Επικίνδυνα παιχνίδια με συντηρητικές λογικές – Πώς η «καθαρή δεξιά» της ΝΔ βάζει την ατζέντα

Τα γεγονότα στην ΑΣΟΕΕ τις τελευταίες δύο μέρες έδειξαν ταυτόχρονα τις επιλογές που έχει πάρει η κυβέρνηση, αλλά και τους κινδύνους που υπάρχουν από τις διάφορες επιλογές που παίρνει.

Είναι σαφές ότι με συστηματικό τρόπο η κυβέρνηση θέλει να πατάξει αυτό που ορίζει ως «ανομία». Αυτό έχουν δείξει όλες οι κινήσεις που έχει κάνει μέχρι τώρα. Από τις εκκενώσεις καταλήψεων, την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου, την αυξημένη αστυνομική παρουσία στα Εξάρχεια, την εκ νέου ενεργοποίηση ειδικών αστυνομικών δυνάμεων.

Αυτό στηρίζεται σε μια εκτίμηση ότι η ασφάλεια παραμένει βασική προτεραιότητα των πολιτών και ότι αυτή η επίδειξη μιας λογικής «νόμου και τάξης» ενισχύει την απήχηση της κυβέρνησης, διευρύνοντας το ακροατήριό της και πέρα από τα όρια των ψηφοφόρων της Νέας Δημοκρατίας.

Ωστόσο, την ίδια στιγμή γίνεται φανερό ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Μια τέτοια λογική μπορεί να οδηγήσει και σε δρόμους που περισσότερο παραπέμπουν στην επίδειξη αυταρχισμού παρά στην προάσπιση της ασφάλειας των πολιτών.

Κρούσματα αυταρχικής λογικής

Διάφορα πρόσφατα περιστατικά κατατείνουν προς αυτή την εκτίμηση: Οργανώθηκαν μεγάλες αστυνομικές επιχειρήσεις για τη μεταφορά οικογενειών προσφύγων από καταλήψεις στέγης. Οι θαμώνες ενός μπαρ αντιμετώπισαν αυταρχική και προσβλητική μεταχείριση από αστυνομικές δυνάμεις στη διάρκεια ελέγχων για ναρκωτικά. Πληθαίνουν οι επώνυμες καταγγελίες ότι άντρες των ΜΑΤ στα Εξάρχεια καθυβρίζουν και προκαλούν.

Στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών οργανώθηκε εισβολή της αστυνομίας, Κυριακή, χωρίς πρόσκληση των πρυτανικών αρχών και χωρίς να διαπράττεται κάποιο αδίκημα για να εντοπιστούν μερικά κοντάρια και κράνη.

Στο ίδιο πανεπιστημιακό ίδρυμα φοιτητές του ιδρύματος που θέλησαν ειρηνικά να εισέλθουν στη Σχολή τους και να διαμαρτυρηθούν για το ότι ήταν κλειστή αντιμετώπισαν δακρυγόνα και περικύκλωση από τα ΜΑΤ. Και όλα αυτά λίγες μέρες πριν τον εορτασμό της 46ης επετείου της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου.

Η μαζική διαδήλωση των φοιτητών το απόγευμα της 11ης Νοεμβρίου έδειξε ότι εάν η κυβέρνηση αποσκοπούσε στην αποθάρρυνση των μαζικών κινητοποιήσεων, το αποτέλεσμα ήταν μάλλον το ακριβώς αντίθετο.

Οι συντηρητικές επιλογές στον ποινικό κώδικα

Η κυβέρνηση είχε προαναγγείλει αλλαγές στον ποινικό κώδικα. Άλλωστε, αυτές πατούν πάνω στις αντιρρήσεις που είχε διατυπώσει και κατά τη συζήτηση του νέου ποινικού κώδικα το καλοκαίρι στη Βουλή.

Τότε η ΝΔ είχε βγει με ένα γενικό τόνο που ενώ αποδεχόταν τον κύριο όγκο των αλλαγών στον ποινικό κώδικα,  επιθυμούσε βαρύτερες ποινές για τη βαριά εγκληματικότητα και δεν επιθυμούσε ευνοϊκές ρυθμίσεις για συγκεκριμένες κατηγορίες βαρυποινιτών.

Επιπροσθέτως, στο πλαίσιο της κεντρικής γραμμής κατά της «ανομίας» είχε υποστηρίξει ότι επιθυμούσε αυστηρότερη αντιμετώπιση πρακτικών όπως η ρίψη μολότοφ.

Όμως, στο σχέδιο που κατατέθηκε περιλαμβάνονται επίσης και ρυθμίσεις που παραπέμπουν περισσότερο σε μια συντηρητική λογική.

Επανέρχεται έτσι η κακόβουλη βλασφημία και η καθύβριση των θρησκευμάτων ως αδικήματα, παρότι στο παρελθόν είχαν θεωρηθεί ότι μπορούν να οδηγήσουν σε περιορισμό της ελευθερίας του λόγου.

Σε συντηρητικότερη λογική παραπέμπουν και η συνολικότερη κατεύθυνση για αυστηροποίηση των ποινών που διαπερνά τις αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα.

Και αυτό γιατί υπάρχει ο αντίλογος που επιμένει στην αναμόρφωση της ποινικής νομοθεσίας με κριτήριο όχι τις αυστηρότερες ποινές (υπάρχει άλλωστε το αντιπαράδειγμα του τεράστιου αριθμού εγκλείστων στις ΗΠΑ), αλλά την πρόληψη.

Η διαρκής παρουσίας μιας «καθαρής δεξιάς» μέσα στη ΝΔ

Όλα αυτά δεν είναι άσχετα και με την ίδια την εσωτερική πολιτική γεωγραφία και δυναμική της Νέας Δημοκρατίας.

Το κυβερνών κόμμα ποτέ δεν ήταν πλήρως ομογενοποιημένο ιδεολογικά, ακόμη και σε περιόδους, όπως η τρέχουσα, που χαρακτηρίζονται από ισχυρό βαθμό κομματικής ενότητας. Στο εσωτερικό του συνυπήρχαν φιλελεύθερες και νεοφιλελεύθερες απόψεις, εκδοχές του κέντρου με μια παραδοσιακή «σκληρή» δεξιά λογική.

Ειδικά, το τελευταίο ρεύμα παραδοσιακά πίεζε για πιο αυστηρή στάση στο μεταναστευτικό, για πιο συντηρητική στροφή στα ιδεολογικά θέματα, συμπεριλαμβανομένης μιας μεγαλύτερης έμφασης στη Ορθόδοξη ταυτότητα και για πιο σκληρή κατασταλτική αντιμετώπιση των ζητημάτων που συνηθίσαμε να εντάσσουμε στην κατηγορία της «ανομίας».

Φαίνεται πώς μέσα στην εσωτερική ισορροπία της ΝΔ το τμήμα αυτό, το πιο παραδοσιακά δεξιό, ενίοτε και με ρητορική κοντινή στην άκρα δεξιά, δείχνει να έχει αποκτήσει σημαντική επιρροή.

Οι κίνδυνοι από τον εγκλωβισμό

Μέχρι τώρα η κυβέρνηση έδειχνε να μπορεί να ισορροπήσει αυτές τις τάσεις γύρω από το μοτίβο της «νέας κανονικότητας», κυρίως με το να επενδύει περισσότερο στα οικονομικά μέτρα και την προοπτική της ανάπτυξης και της υποχώρησης της ανεργίας, μαζί με την προσέλκυση επενδύσεων.

Όμως, οι εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος την έφεραν περισσότερο αντιμέτωπη με ζητήματα όπως το προσφυγικό αλλά και τα ζητήματα που αφορούν το «νόμο και την τάξη».

Παρότι αυτό ήταν ως ένα βαθμό και συγκυριακό, έδειξε συνάμα τον υπαρκτό κίνδυνο εγκλωβισμού σε μια πιο συντηρητική κατεύθυνση, πιο κοντινή στην πολιτική και την αισθητική της κλασικής δεξιάς παρά του κέντρου.

Όμως, ο βασικός κίνδυνος από μια τέτοια μετατόπιση είναι οι αντιδράσεις που μπορεί να προκαλέσει. Σε πείσμα μιας αντίληψης που ενίοτε και κυβερνητικοί βουλευτές απηχούν, σύμφωνα με την οποία από την τρομοκρατία, μέχρι τα Εξάρχεια και τις μαζικές κινητοποιήσεις, όλα είναι «ανομία», πρόκειται για διαφορετικές καταστάσεις. Το αντιμετωπίζονται όλα με την ίδια λογική «πυγμής» απλώς μπορεί να πυροδοτήσει εκρήξεις.

Το παράδειγμα της 11ης Νοεμβρίου όπου η επιθετική αντιμετώπιση μιας ειρηνικής διαμαρτυρίας των φοιτητών ενός ιδρύματος, οδήγησε σε μια μέρα αντιπαραθέσεων και τελικά σε ένα  εντυπωσιακό για το σύντομο χρόνο από την εξαγγελία του φοιτητικό συλλαλητήριο, είναι αρκούντως διδακτικό.