Το τέλειο τηλεφώνημα

Μια σαιξπηρική τραγωδία εκτυλίσσεται στην καρδιά της Αμερικής. Δύο εβδομάδες δημοσίων ακροάσεων στο Κογκρέσο ανέδειξαν μια εικόνα βαθιάς πολιτειακής κρίσης. Ο πρόεδρος, με τη συμπεριφορά και τη ρητορική του, έχει προκαλέσει σοβαρή και διαρκή βλάβη στους θεσμούς της αμερικανικής δημοκρατίας και, κατά πολλούς, στα αμερικανικά συμφέροντα. Το Κογκρέσο είναι διχασμένο στα κομματικά χαρακώματα.

H φωτεινή όψη της Αμερικής ήταν οι δημόσιοι λειτουργοί που κατέθεταν επί ώρες και μέρες με υψηλό αίσθημα καθήκοντος και αφοσίωσης στο Σύνταγμα, τους νόμους και το δημόσιο συμφέρον. Αψήφησαν τους κινδύνους από τη δημόσια έκθεση και το μπούλινγκ του προέδρου, που τουιτάριζε εναντίον τους την ίδια ώρα που κατέθεταν. Οι καταθέσεις τους ήταν αποκαλυπτικές.

Το επίσημο κράτος απέναντι σε έναν παράλληλο μηχανισμό που εκτελούσε «πολιτικά θελήματα» για τον πρόεδρο. Να πιεστεί η ουκρανική κυβέρνηση να κατασκευάσει ενοχοποιητικά στοιχεία για την οικογένεια Μπάιντεν, με αντάλλαγμα την αμερικανική βοήθεια. Βοήθεια, που είχε εγκρίνει το Κογκρέσο αλλά κατακρατούσε ο Λευκός Οίκος, ως μοχλό άσκησης πίεσης.

Από την ακροαματική διαδικασία στο Κογκρέσο προέκυψε κατάχρηση εξουσίας του προέδρου, αλλά και παρακώλυση της δικαιοσύνης. Ο Λευκός Οίκος αρνείται πεισματικά να παραδώσει στοιχεία ή να επιτρέψει σε εμπλεκόμενα μέλη της εκτελεστικής εξουσίας να καταθέσουν στην έρευνα του Κογκρέσου.

Η ηγεσία των Δημοκρατικών, παρά τις επανειλημμένες ευκαιρίες που είχε, δίσταζε να ξεκινήσει διαδικασία καθαίρεσης κατά του Τραμπ. Φοβόταν ότι με την πόλωση που επικρατεί θα είχε το αντίθετο αποτέλεσμα. Στην περίπτωση του «ουκρανικού τηλεφωνήματος» άλλαξε στρατηγική γιατί θεώρησε ότι προέκυπταν αδιάσειστα στοιχεία για κατάχρηση εξουσίας που μπορούσαν εύκολα να εξηγηθούν στην κοινή γνώμη.

Σε άλλη εποχή, τα στοιχεία που προέκυψαν θα είχαν παρασύρει οποιαδήποτε προεδρία. Ο Τραμπ, όμως, ανέβηκε στην εξουσία εκμεταλλευόμενος την απονομιμοποίηση της πολιτικής διαδικασίας, το αντισυστημικό ρεύμα, τις διαιρέσεις και τα χειρότερα ένστικτα της αμερικανικής κοινωνίας. Εκτοτε, κάνει ό,τι μπορεί για να τα υποδαυλίζει. Πολιτεύεται με διχαστική και πολωτική ρητορική, υβρίζει και στοχοποιεί αντιπάλους, υιοθετεί θεωρίες συνωμοσίας, χρησιμοποιεί όρους trash culture και παραποιεί συστηματικά την αλήθεια. Εχει δύο συμμάχους στο πλευρό του. Την καλή πορεία της οικονομίας και τα μίντια. Χρησιμοποιεί τα φιλικά μέσα και στοχοποιεί τα αντιπολιτευόμενα εξίσου αποτελεσματικά.

Η συσπείρωση της εκλογικής του βάσης δεν αφήνει, για την ώρα, περιθώρια αποστασίας στους ρεπουμπλικανούς αντιπροσώπους. Οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν χαράξει δυο γραμμές αμύνης. Η πρώτη ταυτίζεται με τον Τραμπ στην εκδοχή του «τέλειου τηλεφωνήματος». Η δεύτερη υποστηρίζει ότι η συμπεριφορά του μπορεί να ήταν ανάρμοστη, αλλά σε καμία περίπτωση δεν τεκμηριώνεται λόγος έκπτωσης από το προεδρικό αξίωμα.

Rebus sic stantibus, οι γραμμές θα αντέξουν και, στη χειρότερη περίπτωση, ο Τραμπ θα εισπράξει μια επίπληξη (censure) από τη Γερουσία. Οι δυο πλευρές θα οδηγηθούν, έτσι, στη μητέρα όλων των μαχών, τις προεδρικές εκλογές του 2020. Δεν θα πρέπει, όμως, να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ανατροπής καθώς, ύστερα από τρία χρόνια, το βαθύ κράτος των ΗΠΑ δείχνει σημάδια αφύπνισης και ενεργοποίησης.

Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στην Εδρα «Κωνσταντίνος Καραμανλής» του Fletcher School, Tufts University, πρώην υπουργός