Η κατασκευή μιας απειλής

Ο τρόπος που οι πολίτες ιεραρχούν το Μεταναστευτικό και το Προσφυγικό ως το σημαντικότερο πρόβλημα της χώρας έρχεται να υπογραμμίσει οδυνηρά τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζονται απειλές και κίνδυνοι στη δημόσια σφαίρα. Προφανώς, δεν θέλω να υποτιμήσω τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, κυνηγημένοι από τον πόλεμο, τις πολιτικές διώξεις και τη φτώχεια. Ούτε προσπερνώ όσα αντιμετωπίζουν στη διαδρομή τους μέχρι τα σύνορα, από την εκμετάλλευση από τους διακινητές και τον κίνδυνο πνιγμού (ως προϋπόθεση εισόδου στην Ευρώπη) μέχρι τις άθλιες συνθήκες στα κέντρα τύπου Μόριας.

Ομως, όλα αυτά δεν έχουν να κάνουν με κάποιον κίνδυνο για την Ελλάδα. Η μετανάστευση ή οι αφίξεις προσφύγων μετατρέπονται σε κίνδυνο για τη χώρα μας, μόνο εάν κάνουμε παραδοχές που δεν είναι αυτονόητες. Αυτές αφορούν τις διάφορες θεωρίες περί «πληθυσμιακής υποκατάστασης και αλλοίωσης», τους αναπαραγόμενους μύθους περί της «αυξημένης εγκληματικότητας» των μεταναστών, ή τα νεομαλθουσιανά σχήματα ως προς το «πόσους μπορεί να θρέψει μια χώρα».

Ολα αυτά κυρίως έχουν προέλευση την Ακροδεξιά που έχει οικοδομήσει πάνω τους την πολιτική της απήχηση. Ομως, δεν έχουν σχέση ούτε με την ιστορική πραγματικότητα (η μετανάστευση και οι πληθυσμιακές μετακινήσεις διαμόρφωσαν τα σύγχρονα κράτη), ούτε με την ιστορική μνήμη (που στην Ελλάδα περιλαμβάνει καθοριστικές εμπειρίες μετανάστευσης και προσφυγιάς), ούτε καν με την άφιξη και ενσωμάτωση από τη δεκαετία του 1990 ενός αριθμού μεταναστών υπερπολλαπλάσιου του συνόλου όσων σήμερα ζητούν υπαγωγή σε καθεστώς ανθρωπιστικής προστασίας (οι περισσότεροι εκ των οποίων δεν επιθυμούν την παραμονή στην Ελλάδα, αλλά εγκλωβίζονται εξαιτίας των ευρωπαϊκών πολιτικών).

Η ρητορική της απειλής ή του κινδύνου, που είναι βασική διάσταση της «Ευρώπης-Φρούριο», συνεπάγεται εγκλωβισμό στην κατασταλτική αντιμετώπιση μέσω κλειστών κέντρων, επικίνδυνων πρακτικών αποτροπής και μαζικών απελάσεων, ενώ νομιμοποιεί τη δράση ακροδεξιών ομάδων που επενδύουν στα ρατσιστικά αντανακλαστικά και οδηγούν στην εικόνα «τοπικών αντιδράσεων» στην εγκατάσταση στην ενδοχώρα αιτουμένων ανθρωπιστικής προστασίας.