Φιλαρέτη Κομνηνού στο in.gr: Η συγκλονιστική ιστορία του Δράκου του Σέιχ Σου

Η Φιλαρέτη Κομνηνού γίνεται φέτος η μάνα του Αριστείδη Παγκρατίδη στη σκηνή του θεάτρου Άνεσις.

Η ηθοποιός πρωταγωνιστεί φέτος στην παράσταση «Αρίστος» που σκηνοθετεί ο γιος της Γιώργος Παπαγεωργίου. Η παράσταση, ανεβαίνει για τρίτη χρονιά στο θέατρο Άνεσις και έχει ήδη κερδίσει κοινό και κριτικούς. Ο «Αρίστος» βασίζεται στο μυθιστόρημα του Θωμά Κοροβίνη «Ο γύρος του θανάτου» και καταπιάνεται με τον φερόμενο ως «Δράκο του Σέιχ Σου».

Εννέα χαρακτήρες που συνδέονται με τον Αριστείδη Παγκρατίδη, μέσα από τις χειμαρρώδεις, υποβλητικές εξομολογήσεις τους, μιλώντας διαφορετικές γλώσσες, ανάλογα με τα βιώματα, τον χαρακτήρα και τον ρόλο τους, συνθέτουν το προφίλ του «Αρίστου».

Η ιστορία του Δράκου συγκλόνισε τη Θεσσαλονίκη αλλά και όλη την χώρα τη δεκαετία του 1960. Μια σειρά δολοφονικών επιθέσεων σε ζευγάρια στην περιοχή του δάσους του Σέιχ Σου είχε αναστατώσει την πόλη.

Το Δεκέμβριο του 1963 συνελήφθη ο Αριστείδης Παγκρατίδης μετά από επίθεση σε 12χρονη τρόφιμο ορφανοτροφείου και ένα χρόνο μετά καταδικάστηκε σε θάνατο για όλες τις επιθέσεις. Ο Παγκρατίδης στην αρχή φαίνεται να ομολογεί τα εγκλήματα αλλά γρήγορα ανακαλεί την κατάθεση του και ισχυρίζεται ότι ελήφθη κατοπίν ψυχολογικών πιέσεων. Μέχρι τι στιγμή της εκτέλεσής του ο Παγκρατίδης δηλώνει αθώος.

Η Φιλαρέτη Κομνηνού μιλάει στο in.gr για τον τρόπο που ενσαρκώνει η ίδια την μάνα του Αρίστου

Πόσο δύσκολο είναι να συμμετέχεις σε μια παράσταση που ήδη έχει διανύσει τον δικό της πετυχημένο δρόμο;

Η ένταξή μου στην παράσταση έγινε με πολύ ευνοϊκούς όρους και με πολύ χαλαρούς ρυθμούς. Ξεκινήσαμε από τη Θεσσαλονίκη, οπότε είχα και την οικειότητα της πόλης μου  και του θεσσαλονικιότικου κοινού. Επειδή τυχαίνει να γνωρίζω και τα παιδιά, ο Μιχάλης και ο Γιώργος ήταν παλιοί μαθητές μου, υπήρχε πολύ καλό κλίμα, δεν χρειάστηκε να συστηθούμε από την αρχή.

Η ιστορία του Αρίστου πόσο γνωστή είναι στο ελληνικό κοινό;

Το κοινό δεν ξέρει πολλές λεπτομέρειες για αυτή την υπόθεση. Είμαι δασκάλα και όταν απευθύνομαι στη νέα γενιά ηθοποιών βλέπω ότι το ξέουν μόνο σαν τίτλο. Λεπτομέρειες δεν γνωρίζουν ούτε ότι όλα αυτό ήταν ένα στημένο παιχνίδι, μια στημένη  δικαστική απόφαση.

Το βιβλίο του Κοροβίνη παίρνει ξεκάθαρη θέση υπέρ της αθωότητα του Αρίστου, η παράσταση κρατάει μια πιο διακριτική στάση; Αφήνει τον θεατή να αποφασίσει;

Κρατώντας κάποιος πάντα τις επιφυλάξεις του, τα πράγματα δείχνουν από μόνα τους την αλήθεια. Λίγο να μελετήσει κανείς την υπόθεση θα δει ότι ο Αρίστος ήταν ένα αθώο παιδί. Ένα παιδί του περιθωρίου που φορτώθηκε όλα αυτά τα εγκλήματα. Γιατί υπήρχε εντολή άνωθεν και οι χωροφύλακες πριν πεθάνουν τα έχουν εξομολογηθεί όλα αυτά στους οικείους τους. Υπήρχε συγκεκριμένο σχέδιο.

Για ποιο λόγο;

Προφανώς για αντιπερισπασμό γιατί τότε η Θεσσαλονίκη έβραζε λόγω της υπόθεσης Λαμπράκη αλλά και γιατί ο δράστης μάλλον άνηκε σε υψηλά κοινωνικά στρώματα και έπρεπε να τον καλύψουν και να τον φυγαδέψουν.

Η παράσταση δεν παίρνει ξεκάθαρη θέση και δεν θα έπρεπε να το κάνει γιατί είναι μια υπόθεση που έχει κλείσει με μια εκτέλεση. Μόνο υποψίες μπορούμε να έχουμε και δεν έχει νόημα να κάνεις μια καταγγελτική πρόταση και να καταλήξεις αν είναι αθώος ή όχι. Οι μαρτυρίες των ανθρώπων που έζησαν κοντά του δίνουν τις κατάλληλες πληροφορίες και τα συμπεράσματα είναι των θεατών.

Η εικόνα μιας μάνας που πενθεί για το παιδί της έχει πάντα ιδιαίτερη θέση στην ελληνική δραματουργία, πώς την προσεγγίσατε;

Η κυρά Λένη, η μάνα του Αρίστου νομίζω ότι μου είναι οικεία. Έχω να θυμάμαι τέτοιες εικόνες από θειάδες ακόμα και από την μάνα μου. Αυτές οι γυναίκες έχουν κάτι που συγκεκριμένο που μου είναι γνώρισμο. Η δουλειά μου ήταν να ανασύρω αυτές τις μνήμες, να δουλέψω έναν εμβληματικό λόγο και οπωσδήποτε μέσα σε όλο αυτό να περάσω την οποιαδήποτε συγκίνηση χωρίς να καταδεχτώ να γίνει μελό ή να έρθει εύκολα. Γιατί αυτές οι γυναίκες πολύ δυνατό το ένστικτό της επιβίωσης και τις έκανε πολύ σκληρές και στεγνές.

Δεν αφαιρεί τίποτα από τον βαθμό συγκίνησης ο τρόπος τους. Η εκφραστικότητά τους είναι διαφορετική γιατί έτσι έμαθαν. Παίζει μεγάλο ρόλο ο αγώνας τους για επιβίωση. Όταν μια γυναίκα δούλευε από το πρωί μέχρι το βράδυ σαν πλύστρα δεν τους περισσεύει χρόνος να καταφεύγουν σε θρήνους και σε άλλους είδους συμπεριφορές.

Δεν μειώνει αυτό τον πόνο της σε τίποτα, είναι θέμα μιας επιλογής που κάνουμε υποκριτικά αλλά δεν μειώνει τον πόνο και την απελπισία και το αίσθημα αδικίας.

Μου θυμίσατε τη Μάγδα Φύσσα. Είναι και αυτή μια σύγχρονη τραγική φιγούρα;

Βέβαια έχουν κοινά. Εάν η κυρά Λένη, η μάνα του Παγκρατίδη δεν ήταν ένας φοβισμένος και ταλαιπωρημένος άνθρωπος από την ίδια τη ζωή θα ήταν μια τέτοια μορφή. Ήταν λαϊκός άνθρωπος και αγράμματος και φοβισμένος από τα γεγονότα. Η βιοπάλη την έκανε να μην τολμάει. Σαν φιγούρα και εμένα μου τη θυμίζει. Αυτός ο καημός, αυτή η ανάγκη διαμαρτυρίας.

Μην ξεχνάμε ότι τότε ήταν άλλη εποχή. Υπήρχε ένα σύστημα παρακράτος που ήταν τότε στο φουλ και δεν θα επέτρεπε έτσι κι άλλως να βγει κάποιος και να αντιδράσει στην απόφαση. Με σοκάρει το γεγονός ότι όλο αυτό έγινε τη δεκαετία του ’60 και βλέπω ότι δεν έχει γίνει καμία ιδιαίτερη αλλαγή. Η ιστορία θα επαναλαμβανόταν και σήμερα.

Η συγγενική σχέση με το σκηνοθέτη πόσο επηρεάζει την συνεργασία σας; Είστε υπάκουη στις οδηγίες του;

Η συνεργασία μου με τον γιο μου ήταν από μόνη της μια εμπειρία ζωής. Ήμουν πολύ πειθαρχημένη, άκουγα πολύ προσεκτική τις οδηγίες που μου έγινε και διαπίστωσα ότι έχει πάρα πολύ καλό μάτι στο πως δουλεύει και στο πως παρακολουθεί τις προτάσεις των ηθοποιών. Γιατί όταν ο ρόλος παίζεται από άλλο ηθοποιό δεν μπορεί να παιχτεί ακριβώς το ίδιο. Ο καθένας προσθέτει κάτι από τον δικό του κόσμο και ψυχισμό.

Ήταν πολύ δημιουργική διαδικασία ο τρόπος που τις εισέπραττε τις ιδέες μου και πως μου έδινε στη συνέχεια καινούργιο υλικό για έμπνευση. Στη δουλειά προσπαθώ να είμαι ψύχραιμη και να μην κυριεύει η συναισθηματική εμπλοκή. Ο Γιώργος ήταν αρκετά αυστηρός, ήταν ακριβής σε αυτό που ήθελε. Με διαλείμματα φυσικά χιούμορ και τρυφερότητας.

Στόχος της παράστασης είναι να υπερασπιστεί τον Αρίστο ή να τον κάνει γνωστή την ιστορία του στο κοινό;

Ακριβώς αυτό. Στην παράσταση ήρθε μια γυναίκα από την οικογένεια Παγκρατίδου, η γυναίκα του αδερφού του και ήταν κάτι παραπάνω από συγκινημένη. Είχε ταραχτεί, ήταν αναστατωμένη και μας είπε ότι χρόνια η οικογένεια ζούσε με αυτό το στίγμα. Με το στίγμα του δολοφόνου και ότι ακόμα και τώρα πολλοί το συζητάνε και πιστεύουν ότι ο Παγκρατίδης ήταν ο δράκος.

Νιώθω ότι συμμετέχω σε μια πολύ καλή παράσταση αλλά είναι και κάτι παραπάνω. Μιλάει για ένα πραγματικό γεγονός που δεν αφορά τη φαντασία και βασίζεται πάνω σε ντοκουμέντα. Αυτό που διαπιστώνω όταν βγαίνω στο φουαγιέ βλέποντας τα μάτια των θεατών ήταν ότι υπάρχει μια πολύ έντονη συγκίνηση και ταραχή. Μου λένε θεατές «θέλω μισή ώρα να ηρεμήσω μετά από αυτό που έζησα».