Η προκλητική συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης ανοίγει το δρόμο για ΑΟΖ

Κλιμακώνει τις εμπρηστικές κινήσεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο η Τουρκία επιχειρώντας ένα ακόμα βήμα προς τον στόχο της ανακήρυξης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με τη Λιβύη, που θα δημιουργήσει έναν θαλάσσιο άξονα μεταξύ των δύο χωρών «σβήνοντας» τη μισή Κρήτη και νησιά του Αιγαίου, στο πλαίσιο των διεκδικήσεων της Αγκυρας.

Η υπογραφή δύο «μνημονίων κατανόησης» για τον «καθορισμό των θαλάσσιων διαδικασιών» και για τη «συνεργασία σε ασφάλεια και άμυνα», την Τετάρτη στην Κωνσταντινούπολη, ανάμεσα σε Λιβύη και Τουρκία, αποτέλεσε ένα σαφές μήνυμα στην Αθήνα όσον αφορά την προσπάθεια της Αγκυρας για δημιουργία τετελεσμένων, προκαλώντας την άμεση αντίδραση του υπουργού Εξωτερικών που κάλεσε τον τούρκο πρεσβευτή για εξηγήσεις. Ακόμα και αν τα «μνημόνια κατανόησης» που υπέγραψαν ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Φαγέζ αλ Σάρατζ, ο επικεφαλής της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Λιβύης, με έδρα την Τρίπολη, χωρίς να δίνονται περισσότερες λεπτομέρειες για το τι ακριβώς προβλέπουν, απέχουν από οριοθέτηση ΑΟΖ, αποδεικνύουν τη σαφή απαίτηση αποφασιστικού ρόλου εκ μέρους της Αγκυρας στους ενεργειακούς σχεδιασμούς της ευρύτερης περιοχής. Μία ακόμα κίνηση στον σχεδιασμό της «Γαλάζιας Πατρίδας», βάσει του οποίου η Τουρκία επιχειρεί να οικειοποιηθεί μέρος του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου υποστηρίζοντας τη θέση ότι τα νησιά δεν δικαιούνται θαλάσσιες ζώνες πέραν των χωρικών υδάτων.

Ο Νίκος Δένδιας εκτός από το δικό του μήνυμα στην Αγκυρα, μέσω των εξηγήσεων που ζήτησε από τον τούρκο πρεσβευτή, είχε και τηλεφωνική επικοινωνία με τους ομολόγους του της Κύπρου και της Αιγύπτου, Νίκο Χριστοδουλίδη και Σαμέχ ελ Σούκρι, ενώ κινήσεις έγιναν και στις Βρυξέλλες, με τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στην ΕΕ να λαμβάνει οδηγίες να ενημερώσει άμεσα για τις εξελίξεις την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ύπατη εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας Φεντερίκα Μογκερίνι.

Το θέμα επιχείρησε να αξιοποιήσει επικοινωνιακά η εθνικιστική τουρκική εφημερίδα «Γενί Σαφάκ» παρουσιάζοντας τα μνημόνια ως μια «ιστορική συμφωνία», η οποία θα τερματίσει την ελληνική κατοχή στην Ανατολική Μεσόγειο, φιλοξενώντας και δηλώσεις που υπογραμμίζουν τη σημασία τους στην κατεύθυνση καθορισμού ΑΟΖ με τη Λιβύη. Εστω και αν η τουρκική προεδρία επισήμως αναφέρει ότι η συμφωνία συνιστά μια προσπάθεια ενίσχυσης των σχέσεων και της συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών και τουρκικές πηγές στην Αθήνα σημειώνουν ότι πρόκειται για «μνημόνιο κατανόησης» και όχι «υπογραφή συμφωνίας»…

Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου υποστήριξε ότι η εν λόγω συμφωνία έχει στόχο την προστασία των δικαιωμάτων της Αγκυρας βάσει του Διεθνούς Δικαίου, προσθέτοντας ότι η Αγκυρα δεν μπόρεσε να καταλήξει σε τέτοιες συμφωνίες με μερικές άλλες χώρες, αλλά μπορεί να το πράξει στο μέλλον.

Δεν τη θεωρούν έγκυρη

Την ίδια στιγμή πρόβλημα εγκυρότητας φαίνεται να αντιμετωπίζει η συμφωνία με τον Ερντογάν.

Η Λιβύη είναι μια χώρα σε εμφύλιο πόλεμο από το 2011, μετά την ανατροπή του στρατηγού Καντάφι.

Στη σύγκρουση από τη μία πλευρά βρίσκονται οι δυνάμεις της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας του Φαγέντ αλ Σάρατζ με έδρα την Τρίπολη και από την άλλη ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός του στρατηγού Χαλίφ Χαφτάρ που ελέγχει τη Βεγγάζη και τις ανατολικές περιοχές της χώρας, όπου υπάρχουν και τα μεγαλύτερα κοιτάσματα πετρελαίου.

Χιλιάδες άτομα έχουν χάσει τη ζωή τους από τις συγκρούσεις και περισσότερα από 120.000 έχουν εκδιωχθεί από τα σπίτια τους, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ. Τον Απρίλιο, ο Χαφτάρ (ο οποίος αναγνωρίζεται μόνο από τη Ρωσία, την Ιορδανία, τα Εμιράτα και την Αίγυπτο) εξαπέλυσε νέα επίθεση εναντίον της Τρίπολης, χρησιμοποιώντας σε επιθέσεις και drones κινεζικής κατασκευής. Οι στρατιωτικές δυνάμεις της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας την οποία έχει αναγνωρίσει το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς κοινότητας και ο ΟΗΕ, κάνουν ανάλογες επιθέσεις χρησιμοποιώντας drones τουρκικής κατασκευής.

Χθες ο στρατηγός Χαφτάρ έστειλε επιστολή στον ειδικό απεσταλμένο του γ.γ. του ΟΗΕ στη Λιβύη δρ. Γκασάν Σαλαμέ, σχετικά με την υπογραφή συμφωνιών και μνημονίων της Τρίπολης με την Τουρκία. Εκεί ανέφερε πως θεωρεί την υπογραφή άκυρη, δεδομένου ότι η Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας δεν έχει εκλεγεί από τον λαό της Λιβύης και δεν έχει ορκιστεί ενώπιον του μοναδικού νόμιμου Κοινοβουλίου στη χώρα, τη λιβυκή Βουλή των Αντιπροσώπων. Η χώρα μετά τις εκλογές του 2014 χωρίστηκε ανάμεσα στις δύο κυβερνήσεις.

Με τουρκικές ρίζες. Γεννημένος στην Τρίπολη ο Φαγέντ αλ Σάρατζ που υπέγραψε χθες συμφωνίες με τον τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, προέρχεται από μια πλούσια οικογένεια τουρκικής καταγωγής. Αρχιτέκτονας το επάγγελμα εργαζόταν την εποχή Καντάφι στο υπουργείο Οικισμού. Εγινε πρωθυπουργός το 2015 έχοντας προηγουμένως επιζήσει από δύο απόπειρες δολοφονίας. Τον Ιούλιο του 2018 απέρριψε το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης που είχε στόχο να εμποδιστούν τα κύματα μεταναστών από την υποσαχάρια Αφρική προς την Ευρώπη μέσω Λιβύης.

Ο χάρτης αυτός είχε παρουσιαστεί από το 2018 από τον Χ. Ακάρ

Ενεργειακό πόκερ

Τα «μνημόνια κατανόησης» Τουρκίας – Λιβύης συνδέονται άμεσα με τις ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και με τις αποφάσεις για κυρώσεις από την πλευρά της ΕΕ με αιχμή και τις παράνομες ενέργειες της Αγκυρας στην κυπριακή ΑΟΖ. Μνημόνια τα οποία για κάποιους αναλυτές ενδέχεται να μπλέξουν ακόμα περισσότερο το κουβάρι των διενέξεων για την εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων στην περιοχή…

Ακολουθούν επίσης την επιστολή του τούρκου αντιπροσώπου στον ΟΗΕ Φεριντούν Σινιρλίογλου, που προβάλλει τις τουρκικές διεκδικήσεις επίσης σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, στην οποία υπήρξε απάντηση του ΥΠΕΞ, ενώ έρχεται λίγες μόλις ημέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, με την Αγκυρα να επιχειρεί να προλάβει εξελίξεις, ενδεχομένως, αλλά και στον απόηχο των εκβιασμών για το Προσφυγικό.

Στα όρια της φαιδρότητας

Ο Δένδιας αναφερόμενος στην προσπάθεια καθορισμού ΑΟΖ Τουρκίας – Λιβύης τη χαρακτήρισε «αγεωγράφητη», διότι αγνοεί την Κρήτη, και σημείωσε ότι πρόκειται για μια κίνηση «στα όρια της φαιδρότητας».

Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Αλέξανδρος Γεννηματάς σχολιάζει τις πληροφορίες για την υπογραφή των «μνημονίων κατανόησης» Λιβύης – Τουρκίας ως ενέργεια «η οποία θα παραβίαζε κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και δεν θα παρήγε έννομα αποτελέσματα». Την υπογραφή των μνημονίων καταδίκασε και το υπουργείο Εξωτερικών της Αιγύπτου, τονίζοντας ότι δεν έχουν νομική ισχύ και δεν αναγνωρίζονται.