων, αλλά και της ψυχικής τους υγείας.

Μια καλύτερη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να βοηθήσει τους νέους να αναπτύξουν δεξιότητες και να σφυρηλατήσουν υγιείς κοινωνικές σχέσεις. Ακρογωνιαίος λίθος στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης που τροφοδοτείται από τη μοναξιά είναι η συνειδητοποίηση ότι η μοναξιά δεν είναι αδυναμία, αλλά η έκφραση μιας έμφυτης ανθρώπινης ανάγκης για επαφή με άλλους ανθρώπους. Το βέβαιο είναι ότι η μοναξιά, ιδίως όταν δεν αντιμετωπίζεται ενεργά, μπορεί να έχει σοβαρό αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία των νέων και όχι μόνο.