Πόλη Ξάνθης : Γοητευτική και πολυπολιτισμική

Διοικητικό, οικονομικό και πνευματικό κέντρο της Περιφερειακής Ενότητας Ξάνθης, η πόλη της Ξάνθης είναι χτισμένη στους πρόποδες της οροσειράς της Ροδόπης, στο βόρειο άκρο της πεδιάδας που εκτείνεται προς νότον έως το Θρακικό πέλαγος.

Βασικά γνωρίσματα της σύγχρονης θρακικής πόλης είναι η πολυπολιτισμικότητα και η αρμονική συνύπαρξη του χριστιανικού και του μουσουλμανικού στοιχείου.

Στην περιοχή της Ξάνθης παράγεται ο φημισμένος σε όλον τον κόσμο αρωματικός καπνός Μπασμάς, που ανήκει στην ανατολική (οριεντάλ) ποικιλία καπνού.

Η ποιότητα του καπνού που παραγόταν στην Ξάνθη το 18ο αιώνα θεωρούνταν η καλύτερη και ακριβότερη των οθωμανικών ευρωπαϊκών εδαφών.

Την περίοδο από το 1860 έως το ξέσπασμα των Βαλκανικών Πολέμων (1912-1913) η Ξάνθη γνώρισε χάρη στον καπνό περίοδο ακμής και οικονομικής ανάπτυξης, ερχόμενη σε επαφή με την Κωνσταντινούπολη και τα μεγάλα οικονομικά κέντρα των Βαλκανίων και της Ευρώπης.

Η Ξάνθη στο πέρασμα των αιώνων

Η πόλη της Ξάνθης συσχετίζεται ή ταυτίζεται με την αρχαία Ξάνθεια, πόλη των Κικόνων, που αναφέρεται πρώτη φορά από τον Στράβωνα και απαντά και σε βυζαντινές πηγές (τον 9ο αιώνα ως έδρα επισκοπής και το 13ο-14ο αιώνα ως σημαντική, καλά οχυρωμένη πόλη).

Το 14ο αιώνα η πόλη έπεσε στα χέρια των Tούρκων. Στα χρόνια της Tουρκοκρατίας ο οικισμός ήταν αρχικά ένα καπνοχώρι με την ονομασία Ισκέτσε, που αναπτύχθηκε σταδιακά και γνώρισε περίοδο ακμής (από το 1715) ως κέντρο παραγωγής, επεξεργασίας και εμπορίας καπνού.

Καταστράφηκε από σεισμό το 1829 και γνώρισε νέα περίοδο ακμής μετά την καταστροφή της Γενισέας (1870), όταν αποτέλεσε το οικονομικό και πνευματικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής.

Ύστερα από περίοδο βουλγαρικής κατοχής στη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα, η πόλη αποδόθηκε οριστικά στην Ελλάδα το Μάιο του 1920.

Η παλαιά πόλη της Ξάνθης

Κορυφαίο αξιοθέατο της Ξάνθης είναι η παλαιά πόλη, χτισμένη αμφιθεατρικά στα τέλη του 19ου-αρχές του 20ού αιώνα, εποχή ακμής της πόλης.

Τον παραδοσιακό οικισμό στολίζουν γραφικά σοκάκια και αξιόλογα δείγματα λαϊκής και ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής. Τα παλαιότερα οικοδομήματα είναι χτισμένα από τεχνίτες της Δυτικής Μακεδονίας και της Ηπείρου.

Αξιοθέατα και δραστηριότητες

Αξιόλογα αρχιτεκτονικά δείγματα της πόλης της Ξάνθης είναι το κτίριο του παλαιού δημαρχείου, το αρχοντικό Κουγιουμτζόγλου, η οικία όπου γεννήθηκε ο Μάνος Χατζιδάκις (τέλη 18ου αιώνα), τα κτίρια του Α’ Δημοτικού Σχολείου και του Νηπιαγωγείου Στάλιου, το παλαιό ρολόι στην πλατεία Δημοκρατίας (κεντρική πλατεία), καθώς και το συγκρότημα καπναποθηκών (τέλη 19ου-αρχές 20ού αιώνα).

Από πλευράς εκκλησιαστικών μνημείων, ενδιαφέρον παρουσιάζουν ο μητροπολιτικός ναός του Τιμίου Προδρόμου (α’ μισό 19ου αιώνα) και οι ναοί των Ταξιαρχών Καβακίου, του Ακάθιστου Ύμνου και των Δώδεκα Αποστόλων.

Δύο ξεχωριστές ενότητες αποτελούν το βυζαντινό κάστρο (στην κορυφή λόφου, ανάμεσα σε πυκνή βλάστηση, διακρίνονται πύργοι, μεταπύργια, τοξωτές πυλίδες και θολωτές δεξαμενές) και η περιοχή του ποταμού Κόσυνθου, που διαρρέει την πόλη.

Ιδιαίτερο χρώμα στην Ξάνθη δίνουν το φημισμένο παζάρι, που προσελκύει μεγάλο αριθμό μόνιμων κατοίκων και επισκεπτών όλον το χρόνο, και το Ξανθιώτικο Καρναβάλι, που προσφέρει από το 1966 μοναδικές στιγμές διασκέδασης, ψυχαγωγίας και πολιτισμού.

Οι μουσειακοί – εκθεσιακοί χώροι της πόλης

Η Δημοτική Πινακοθήκη «Χρήστος Παυλίδης» στεγάζεται σε αποκατεστημένο κτίριο.

Περιλαμβάνει έργα από την προσωπική συλλογή του ξανθιώτη ζωγράφου Χρήστου Παυλίδη, δωρεά των κληρονόμων του, και χαρακτικά. Στους χώρους της Πινακοθήκης φιλοξενούνται εκθέσεις ντόπιων και ξένων καλλιτεχνών.

Το Εκκλησιαστικό Μουσείο Μητροπόλεως Ξάνθης, που στεγάζεται στην ανατολική πτέρυγα της μονής της Αρχαγγελιώτισσας, περιλαμβάνει φορητές εικόνες, χρυσοκέντητους επιταφίους, λειτουργικά σκεύη, χειρόγραφα και έντυπα λειτουργικά βιβλία, σφραγίδες και άμφια, ξυλόγλυπτα.

Τα αξιολογότατα εκθέματα χρονολογούνται από τα τέλη των Βυζαντινών Χρόνων έως τις αρχές του 20ού αιώνα.

Το Λαογραφικό Μουσείο στεγάζεται στο αρχοντικό Κουγιουμτζόγλου (δύο όμοιες μεταξύ τους κατοικίες σε επαφή, καθεμιά με υπόγειο, υπερυψωμένο ισόγειο και έναν όροφο), αντιπροσωπευτικό δείγμα αρχιτεκτονικής της τελευταίας περιόδου της Τουρκοκρατίας (δεκαετία 1860-1870), με αξιόλογες τοιχογραφίες και οροφογραφίες.

Περιλαμβάνει εκθέματα που αναφέρονται στη ζωή των κατοίκων της πόλης της Ξάνθης αλλά και της υπαίθρου στις αρχές του 20ού αιώνα (φορεσιές, κοσμήματα, εργόχειρα, σκεύη, έπιπλα, βιβλία και αρχεία της οικογένειας Κουγιουμτζόγλου).

Το Μουσείο Παραδοσιακής Φορεσιάς, δημιούργημα του Λυκείου των Ελληνίδων Ξάνθης, στεγάζεται σε ένα αποκατεστημένο κτίριο εξαιρετικής αρχιτεκτονικής.

Στις αίθουσες του μουσείου φιλοξενούνται αυθεντικές φορεσιές και πιστά αντίγραφα αυθεντικών φορεσιών από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, μαζί με τα κοσμήματά τους.

Τα μοναστήρια της Ξάνθης

Σε κατάφυτες περιοχές με μοναδική θέα βρίσκονται οι μονές των Παμμεγίστων Ταξιαρχών (με την Eκκλησιαστική Σχολή Ξάνθης), της Παναγίας Καλαμούς και της Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας (εδώ στεγάζεται το Εκκλησιαστικό Μουσείο).

*Οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο προέρχονται στο σύνολό τους από το διαδικτυακό τόπο του Δήμου Ξάνθης (cityofxanthi.gr).