Κυκλοφοριακό χάος : Μια βασανιστική καθημερινότητα για τους Αθηναίους

Της Ολγας Κλώντζα

Κομφούζιο επικρατεί τους τελευταίους μήνες στους δρόμους της Αθήνας. Το κυκλοφοριακό χάος από το οποίο απάλλαξε η κρίση την πρωτεύουσα επανέρχεται και το «δέσιμο» των Ελλήνων με το ΙΧ καλά κρατεί. Βασικές αρτηρίες και γειτονιές είναι απροσπέλαστες σε διάφορα διαστήματα από το πρωί ως και αργά το απόγευμα. Στις εφαρμογές real time παρακολούθησης κίνησης, πλέγματα δρόμων «κοκκινίζουν» στις οθόνες των smartphones, λεωφορεία και τρόλεϊ κολλάνε στην κίνηση, ενώ ουρές δημιουργούνται στις εισόδους των – διόλου οικονομικών – πάρκινγκ του κέντρου. Από το πρωί που οι εργαζόμενοι ξεκινούν τις δουλειές τους, το απόγευμα όταν φεύγουν, αλλά και λίγο αργότερα όταν μαζεύονται όσοι θέλουν να κάνουν τα ψώνια τους ή να απολαύσουν τη νυχτερινή Αθήνα.

Η μέση ετήσια αύξηση του κυκλοφοριακού φόρτου, πριν από την οικονομική κρίση, σύμφωνα με στοιχεία του Κέντρου Διαχείρισης Κυκλοφορίας (ΚΔΚ) της Περιφέρειας Αττικής, βρισκόταν στο 3%. Η μέση ετήσια μείωση της ταχύτητας ήταν 2%. Τα πρώτα δείγματα αποσυμφόρησης στις βασικές οδικές αρτηρίες φάνηκαν το 2010. Στην τετραετία 2009-2012, η συνολική μείωση του μέσου ημερήσιου φόρτου ήταν από 6% έως και 16%. Η κίνηση μειώθηκε δραστικά στα δύο ρεύματα της Συγγρού, στη λεωφόρο Αθηνών προς Δαφνί, στο κέντρο (πάνω από 14%), στην Ποσειδώνος προς Γλυφάδα, στη λεωφ. Κηφισού προς Λαμία και στη Μεσογείων προς Σταυρό. Οι χρόνοι διαδρομής μειώθηκαν συνολικά περίπου 20%.

Από την ανάκαμψη στο… χάος

Η κίνηση άρχισε να «τσιμπάει» το 2014, οπότε και παγιώθηκε μια τάση αύξησης της κυκλοφορίας στις ώρες αιχμής σε βασικούς άξονες. Οι αυξήσεις που καταγράφηκαν από το ΚΔΚ μέσα στο 2018 κυμαίνονταν από οριακές έως και 8% σε ορισμένες βασικές αρτηρίες. Στην πρόσφατη έκθεση λειτουργίας του ΚΔΚ, αν και από την αρχή του 2019 παρατηρούνται διακυμάνσεις με μεγάλες αυξήσεις αλλά και μεγάλες μειώσεις του κυκλοφοριακού φόρτου, από τον Ιούλιο ως και τον Σεπτέμβριο καταγράφονται αυξήσεις, από οριακές έως και 8%.

Με μέση ημερήσια κυκλοφορία που στο 9μηνο του 2019 προσέγγισε και ξεπέρασε (πλην Αυγούστου) τα 50.000 οχήματα, η Πανεπιστημίου στο ύψος της Πεσμαζόγλου και η λεωφόρος Κηφισίας στο ύψος της Πανόρμου είναι οι πιο φορτωμένοι δρόμοι της Αθήνας. Ακολουθεί η λεωφ. Μεσογείων στο ύψος της Εθνικής Αμυνας που πιάνει τα 40.000 οχήματα. Στο τελευταίο «κόκκινο» τρίμηνο, περισσότερο φρένο πάτησαν σε Χαμοστέρνας, λεωφ. Βουλιαγμένης προς Βούλα, λεωφ. Αλεξάνδρας και Μεσογείων από Εθνική Αμυνα προς Αθήνα, με μειώσεις ταχύτητας ως και 10%.

Μόνο τον Σεπτέμβριο, αναρτήθηκαν στις ηλεκτρονικές πινακίδες των δρόμων 536 μηνύματα ενημέρωσης για έκτακτα συμβάντα, πορείες, έντονες καιρικές συνθήκες, ατυχήματα κ.ά. Μάλιστα, το 14% των προειδοποιήσεων αφορούσε «έκτακτη κυκλοφοριακή συμφόρηση», όταν από τον Οκτώβριο του 2018 (που καταγράφει η έκθεση) το ποσοστό κυμαινόταν από 1% ως 3%. Υπερδιπλάσιο επίσης από τον μέσο όρο 6% σε όλη τη λειτουργία του Κέντρου από το 2004.

Χαρακτηριστικά, οδηγοί χρειάστηκαν υπερτριπλάσιο χρόνο, εξαιτίας έκτακτων συνθηκών, για να διανύσουν τα περίπου 9 χλμ. του Κηφισού από Κωνσταντινουπόλεως ως Αχαρνών. Από τον μέσο χρόνο των 11,8 λεπτών σε ώρα αιχμής έκαναν 42 λεπτά. Παρόμοια εικόνα για τη διαδρομή από Καισαριανή (λεωφ. Κατεχάκη) έως Σταυρό μέσω Μεσογείων, όπου αντί για τα προβλεπόμενα 22,3 λεπτά χρειάστηκαν 46, ενώ για μια μέση διαδρομή 11,3 λεπτών σε ώρα αιχμής από λεωφ. Αλεξάνδρας ως Κατεχάκη μέσω Κηφισίας χρειάστηκαν 35 λεπτά.

Επιστροφή στο ΙΧ

«Φαίνεται πως έχουμε επιστρέψει στις εποχές του 2007-2008. Αυτό οφείλεται σε έναν συνδυασμό παραγόντων, οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών. Η ψυχολογία ως προς τις προοπτικές της οικονομίας φαίνεται πως έχει αλλάξει, οι πωλήσεις των αυτοκινήτων αυξάνονται, η τιμή της βενζίνης έχει σταθεροποιηθεί σε τιμές χαμηλότερες από την περίοδο της κρίσης, ενώ οι συνθήκες στα μέσα μεταφοράς της πρωτεύουσας συνεχώς υποβαθμίζονται» αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» ο συγκοινωνιολόγος Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου, επίκουρος καθηγητής του ΕΜΠ και πρόεδρος του ΣΕΣ.

Τα στοιχεία δείχνουν επιστροφή των Ελλήνων στο ΙΧ. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, στο πρώτο 9μηνο του έτους, οι ταξινομήσεις καινούργιων επιβατικών αυτοκινήτων αυξήθηκαν κατά 10,3% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2018. Συνολικά τα καινούργια επιβατικά ανήλθαν σε 92.772. Η θετική μεταβολή του Σεπτεμβρίου στο 19,8% συνέχισε το σερί Ιουλίου και Αυγούστου που χτύπησαν αυξήσεις 28,5% και 24,3% αντίστοιχα. Βεβαίως η αγορά υπολείπεται κατά πολύ των προ κρίσης δεδομένων, αφού κινήθηκε 57,6% χαμηλότερα από τον μέσο όρο των ετών 2000-2009. Βάσει των πιο πρόσφατων στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ, το 2018 κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα 5.282.695 οχήματα.

Ξεπέρασε τα επίπεδα του 2012 η Αττική Οδός

Εχοντας ήδη ξεπεράσει εδώ και τρία χρόνια τα επίπεδα κυκλοφορίας του 2012, η Αττική Οδός κατέγραψε στο 9μηνο του 2019 μέση ημερήσια κυκλοφορία 234.210 οχημάτων, κατά 4,4% αυξημένη σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2018. Η Αττική Οδός χτύπησε το πικ το 2009 με 307.300 οχήματα ημερησίως και ως το 2014 που κατρακύλησε στα 196.960 οχήματα/ημέρα κατέγραψε συνολική μείωση 36%. Από το 2015 η κυκλοφορία άρχισε να αυξάνεται, με τη συμφόρηση κατά την πρωινή και απογευματινή αιχμή στο κεντρικό τμήμα (Δουκίσσης Πλακεντίας – Μεταμόρφωση) να αποτελεί καθημερινό πια φαινόμενο.

Η πιο φορτισμένη ημέρα της εβδομάδας, σύμφωνα με τα στοιχεία της Αττικής Οδού, ήταν για το διάστημα Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2019 η Παρασκευή με 271.150 οχήματα κατά μέσο όρο και ακολουθούσε η Πέμπτη με 256.045. Οσο για τις ώρες με τη μεγαλύτερη συμφόρηση, ξεκινούσε στις 7 το πρωί, με κορύφωση στις 8, με μέσο όρο 23.328 οχήματα, κι εκτόνωση σταδιακά ως τις 12 μεσ. (συνολικά 33,5% της ημερήσιας κυκλοφορίας), για να πιάσει ξανά τα 18.941 οχήματα γύρω στις 5 το απόγευμα.

Προσπάθεια ανάκτησης αξιοπιστίας

Μία από τις βασικές αιτίες που οι Αθηναίοι προτιμούν να πηγαίνουν σημειωτόν με τα ΙΧ είναι η κατάσταση που επικρατεί στα ΜΜΜ, λεωφορεία, τρόλεϊ, αλλά και στο μετρό, το άλλοτε διαμάντι της πρωτεύουσας. Από τα 95 εκατ. οχηματοχιλιόμετρα που έκαναν οι οδικές συγκοινωνίες το 2014, έφτασαν σε μόλις 83 εκατ. το 2017. Παροπλισμένα οχήματα, λιγότεροι οδηγοί, ασυντήρητοι συρμοί και μεγάλες καθυστερήσεις βάζουν τους οδηγούς στο τιμόνι. Ηδη καταβάλλεται προσπάθεια να επανέλθουν οι συγκοινωνίες της Αθήνας σε μια – τουλάχιστον – κανονικότητα.

Με στόχο την αύξηση της ταχύτητας κίνησης των λεωφορείων στα 23 χλμ./ώρα, από τα μόλις 7-8 χλμ./ώρα σε συνθήκες κυκλοφοριακού χάους, ο ΟΑΣΑ ενεργοποιεί τις κάμερες παρακολούθησης των αποκλειστικών λωρίδων λεωφορείων. «Η βέλτιστη λειτουργία των λεωφορειολωρίδων ενισχύει την αξιοπιστία εκτέλεσης των δρομολογίων του δικτύου» σχολιάζει ο διευθύνων σύμβουλος του ΟΑΣΑ κ. Νίκος Αθανασόπουλος. Συνολικά 14 κάμερες θα τοποθετούνται ανά διαστήματα σε 40 διαφορετικά σημεία, σε συνολικό μήκος 50 χλμ., τα οποία τις επόμενες ημέρες θα διαγραμμιστούν εκ νέου. Για την καλύτερη επιτήρηση θα αξιοποιηθεί το σύστημα τηλεματικής, σε συνεργασία με την Τροχαία, η οποία είναι αρμόδια για την επιβολή προστίμων, ύψους 200 ευρώ.

Τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς

Με το 1 εκατ. ευρώ που εξασφάλισε ο ΟΑΣΑ για την προμήθεια ανταλλακτικών, τα διαθέσιμα οχήματα της ΟΣΥ ξεπέρασαν τα 1.000, από περίπου 850 που ήταν στα μέσα του καλοκαιριού. Ομως ελλείψει οδηγών δεν είναι δυνατόν να βγουν όλα στους δρόμους. Επίσης, στη Γραμμή 2 του μετρό έχουν ήδη προστεθεί 2 συρμοί με αποτέλεσμα οι χρονοαποστάσεις στις ώρες αιχμής να έχουν μειωθεί από 4,45 λεπτά τον Μάιο σε 4,15. Αντίστοιχα, με την προσθήκη 2 συρμών στον ηλεκτρικό οι χρόνοι έπεσαν στα 5,5 λεπτά από 6 που ήταν τον περασμένο Μάιο, ενώ στη Γραμμή 3 οι χρονοαποστάσεις στις ώρες αιχμής παραμένουν στα 4,15 λεπτά.

Υπό εξέταση οι επεκτάσεις

Η ανάγκη υλοποίησης των πολυσυζητημένων επεκτάσεων της Αττικής Οδού, σταθμίζοντας τα νέα δεδομένα που φέρνει το τεράστιο πρότζεκτ του Ελληνικού στην πρωτεύουσα, επισημαίνεται πια από όλες τις πλευρές. Το ενδεχόμενο χρηματοδότησης ορισμένων τουλάχιστον επεκτάσεων του αστικού αυτοκινητοδρόμου μέσω παράτασης της υφιστάμενης σύμβασης παραχώρησης έχει αποκλειστεί επισήμως από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.

Στο τραπέζι βρίσκονται ήδη προς αξιολόγηση όλες οι προτάσεις (επέκταση λεωφ. Κύμης, επέκταση προς Ραφήνα μέσω Αεροδρομίου, αστική σήραγγα Ηλιούπολης) με προτεραιότητα τη σύνδεση του πόλου του Ελληνικού με το «Ελευθέριος Βενιζέλος» μέσω της Σήραγγας Αργυρούπολης. Πρόταση που επανέφερε ο διευθύνων σύμβουλος της Αττικές Διαδρομές κ. Βασίλης Χαλκιάς σε εσπερίδα του ΣΕΣ για την αποσυμφόρηση της Βάρης – Κορωπίου. Είχε επίσης προτείνει τη σύνδεση της Δυτικής Περιφερειακής Υμηττού με το κέντρο μέσω Ούλοφ Πάλμε, αλλά και της Πετρούπολης με την περιφερειακή του Αιγάλεω.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΒΗΜΑ