Αυτόκλητοι ακροδεξιοί σερίφηδες στο Βερολίνο

«Έϊ, τί κάνετε εκεί πέρα;» φωνάζει ο Όλιβερ Ντίτριχ σε δύο γυναίκες που μαζεύουν υπογραφές μπροστά στον καθεδρικό ναό του Βερολίνου, στο κέντρο της γερμανικής πρωτεύουσας. Οι γυναίκες τρέπονται σε φυγή. Ο Ντίριχ ισχυρίζεται ότι κάνουν απατεωνιές, ίσως να κλέβουν πορτοφόλια. Δεν μπορεί όμως να αποδείξει κάτι τέτοιο. Η παρέμβαση του προκαλεί ανάμεικτες αντιδράσεις στους περαστικούς. Μία γυναίκα εκφράζει ευχαριστίες, κάποιος άλλος καλεί την αστυνομία. «Σε μερικούς δεν αρέσει αυτό που κάνουμε», λέει ο Όλιβερ Ντίτριχ, φορώντας το κόκκινο γιλέκο του και χαμογελώντας.

Ένας αστυνομικός έρχεται, ζητάει την ταυτότητα του Ντίτριχ, εξετάζει τα στοιχεία του. Μέχρι εκεί. Ο Ντίτριχ γνωρίζει ότι η «πολιτοφυλακή» του δεν είναι παράνομη από τη στιγμή που δεν ασκεί βία, ούτε συλλαμβάνει υπόπτους. Ούτε το κόκκινο γιλέκο παραβιάζει τον νόμο. Ο Όλιβερ Ντίτριχ είναι ένα από τα συνολικά 20 άτομα που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία «Δημιουργείστε Ζώνες Προστασίας» στο Βερολίνο. «Schafft Schutzzonen» είναι ο γερμανικός όρος. Κάποιοι λένε ότι τα αρχικά παραπέμπουν στα SS (Schutzstaffel) του Χίτλερ. Ο ίδιος αρνείται μετά βδελυγμίας μία τέτοια σύγκριση. Οι αυτόκλητοι πολιτοφύλακες κυκλοφορούν με κόκκινα γιλέκα που φέρουν το διακριτικό έμβλημα S σε εκείνες τις συνοικίες του Βερολίνου που οι ίδιοι θεωρούν ότι μαστίζονται από τη μικροεγκληματικότητα.

Πολιτοφύλακες με βεβαρημένο ποινικό μητρώο

Πίσω από την πρωτοβουλία για τις «ζώνες προστασίας» κρύβεται το ακροδεξιό Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (NPD). Εκπρόσωποί του υποστηρίζουν ότι οι περιπολίες γίνονται κατά προτίμηση σε συνοικίες με έντονη τουριστική κίνηση ή μεγάλο αριθμό μεταναστών, σε μία προσπάθεια να «διαφυλαχθεί η ασφάλεια και η τάξη». Ο Σεμπάστιαν Σμίντκε, μέλος του NPD στο Βερολίνο και οργανωτής της πρωτοβουλίας, λέει ότι «πολλά έχουν αλλάξει λόγω της προσέλευσης αλλοδαπών». Ο ίδιος έχει βεβαρημένο ποινικό μητρώο για «υποκίνηση φυλετικού μίσους». Σήμερα δηλώνει ότι «υπάρχουν προβλήματα εκεί που ανοίγουν προσφυγικοί καταυλισμοί, υπάρχουν αρνητικές εξελίξεις. Αυτή δυστυχώς είναι η πραγματικότητα και δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια μπροστά στην πραγματικότητα».

Όμως η πραγματικότητα είναι διαφορετική: σύμφωνα με επίσημα στοιχεία των γερμανικών αρχών τα ποσοστά εγκληματικότητας μειώνονται, τόσο στο Βερολίνο, όσο και συνολικά στη Γερμανία. Γι αυτό, πολιτικοί επιστήμονες και κοινωνιολόγοι εκτιμούν ότι οι αυτόκλητοι προστάτες της τάξεως έχουν διαφορετικά κίνητρα από εκείνα που επικαλούνται. Ότι δηλαδή δεν θέλουν να ενισχύσουν το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών, αλλά να εκφοβίσουν τους αλλοδαπούς και να εκμεταλλευθούν την ξενοφοβία για να αντλήσουν πολιτικά ωφέλη.

Συναγερμός στις αρχές

Οι γερμανικές αρχές παρακολουθούν με κριτική διάθεση τις δραστηριότητες της αυτοαποκαλούμενης πολιτοφυλακής, ωστόσο έχουν «δεμένα τα χέρια» από τη στιγμή που οι συμμετέχοντες δεν υπερβαίνουν κάποια όρια. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση του Κόμματος της Αριστεράς (Die Linke) στα τέλη Οκτωβρίου, η γερμανική κυβέρνηση επισημαίνει ότι ο αυτοαποκαλούμενος πολιτοφύλακας «δεν έχει καμία επιπλέον αρμοδιότητα απ’ ότι ο κάθε πολίτης». Δεν πρόκειται πάντως για πρωτόγνωρο φαινόμενο. Μετά την Επανένωση, το 1990, είχαν εμφανιστεί σε αγροτικές περιοχές της Ανατολικής Γερμανίας πρωτοβουλίες πολιτών, οι οποίοι ισχυρίζονταν ότι θέλουν να διαφυλάξουν την ασφάλεια στις πόλεις και τα χωριά τους. Οι περισσότεροι ήταν εντελώς ακίνδυνοι. Ωστόσο, καθώς από το 2015 και μετά αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των προσφύγων και εκείνων που αιτούνται άσυλο, «οι ομάδες αυτές αλλάζουν πρόσωπο», λέει ο Μπερντ Βάγκνερ, εγκληματολόγος και επικεφαλής της πρωτοβουλίας EXIT, η οποία παρέχει βοήθεια σε ακροδεξιούς που θέλουν να απεγκλωβιστούν από τον συγκεκριμένο χώρο.

Όσο για το Βερολίνο, η τοπική κυβέρνηση, απαντώντας γραπτώς σε ερώτημα της Deutsche Welle, επισημαίνει: «Ασφαλώς απορρίπτουμε τις αποκαλούμενες πολιτοφυλακές και τις δραστηριότητές τους. Για εύλογους λόγους το μονοπώλιο της βίας ανήκει αποκλειστικά στο κράτος». Η Υπηρεσία για την Προστασία του Συντάγματος στο Βερολίνο επισημαίνει ότι παρακολουθεί την καμπάνια για τις «ζώνες προστασίας» στην οποία το NPD, όπως έχουν αντιληφθεί οι αρχές, επιχειρεί «να αυτοπροβληθεί ως δύναμη προστασίας απέναντι στη δήθεν βία των αλλοδαπών και να εδραιώσει μη προσβάσιμες ζώνες (no-go-areas)». Ο Σεμπάστιαν Σμίντκε από το NPD έχει διαφορετική άποψη. «Θεωρώ ότι δεν έχει ιδέα όποιος μας συγκρίνει με τρομοκράτες. Περιπολούμε και βλέπουμε αν μία περιοχή είναι ασφαλής», λέει, προσθέτοντας μάλιστα ότι ο κόσμος επικροτεί τις περιπολίες. Από και και πέρα, δηλώνει, «προσωπικά μου είναι αδιάφορο πώς ονομάζεται ο καθένας. Εμείς κάνουμε αυτό που κάνουμε από πεποίθηση και το θεωρούμε λογικό. Αδιαφορώ αν κάποιοι το αποκαλούν ακροδεξιό».

Όστιν Ντέιβις

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου