Οι αυταπάτες της συνεκμετάλλευσης

Οι τροχιοδεικτικές βολές που έπεσαν προ ημερών για τη συνεκμετάλλευση του Αιγαίου με την Τουρκία από τον αναπληρωτή σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας Θάνο Ντόκο εγείρουν ένα ζήτημα που σίγουρα δεν αντιμετωπίζεται πειστικά με τηλεοπτικές προσπάθειες του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια να τις απαλύνει. Οσο κι αν το νεότευκτο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας πολύ δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί ως όργανο με οποιαδήποτε σημασία έστω και σε αμιγώς συμβουλευτικό επίπεδο, τέτοιες τοποθετήσεις θα ήταν αδύνατο να γίνουν χωρίς να εκφράζουν την κυβέρνηση. Τις χρεώνεται.

Αν θέλουμε να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, δυστυχώς πρέπει να θεωρείται περίπου δεδομένο ότι έρχεται μια τέτοια συζήτηση. Η Τουρκία ωθεί προς τα εκεί όσο ποτέ, η Ελλάδα αισθάνεται αδύναμη να την τερματίσει πειστικά και οριστικά, πολλοί ξένοι με σημασία την καλοβλέπουν, ενώ και εντός Ελλάδας (και, κυρίως, εντός κυβέρνησης, μα και αντιπολίτευσης) δεν είναι λίγοι εκείνοι που τη θεωρούν όχι απλώς «αναγκαστικό» μονόδρομο, αλλά κάτι περισσότερο: πιστεύουν ότι αυτή είναι σωστό, παραγωγικό να γίνει. Είναι όμως πράγματι έτσι;

Για να απαντήσει κανείς πρέπει πρώτα να ορίσει τι σημαίνει συνεκμετάλλευση, που πολλοί πιστεύουν ότι όχι μόνο θα μας λύσει τα προβλήματα με τους Τούρκους, αλλά και θα εγκαινιάσει μια νέα εποχή προσοδοφόρου οικονομικής δραστηριότητας για τη χώρα. Η λέξη από μόνη της δεν λέει αρκετά. Πριν από όλα δεν αποκαλύπτει τη νομική της βάση: για να γίνει, η Ελλάδα πρέπει να αποποιηθεί οριστικά κυριαρχικά δικαιώματα που πηγάζουν από τη Συνθήκη της Λωζάννης, κάτι που διακηρυγμένα αποτελεί πάγιο εθνικό στόχο της Τουρκίας. Πρέπει δηλαδή να αναθεωρηθεί, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, η Λωζάννη.

Αλλιώς δεν γίνεται. Αυτό σημαίνει ότι το περίπου σύνολο του καθεστώτος που αυτή ορίζει θα τεθεί τελικά στην πράξη σε νέα διαπραγμάτευση. Ουδείς μπορεί να εγγυηθεί στην Ελλάδα ότι από τη στιγμή που η Λωζάννη μπει στο τραπέζι, αυτό θα αφορά μόνον ή, ακόμα και κυρίως, τους ενεργειακούς πόρους και η διαπραγμάτευση δεν θα επεκταθεί de facto και σε άλλα ζητήματα. Οποιος πιστεύει ότι η Τουρκία θα προσέλθει σε μια τέτοια αναθεωρητική διάσκεψη και θα αυτοπεριοριστεί σε μια… «τίμια» κλειστή διαπραγμάτευση για κάποιο ποσοστό συνεκμετάλλευσης, πολύ απλά, είναι εκτός πάσης πραγματικότητας.

Αυτό είναι αδύνατον να συμβεί. Αν η Τουρκία εξασφαλίσει ότι η Ελλάδα κάθεται στο τραπέζι, δεν πρόκειται να σηκωθεί από αυτό χωρίς να έχει πετύχει μια καθολική ανατροπή του status quo. Η διαμόρφωση των όρων της συνεκμετάλλευσης, από τη στιγμή που η Ελλάδα δεχθεί μια τέτοια διαπραγμάτευση, θα καταστεί ένας εκβιαστικός ατέρμονος εφιάλτης χωρίς διέξοδο.

Οποιοι φαντάζονται εύκολες και σύντομες καθαρές διαπραγματεύσεις με σκοπό να «καθαρίσει» το τοπίο και να ανταλλάξουμε όρκους αιώνιας πίστης με την Αγκυρα υπογράφοντας συμφωνίες και κόβοντας κορδέλες σε τρυπάνια, τρέφουν εξωπραγματικές απατηλές ελπίδες. Η Τουρκία, όποτε νιώθει ισχυρή, δεν κάνει τέτοιου είδους συμφωνίες. Με κανέναν. Ούτε καν με τις μεγάλες δυνάμεις. Απαιτεί την πλήρη υποταγή της άλλης πλευράς στη θέλησή της. Η φενάκη της συνεκμετάλλευσης θα αποδειχθεί πολύ πικρή. Η δουλειά της κυβέρνησης δεν είναι να προστρέξει σε κάτι που μοιάζει με «λύση», ενώ δεν είναι παρά βέβαιη οδός απώλειας κυριαρχίας. Δουλειά της είναι να φροντίσει να μη χρειαστεί να φτάσουμε ποτέ εκεί.