Γυρίζοντας πίσω το ρολόι της υπογονιμότητας σε γυναίκες με πρόωρη εμμηνόπαυση

Tο Κέντρο Γονιμότητας Κρήτης ξεκίνησε πριν τρία χρόνια την εφαρμογή του PRP (Platelet Rich Plasma), σε γυναίκες με υψηλή FSH και Ε2 δηλαδή με ωοθηκική ανεπάρκεια.

Το θετικό αποτέλεσμα ήρθε σύντομα και ήταν η γέννηση των πρώτων μονοζυγωτικών διδύμων στο Ηράκλειο μετά από φυσική σύλληψη καθώς και άλλα παιδιά απανταχού στον κόσμο καθώς το 95% των γυναικών που υπόκεινται σε θεραπεία PRP  επισκέπτονται το κέντρο από το εξωτερικό.

Τα βλαστικά κύτταρα μπορούν κάτω από το κατάλληλο βιολογικό ερέθισμα να μεταμορφωθούν σε οποιοδήποτε τύπο κυττάρων στο ανθρώπινο σώμα, συμπεριλαμβανομένων και των ωαρίων. Η παρουσία βλαστικών κυττάρων στις ωοθήκες και η μετατροπή τους σε ώριμα ωοκύτταρα (ωάρια) έχει αποδειχθεί σε ποντίκια από ερευνητές του Χάρβαρντ.

Επίσης, τα βλαστικά κύτταρα έχει αποδειχθεί ότι υπάρχουν στις ανθρώπινες ωοθήκες γεγονός που τα καθιστά πιθανό να μπορούν να μετατραπούν σε ωάρια με τη βοήθεια των αυξητικών παραγόντων που περιέχονται στα λευκοκύτταρα και αιμοπετάλια των γυναικών. Οι εγχύσεις αυξητικών παραγόντων όταν χρησιμοποιούνται για πολλούς άλλους τύπους ιατρικών θεραπειών, αποτελούνται από το ίδιο το αίμα και τα κύτταρα του ασθενούς και ονομάζεται PRP (Πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια) ή PDGF (αιμοπεταλιακός αυξητικός Παράγοντας).

Πώς γίνεται η διαδικασία αναζωογόνησης των ωοθηκών;

Η διαδικασία της ωοθηκικής αναζωογόνησης στο Κέντρο Γονιμότητας Κρήτης περιλαμβάνει δύο στάδια. Αρχικά γίνεται η προετοιμασία του PRP σας. Αυτό ξεκινά με αιμοληψία, προκειμένου να αποκτηθεί μια ικανοποιητική ποσότητα αίματος. Τα λευκά αιμοσφαίρια και τα αιμοπετάλια διαχωρίζονται από τα ερυθροκύτταρα του αίματος και τον ορό με μια διαδικασία που ονομάζεται φυγοκέντρηση. Το παρασκεύασμα εγχύεται στις ωοθήκες κολπικά με καθοδήγηση υπερήχου και ελαφρά αναισθησία. Η όλη θεραπεία διαρκεί από 1 έως 2 ώρες.

Τι είναι οι αυξητικοί παράγοντες, πώς λειτουργούν, είναι ασφαλείς;

Οι αυξητικοί παράγοντες παράγονται φυσιολογικά από ορισμένα κύτταρα του αίματος (αιμοπετάλια και λευκοκύτταρα) όταν το σώμα τραυματίζεται, προκειμένου να επισκευαστούν με φυσικό τρόπο οι ιστοί του σώματος. Θυμάστε στην παιδική σας ηλικία έπειτα από κάποια εκδορά στο γόνατο ένα παχύρευστο κίτρινο υγρό στη τραυματισμένη περιοχή; Αυτό ήταν στην πραγματικότητα ένας συνδυασμός των αιμοπεταλίων, λευκών αιμοσφαιρίων, της πήξης του αίματος (blood clotting) και αυξητικών παραγόντων που σταματούν την αιμορραγία, προλαμβάνουν τη λοίμωξη, και τελικά θα προκαλέσουν το σχηματισμό νέου δέρματος, αιμοφόρων αγγείων, συνδετικούς ιστούς και νεύρα προς αντικατάσταση εκείνων που χάθηκαν κατά τον τραυματισμό.

Οι PRP εγχύσεις έχουν χρησιμοποιηθεί κλινικά για πολλά χρόνια από τους γιατρούς για τη θεραπεία τραυματισμών μαλακού και συνδετικού ιστού, καθώς και σε οστικά μοσχεύματα. Πολλοί επαγγελματίες αθλητές χρησιμοποιούν αυτήν τη θεραπεία για να επιταχύνουν την επούλωση των τραυματισμών τους. Οι PRP εγχύσεις χρησιμοποιούνται επίσης σε ασθενείς με εγκαύματα για να αναγεννηθεί το δέρμα, μέχρι και σε μη χειρουργικά λίφτινγκ.

Αυτό που δεν αμφισβητείται για τη PRP θεραπεία είναι η ασφάλεια της, δεδομένου ότι από το αίμα του ίδιου του ασθενούς δε μπορεί να υπάρξει μετάδοση ιών, όπως για παράδειγμα ηπατίτιδας ή HIV, όπως έχει αναφερθεί σε χρήση παραγόντων από αίμα άλλων ατόμων. Επιπλέον, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν συνθετικές χημικές ουσίες να εμπλέκονται και η PRP θεραπεία είναι από το αίμα του ίδιου του ασθενούς, η πιθανότητα αλλεργικής αντίδρασης είναι εξαιρετικά απίθανη.

Ποιοι είναι υποψήφιοι ασθενείς για αυτή τη διαδικασία;

Κάθε υγιής γυναίκα που ανήκει σε μία ή περισσότερες από τις παρακάτω κατηγορίες ασθενών:

• Γυναίκες ηλικίας κάτω των 50 ετών σε εμμηνόπαυση ή προ εμμηνοπαυσιακή φάση
• Γυναίκες  με χαμηλό αριθμό αποθεματικών ωαρίων και χαμηλά επίπεδα ορμονών (AΜΗ)
• Οι γυναίκες με πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια (POF)

Το Κέντρο Γονιμότητας Κρήτης άρχισε πριν 1 χρόνο τη χρήση του PRP στον κόλπο για την αντιμετώπιση της κολπικής χαλάρωσης ή ξηρότητας και της ακράτειας ούρων, με θεαματικά αποτελέσματα.

Χαλάρωση κόλπου

Το γυναικείο σώμα ταλαιπωρείται από τους τοκετούς, τη διαδικασία της γήρανσης, ή ακόμη και λόγω κληρονομικότητας, με αποτέλεσμα οι μύες του περινέου να χαλαρώνουν, να έχουν μειωμένο τόνο, ισχύ και έλεγχο ενώ η εσωτερική και η εξωτερική διάμετρος αυξάνεται και μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα ακράτειας ούρων.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ο γυναικείος κόλπος χάνει πλέον την ιδανική φυσική του κατάσταση με αποτέλεσμα να επηρεάζεται αρνητικά η ποιότητα ζωής μιας γυναίκας, αλλά και η σεξουαλική της επαφή, που σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να καταστεί πλέον αδύνατη. Αυτό μπορεί να οδηγήσει με τη σειρά του σε απώλεια της αυτοεκτίμησης, γενικευμένη απογοήτευση και συμπτώματα κατάθλιψης.

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία περίπου το 30% των γυναικών θα εμφανίσει χαλάρωση κάποια στιγμή στη ζωή του στη περιοχή του κόλπου, αναλόγως το βαθμό της οποίας προτείνεται και η κατάλληλη θεραπεία βλαστοκυττάρων σε συνδυασμό με laser ή υπερήχους.  Πρόκειται για τη θεραπεία PRP για κολπική αναζωογόνηση που εφαρμόζεται στο Κέντρο Γονιμότητας Κρήτης. Η ίδια θεραπεία έχει θεαματικά αποτελέσματα μετά από εφαρμογή σε γυναίκες που παρουσιάζουν κολπική ξηρότητα (δυσπαρεύνια), μετά από θεραπεία νεοπλασιών.

Τεκνοποίηση σε γυναίκες πάσχουσες από νεοπλασία

H κατάψυξη ωοθηκικού ιστού προσφέρει μια εναλλακτική λύση, ειδικά για τις γυναίκες που δεν μπορούν να υποβληθούν σε κατάψυξη ωαρίων για ιατρικούς λόγους.

Σε αντίθεση με την κατάψυξη των ωαρίων και των εμβρύων, όπου μόνο ένας κύκλος μπορεί να διαρκέσει μερικές εβδομάδες για να ολοκληρωθεί, η κατάψυξη του ωοθηκικού ιστού μπορεί να πραγματοποιηθεί σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Ακόμα και οι γυναίκες που πρέπει να υποβληθούν σε χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία σχεδόν αμέσως μετά τη διάγνωση μπορεί να είναι σε θέση να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους, χρησιμοποιώντας αυτή τη μέθοδο.

Η κρυοσυντήρηση του ωοθηκικού ιστού είναι μια μέθοδος διατήρησης της γονιμότητας που εφαρμόζεται στο Κέντρο Γονιμότητας Κρήτης στην οποία το εξωτερικό στρώμα μιας ωοθήκης, το οποίο περιέχει μεγάλο αριθμό νεαρών ωαρίων, αφαιρείται και καταψύχεται για μελλοντική χρήση. Στη διαδικασία κατάψυξης του ωοθηκικού ιστού, ένα τμήμα μιας ωοθήκης απομακρύνεται συνήθως με λαπαροσκόπηση. Στο εργαστήριο, το εξωτερικό στρώμα των ωοθηκών (που ονομάζεται φλοιός των ωοθηκών) κόβεται σε μικρές λωρίδες και καταψύχεται.

Στο κέντρο και σε συνεργασία εδώ και χρόνια με τον  Claus Yding Andersen στο Aarhus University of Denmark, πρωτοπόρο στον κόσμο της μεθόδου αυτή ήδη ακολουθείται η διαδικασία αυτή με μεγάλη επιτυχία δίνοντας την δυνατότητα σε γυναίκες που δεν θα μπορούσαν ποτέ να νιώσουν την ευτυχία της μητρότητας να έχουν στα χέρια τους το παιδί τους.

Όταν η ασθενής θεραπευτεί από την πρωτογενή ασθένεια και είναι έτοιμη να έχει παιδιά, οι ωοθηκικές λωρίδες αποψύχονται και μεταμοσχεύονται πίσω στο σώμα, λαπαροσκοπικά.  Στις περισσότερες περιπτώσεις που αναφέρονται στη βιβλιογραφία, οι μεταμοσχευμένες ωοθηκικές λωρίδες επανακτούν κανονική λειτουργία παραγωγής ορμονών και ωαρίων. Μέχρι στιγμής έχουν αναφερθεί παγκοσμίως περισσότερες από 40 γεννήσεις μετά από κατάψυξη ωοθηκών και μεταμόσχευση.

Τα πιο συνηθισμένα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν για αυτήν την προσέγγιση συνοψίζονται παρακάτω:

1. Βιοψία. Η αφαίρεση του ωοθηκικού ιστού είναι μια σχετικά απλή διαδικασία. Συλλέγονται περίπου δώδεκα μικρές βιοψίες φλοιώδους ιστού των ωοθηκών. Αυτή η διαδικασία μπορεί να πραγματοποιηθεί χρησιμοποιώντας ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, όπως η λαπαροσκόπηση
2. Ιστολογική εξέταση. Οι λωρίδες ωοθηκικού ιστού παρατηρούνται αμέσως από έναν παθολόγο για να επιβεβαιώσουν ταυτόχρονα την παρουσία θυλακίων και την απουσία μίας μαζικής διήθησης του καρκίνου
3. Κρυοσυντήρηση.Ο ωοθηκικός ιστός μπορεί να κρυοσυντηρείται ανεξάρτητα από την εμμηνορροϊκή φάση, η οποία δεν αντιπροσωπεύει καθυστέρηση στην ογκολογική θεραπεία, σε ατμό υγρού αζώτου ( – 180° C ).
4. Επανεμφύτευση. Ο αποθηκευμένος ωοθηκικός ιστός μπορεί να μεταμοσχευθεί ορθοτοπικά (στην υπόλοιπη ωοθήκη, στο ωοθηκικό φλοιό ή στον ευρύτερο σύνδεσμο), ετεροτοπικά (τον υποδόριο ιστό της κοιλιάς, το πρόσθιο τοίχωμα της κοιλίας, ακριβώς κάτω από το περιτόναιο ή στον ορθό μυ), ή όπως έχουν αναφερθεί πρόσφατες μελέτες να ωριμάσουν εντελώς in vitro.

Ένα σημαντικό πλεονέκτημα της κατάψυξης των ωοθηκικών ιστών είναι ο αριθμός των ωαρίων που μπορούν να καταψυχθούν. Η κατάψυξη των εμβρύων και η κατάψυξη των ωαρίων συνήθως οδηγούν σε περιορισμένο αριθμό εμβρύων η ωαρίων κατόπιν απόψυξης. Αντίθετα, η κατάψυξη των ωοθηκικών ιστών επιτρέπει στις γυναίκες να καταψύξουν έναν πολύ μεγαλύτερο αριθμό νεαρών ωαρίων, για μελλοντική χρήση. Όταν ο κατεψυγμένος ωοθηκικός ιστός επανεμφυτευτεί στο σώμα και επανακτήσει τις λειτουργίες του, τα ανώριμα ωάρια που καταψύχθηκαν στο εσωτερικό του ιστού αρχίζουν να αναπτύσσονται κανονικά και γίνονται ανακτήσιμα σε μια διαδικασία εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Ματθαίος Φραϊδάκης MD, PhD

Μαιευτήρ-Χειρουργός Γυναικολόγος,

Επιστημονικά Υπεύθυνος της

Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής,

Κέντρο Γονιμότητας Κρήτης

www.fertilitycrete.gr