Επαναπατρίστηκε ο αρχαίος σκύφος – έπαθλο του Σπύρου Λούη

Πραγματοποιήθηκε σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο η τελετή παράδοσης-παραλαβής του σκύφου-επάθλου του Σπύρου Λούη από το γερμανικό Πανεπιστήμιο του Μύνστερ (Münster) στο Υπουργείο Πολιτισμού.

Πρόκειται για ένα από τα δυο αγγεία-έπαθλα που δόθηκαν στον Σπύρο Λούη για τη νίκη του στον μαραθώνιο δρόμο των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το 1896.

Το ένα ήταν τo αργυρό κύπελλο που σήμερα βρίσκεται στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Το κύπελλο Μπρεάλ που βρίσκεται στο ΚΠΙΣΝ

Το δεύτερο ήταν το αρχαίο αγγείο, με παράσταση με δολιχοδρόμους που παρακολουθούνται από αγωνοδίκες, το οποίο ως τον Φεβρουάριο θα παρουσιάζεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Μετά θα εκτίθεται οριστικά στο Μουσείο Ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων, που βρίσκεται κοντά στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Ολυμπίας.

Ο σκύφος που επιστράφηκε. Ο σκύφος είναι ένα είδος κυπέλλου.

Στην τελετή μίλησαν, μεταξύ άλλων, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η διευθύντρια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Μαρία Λαγογιάννη και ο πρόεδρος της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής Σπυρίδων Καπράλος, καθώς και οι Δρ. Johannes Peter Wessels και Δρ. Achim Lichtenberger, αντίστοιχα πρύτανης και διευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου του Πανεπιστημίου του Μύνστερ, με όλους να εκφράζουν τη χαρά και τη συγκίνησή τους για τον επαναπατρισμό του αρχαίου σκύφου στην Ελλάδα.

Η ιστορία του αρχαίου σκύφου – Πώς πέρασε από χέρι σε χέρι και βρέθηκε στη Γερμανία

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η ομιλία του προϊσταμένου του Τμήματος Συλλογών Αγγείων και Έργων Μικροτεχνίας και Μεταλλοτεχνίας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Δρ. Γεώργιου Καββαδία, ο οποίος αναφέρθηκε στο ιστορικό των ερευνών του που ξεκίνησαν το 2012, όταν ο επίτιμος σήμερα, διευθυντής τότε, του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Νίκος Καλτσάς του ανέθεσε να εντοπίσει τον συγκεκριμένο σκύθο.

Αφορμή στάθηκε η περιοδική έκθεση «Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες 1896-2012. Η συμβολή της Ελλάδας στα τεκμήρια». Ο κ. Καββαδίας διερεύνησε τα «χνάρια» του έως πρόσφατα χαμένου αγγείου, που τελικά εντοπίστηκε στο μουσείο του γερμανικού πανεπιστημίου.

«Η ιστορία του είναι πολύπτυχη και μαραθώνια», είπε ο κ. Καββαδίας, πληροφορώντας, μεταξύ άλλων, ότι ο αρχαίος σκύφος βρέθηκε σε θηβαϊκό τάφο του 6ου αι. π.Χ. (χρονολογείται στο 540-520 π.Χ.). Μάλλον στα τέλη του 19ου αιώνα περιήλθε στην κατοχή του νομισματολόγου και συλλέκτη Ιωάννη Λάμπρου, ο οποίος το αθλοθέτησε προς τιμήν του Σπύρου Λούη ως έπαθλο για τη νίκη του στον πρώτο Μαραθώνιο.

Ο σκύφος τη δεκαετία του 1930, άγνωστο πώς, φτάνει στα χέρια του Werner Peek (1904-1994), κλασικού φιλόλογου και επιγραφολόγου, μέλους του Εθνικοσοσιαλιστικού Γερμανικού Εργατικού Κόμματος (NSDAP) -αμετανόητου ναζιστή και αντισημίτη όπως φάνηκε στην πορεία και όπως μας αποκάλυψε ο ομιλητής-, που βρισκόταν στην Ελλάδα με υποτροφία.

Ο σκύφος εξάγεται το 1934 με λαθραίο τρόπο από την Ελλάδα κρυμμένος μέσα στα διπλωματικά κιβώτια του Χέρμαν Γκέρινγκ, κατά την επίσκεψη του τελευταίου στη χώρα μας, όπως ο ίδιος ο Peek μαρτύρησε.

Κατόπιν, περιπλανάται στη μεταπολεμική Γερμανία ακολουθώντας τον Peek, ενώ στα τέλη της δεκαετία του 1980 βρίσκει φιλόξενη στέγη στο αρχαιολογικό μουσείο του Πανεπιστημίου του Μύνστερ. Σήμερα η επιστροφή του είναι πλέον γεγονός.

Μεγάλη συγκίνηση για τον επαναπατρισμό του

«Υπάρχουν ιδιαίτερες στιγμές στη ζωή ενός πρύτανη, αλλά μια φορά είναι αυτή που τη σφραγίζει. Και η συγκεκριμένη είναι μια τέτοια σφραγίδα», τόνισε ο κ. Wessels, μιλώντας, μεταξύ άλλων, για την περίφημη συγκυρία της περίστασης, γιατί μόλις πριν λίγες μέρες πραγματοποιήθηκε ο μαραθώνιος της Αθήνας.

Ο κ. Lichtenberger, από τη μεριά του, αναφερόμενος σ’ ένα πολύ ιδιαίτερο αντικείμενο όχι μόνο για την αρχαιολογική του αξία, αλλά και λόγω της περιπετειώδους «βιβλιογραφίας» του, δήλωσε ότι βρίσκεται σήμερα εδώ «με χαμόγελο, αλλά και με δάκρυ, γιατί κανένας διευθυντής μουσείου δεν χαίρεται να χαρίζει ένα αντικείμενο από τη συλλογή του».

«Για εσάς είναι θέμα ταυτότητας. Για εμάς είναι ένα ιστορικό αντικείμενο. Δεν ήταν εύκολη απόφαση», συμπλήρωσε, επισημαίνοντας τη χαρά του για τον επαναπατρισμό του αντικειμένου, που «στέγνωσε» τελικά το δάκρυ.

«Θεωρούμε ότι η πραγματικά ευγενή χειρονομία του Πανεπιστημίου του Μύνστερ είναι εξαιρετικά σημαντική χειρονομία του γερμανικού λαού προς τον ελληνικό λαό. Η πολιτιστική κληρονομιά ανήκει στους λαούς που τη δημιούργησαν. Με αυτή την έννοια εκφράζω και εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης την ευγνωμοσύνη όλων μας προς εσάς που προβήκατε μέσα σε ένα πλαίσιο εξαιρετικά θετικής συνεργασίας και συναδελφικής αλληλεγγύης στη συγκεκριμένη απόφαση», δήλωσε προς τους Γερμανούς προσκεκλημένους η κ. Μενδώνη.

Απεύθυνε συγχρόνως ευχαριστίες στον κ. Καββαδία, γιατί χωρίς «την επιστημοσύνη και την επιμονή του δεν θα είχαμε σήμερα αυτή τη μοναδική εμπειρία», αλλά και στον Νίκο Καλτσά που είχε την ιδέα να του αναθέσει τη συγκεκριμένη έρευνα.