Συχνά σκέφτομαι πως η προσωπική πορεία του καθενός είτε στον στενό του οικογενειακό βίο είτε στην επαγγελματική ή δημόσια ζωή του είναι οι συναντήσεις θετικές ή τραυματικές, οι μάχες και οι συνάφειες με πρόσωπα που συμπορεύτηκαν μαζί μας. Στη νεαρή ηλικία και στην εκπαίδευση δάσκαλοι που σε σημάδεψαν αλλά και δάσκαλοι που ορκίστηκες ποτέ να μην τους μοιάσεις. Ανάποδη επιρροή αλλά όπως όλες γόνιμη.

Είναι μια εποχή, όταν μετράς πια με νηφαλιότητα τη διαδρομή σου που απαριθμείς συχνά με ευγνωμοσύνη τους δασκάλους που σου άνοιξαν παράθυρα, θύρες συχνότατα κλειστές και γνώρισες έναν καινούργιο κόσμο ιδεών, μορφών και αξιών.

Προσωπικά σε δύσκολες εποχές του τόπου και της οικογένειάς μου, μέσα στον Εμφύλιο κυρίως που με βρήκε στο Δημοτικό σχολείο και με πατέρα φιλόλογο αλλά εξόριστο και μια άξια μάνα που μεγάλωνε τρία παιδιά είχα την τύχη να έχω δύο δασκάλους που μου δημιούργησαν όσα θεμέλια ακόμη στηρίζουν το πνευματικό και ηθικό μου οικοδόμημα. Ο Δήμος Σάπιος (παρατσούκλι της μίζερης πάντα επαρχίας) δάσκαλος που μου έμαθε να αγαπώ παράφορα το διάβασμα αλλά με ανοιχτά πάντα άγρυπνα τα μάτια της κριτικής. Και ο Θανάσης Παπαρούπας που με ώθησε να γράφω λογοτεχνικά κείμενα και μου έδωσε την ευκαιρία σε ηλικία 12 ετών να δω τα διηγήματά μου τυπωμένα σε βιβλίο!

Αργότερα στο Γυμνάσιο που έτυχε να έχω καθηγητή και τον πατέρα μου (άλλοι ας μιλήσουν για την οφειλή τους σ’ αυτόν), τον Απόστολο Ζορμπά και τον Γιάννη Πανάκη και τον Θανάση Φλώρο. Ο πρώτος χρημάτισε και ιδρυτής της νεολαίας της Κύπρου με ώθηση του Μακαρίου, συγγραφέας κριτικών και λογοτεχνικών βιβλίων, ο δεύτερος ιδιοφυής μαθηματικός που έγραψε το πλέον πρωτότυπο βιβλίο «Το ισοσκελές τρίγωνο», 300 σελίδες με θεωρήματα και εξαίσιες προς σκέψη ασκήσεις. Ο τρίτος, που δίδαξε αργότερα στο Βαρβάκειο, είναι ο συγγραφέας ενός εξαντλητικού ετυμολογικού λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσας πολύ πριν από τη σχολή της Θεσσαλονίκης. Στον Φλώρο, έξοχο Λατινιστή (ευτυχώς που δεν ζει τώρα να πάθει κατάθλιψη με την κατάργηση της διδασκαλίας των Λατινικών) οφείλω και την πρώτη μεταφραστική μου δημοσίευση. Μετέφρασα ωδή του Οράτιου που δημοσιεύτηκε στη «Φιλολογική Βραδυνή» που εβδομαδιαία επιμελείτο ο Μπάμπης Κλάρας αρχισυντάκτης της εφημερίδας, αδελφός του Αρη Βελουχιώτη και έξοχου κριτικού λογοτεχνίας και θεάτρου (ευτύχησα στα πρώτα μου βήματα να είμαστε συνάδελφοι!).

Για τους πανεπιστημιακούς μου δασκάλους έχω μιλήσει άλλοτε. Ημουν όμως τυχερός και με τους συναδέλφους μου στην εκπαίδευση. Στο Μοσχάτο είχα συνάδελφο παλιό συμφοιτητή, τον Χρήστο Πετάκο, που είναι ένας εξαίσιος μελετητής και μεταφραστής ειδικά του «Επιτάφιου» του Θουκυδίδη (και τον μεγάλο ιστορικό πήγαν να τον εξωπετάξουν πρόσφατα από την εκπαίδευση!).

Στην Ηλιούπολη που δίδαξα σε ιδιωτικό σχολείο είχα συνάδελφο τον σπουδαίο Γιώργο Χριστοδούλου που εξελέγη αργότερα καθηγητής της Αρχαίας Ελληνικής στη Φιλοσοφική των Πατρών.

Οταν η επάρατος με ξαπόστειλε δυσμενώς στο Κρανίδι Ερμιονίδος όπου ευτύχησα να έχω έξοχους μαθητές είχα ως συνομιλητή κάθε μέρα τον Παπαντωνίου, σπουδαίο φιλόλογο από τα Δίδυμα που νομίζω είναι ο πρώτος συντάκτης ενός Αρβανιτοελληνικού λεξικού. Θυμίζω πως έως το 1948, επί Χόντζα, δεν υπήρχε γραπτή αλβανική γλώσσα, παρά την έξοχη παράδοση σε προφορικό λόγο (παροιμίες, παραδόσεις και καταπληκτικά δημώδη άσματα). Ευτύχησα να τελειώσω τον εκπαιδευτικό μου βίο στη Σχολή Μωραΐτη, ο ιδρυτής της οποίας Αντώνης Μωραΐτης υπήρξε φοιτητής του σεμιναρίου Συκουτρή, του μεγάλου τραγικού διεθνούς κύρους φιλολόγου.

Στην εποχή που δίδαξα εκεί πίναμε καφέ το πρωί πριν χτυπήσει το πρώτο κουδούνι για προσευχή, έπαρση της σημαίας και μάθημα, οι μέγιστοι φιλόλογοι Γ. Αλισανδράτος, Τάσος Λιγνάδης, Νίκος Χουρμουζιάδης, Αλέξης Δημαράς, Μιχάλης Μερακλής, Βασίλης Κρεμμυδάς, Γιώργος Γιατρομανωλάκης, η μεταφράστρια όλων των αρχαίων τραγικών Στέλλα Μαραγκουδάκη, ο μαθηματικός και εξαίσιος υπερρεαλιστής ποιητής Εκτωρ Κακναβάτος, ο φυσιογνώστης Αρ. Γεωργιάδης, ο χημικός Γ. Λόγγος, ο γλύπτης (πρώτος υπότροφος με την ίδρυση των κρατικών υποτροφιών) Γ. Λιοπυράκης, ο μουσικοσυνθέτης και διευθυντής της Χορωδίας του Δήμου Αθηναίων Καρποδίνης και στο Δημοτικό Σχολείο δασκάλα μουσικής Μαρία Κυνηγού. Ολοι συγγραφείς εγχειριδίων που διδάσκονταν στη δημόσια, την ιδιωτική και τη φροντιστηριακή εκπαίδευση. Είναι παρήγορο και συγκινητικό να συνυπάρχεις με μαθηματικούς (Παπαδιώντη, Χατζή, Μυτιληναίο) που απαγγέλλουν στις συνεστιάσεις μας απέξω Καβάφη.

Τέτοιοι δάσκαλοι κάποτε στην επαρχία, στις γειτονιές της Αθήνας, στα μεγαλοαστικά προάστια γαλούχησαν γενιές που σήμερα καμαρώνουμε.

Γιατί καμαρώνουμε που υπήρξαν μαθητές μας ο σκηνοθέτης Λάνθιμος, ο στιχουργός Μωραΐτης, ο εκδότης («Πόλις») Γκιώνης, ο πεζογράφος και κινηματογραφιστής Σπετσιώτης, η Κατερίνα Ευαγγελάτου, ο Δημήτρης και ο Γιάννης Λιγνάδης, ο νέος πρόεδρος της ΕΡΤ Ζούλας, ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο Μπογδάνος και ο δικαστής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, Λίνος Σισιλιάνος.

Αν είχα άλλο χώρο θα τον στόλιζα με ό,τι μας κάνει περήφανους και ήσυχους με τη συνείδησή μας.

Headlines