Αρτοτίνα Δωρίδος: Στην αγκαλιά των Βαρδουσίων

Γραφικό ορεινό κεφαλοχώρι της Φωκίδας, η Αρτοτίνα, τμήμα του Δήμου Δωρίδος, είναι σκαρφαλωμένη σε μια ράχη των Bαρδουσίων, σε υψόμετρο 1.180.

Απέναντι από τον οικισμό της Αρτοτίνας ορθώνεται η Πυραμίδα, επιβλητική κορυφή των Βαρδουσίων (υψόμετρο 2.350).

Στην κρημνώδη και κατάφυτη από έλατα περιοχή της Αρτοτίνας κελαρύζουν τα νερά ορμητικών χειμάρρων, ενώ στα πλούσια βοσκοτόπια της έβοσκαν παλαιότερα χιλιάδες γιδοπρόβατα.

Η Αρτοτίνα αποτελεί τον τόπο καταγωγής πολλών οπλαρχηγών της Επανάστασης του 1821.

Στα εδάφη της έστηναν επί Τουρκοκρατίας καραούλι αρματολοί και κλέφτες, όπως υποδηλώνουν, μεταξύ άλλων, τα τοπωνύμια «Το κελί του Διάκου», «Του Σαφάκα τα ταμπούρια», «Του Σκαλτσοδήμου ο έλατος», «Η σπηλιά του Γιαννούλα», «Του Γούλα η ράχη».

Το πλέον διάσημο τέκνο της Αρτοτίνας υπήρξε ο Φιλικός και οπλαρχηγός Αθανάσιος Διάκος, ήρωας του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821.

Εξάλλου, εδώ γεννήθηκαν, μεταξύ άλλων, οι οπλαρχηγοί Ανδρέας (Aνδρίτσος) Σαφάκας και Δήμος Σκαλτσάς (Σκαλτσοδήμος), καθώς και ο λαογράφος Δημήτρης Λουκόπουλος.

Στην πλατεία του χωριού δεσπόζει ο ναός του Αγίου Γεωργίου, που οικοδομήθηκε το 1905 στη θέση παλαιότερης ομώνυμης εκκλησίας.

Σε κεντρικό σημείο της Αρτοτίνας βρίσκεται ο ναός της Παναγίας, που ιδρύθηκε επί Τουρκοκρατίας και ήταν ιδιωτική εκκλησία των Σαφακαίων.

Άλλα αξιόλογα θρησκευτικά μνημεία είναι η εκκλησία του Αγίου Νικολάου και ο κοιμητηριακός ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (Αγια-Σωτήρα).

Την προσοχή των επισκεπτών συγκεντρώνει, επίσης, το αρχοντικό του Σαφάκα (19ος αιώνας), κοντά στην εκκλησία της Παναγίας.

Στο εν λόγω αρχοντικό στεγάζεται μουσειακός χώρος με εκθέματα ιστορικού και λαογραφικού ενδιαφέροντος.

Σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από την Αρτοτίνα, σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία, βρίσκεται η μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, όπου μόνασε σε νεαρή ηλικία ο Aθανάσιος Διάκος (σώζεται το κελί του).

Το καθολικό της μονής ανακατασκευάστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα.

Κάθε χρόνο, στα τέλη Αυγούστου, πραγματοποιούνται τα «Διάκεια», εορταστικές (πολιτιστικές και αθλητικές) εκδηλώσεις αφιερωμένες στον εθνικό ήρωα.

Οι εκδηλώσεις κορυφώνονται στις 29 Αυγούστου, ανήμερα της εορτής του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, με τη διεξαγωγή Θείας Λειτουργίας στη μονή και πανηγυριού με παραδοσιακή μουσική και τραγούδι.

*Οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο προέρχονται από τους διαδικτυακούς τόπους artotina.gr και artotina.com (Σύλλογος Αρτοτινών «Ο Αθ. Διάκος»). Η κεντρική φωτογραφία προέρχεται από το artotina.gr