Κυπριακό: Oι προοπτικές της λύσης ομοσπονδίας (μετά το Βερολίνο)

Η τριμερής συνάντηση για το Κυπριακό στο Βερολίνο (γ.γ. ΟΗΕ Αντ. Γκουτέρες, πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης, τουρκοκύπριος ηγέτης Μ. Ακιντζί) κατέληξε σε ορισμένα σημαντικά αποτελέσματα που επιτρέπουν να ανοίξει η διαδικασία-διάλογος (με διαφορετική μεθοδολογία και στρατηγική συμφωνία) για την οριστική διευθέτηση του ζητήματος που παραμένει άλυτο εδώ και περίπου σαρανταπέντε χρόνια.

Από εδώ και πέρα εξαρτάται από τη διάθεση και των δύο πλευρών, ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής, να επιδείξουν την αναγκαία ευελιξία και ρεαλισμό για να επιτευχθεί τελικά η πολυπόθητη διευθέτηση. Μια διευθέτηση βιώσιμη και δίκαιη, στο πρότυπο της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας (ΔΔΟ), που θα ενώνει όλο το νησί ως απόλυτα κυρίαρχη οντότητα χωρίς παρωχημένες πρόνοιες και ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ). Πολλές φορές στο παρελθόν έχει αναφερθεί ότι η κάθε προσπάθεια επίλυσης – και υπήρξαν αρκετές προσπάθειες – αποτελούσε την τελευταία ευκαιρία.

Αλλά κάθε φορά υπήρξε τελικά μια άλλη, νέα ευκαιρία, για να διαψευσθεί κι αυτή και να ακολουθήσει μία ακόμη! Αυτή τη φορά όμως οι εκτιμήσεις είναι ότι όντως μπορεί να είναι η τελευταία ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί. Γιατί αν χαθεί, δεν θα υπάρξει άλλη για πολλά χρόνια τουλάχιστον και ίσως να δρομολογηθούν διαδικασίες που να καταλήγουν «σε άλλα πρότυπα λύσης» έξω από τη ΔΔΟ, κάτι που οπωσδήποτε θα συνιστούσε ήττα πρωτίστως για την ελληνοκυπριακή πλευρά.

Και υπάρχουν ορισμένες συνθήκες που ευνοούν τώρα περισσότερο από το παρελθόν τη λύση ομοσπονδία. Μια απ’ αυτές είναι το γεγονός ότι η τουρκοκυπριακή κοινότητα δεν θέλει σε καμία περίπτωση να αποτελέσει μια de facto ή de jure επαρχία της Τουρκίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε δικαιώματα και πολιτικές ελευθερίες. Αντίθετα, θέλει, και αυτό καταγράφεται σε διάφορες έρευνες, να είναι μέρος μιας ανεξάρτητης οντότητας μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Γιατί γνωρίζει ότι οποιοδήποτε άλλο «πρότυπο λύσης» θα τους άφηνε πρώτα και πάνω απ’ όλα εκτός ΕΕ.

Στην ίδια λογική φαίνεται ότι κινείται και ο Μ. Ακιντζί, ο οποίος έχει έλθει ήδη σε ανοιχτή σύγκρουση με την Αγκυρα και προσωπικά με τον πρόεδρο Ερντογάν ακόμα και σε ζητήματα έξω από το Κυπριακό, όπως π.χ. για την εισβολή της Τουρκίας στο έδαφος της Συρίας.

Και ως γνωστόν, η Αγκυρα προσπαθεί με κάθε τρόπο να υπονομεύσει τον Ακιντζί και τις προοπτικές επανεκλογής του στις εκλογές τον ερχόμενο Απρίλιο με την ανάδειξη στον «προεδρικό θώκο» κάποιου σκληροπυρηνικού, όπως είναι ο νυν υπουργός Εξωτερικών του αυτοαποκαλούμενου Τουρκοκυπριακού κράτους Κ. Οζερσάι (αν και ο Ακιντζί φαίνεται να βελτιώνει τελευταία τις δημοσκοπικές του τουλάχιστον επιδόσεις). Από την άλλη πλευρά, οι έκνομες δραστηριότητες της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) αλλά και κάποιες περιπλοκές που έχουν εμφανιστεί τελευταία στην αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων θα (πρέπει να) λειτουργήσουν επίσης ως πρόσθετο κίνητρο για την επίτευξη λύσης.

Οι πάντες σχεδόν γνωρίζουν ότι χωρίς την προηγούμενη επίλυση θα είναι δύσκολο να υπάρξει απρόσκοπτη και αποτελεσματική αξιοποίηση ενεργειακών πόρων.

Αρκετοί είναι επιφυλακτικοί για τις προοπτικές λύσης, δεδομένης και της διαμάχης που έχει ανακύψει για το ζήτημα της λεγόμενης «πολιτικής ισότητας» και της αποτελεσματικής συμμετοχής των Τουρκοκυπρίων στο νέο ομοσπονδιακό κράτος.

Ωστόσο το ζήτημα αυτό φαίνεται να είχε εν πολλοίς επιλυθεί με το κεκτημένο, συγκλίσεις και το πακέτο διακυβέρνησης που είχε συμφωνηθεί πριν από δύο χρόνια (2017) στο Κραν Μοντανά (εκ περιτροπής προεδρία, Υπουργικό Συμβούλιο 7-4, μια ψήφος Τουρκοκυπρίων σε κεντρικούς θεσμούς, κ.λπ.). Εκτός εάν κάποια πλευρά, περιλαμβανομένης και της ελληνοκυπριακής, έχει αλλάξει θέση κάνοντας πίσω από το πακέτο αυτό. Η πορεία θα δείξει…

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών