Τουρκία και Λιβύη δυναμιτίζουν το κλίμα – Προβληματισμός στην Αθήνα

Σε νέα πίστα εισέρχεται το ενεργειακό παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο μετά τη συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης, κινούμενο σε πολύ λεπτές ισορροπίες που απαιτούν γερά νεύρα και χειρουργικής ακριβείας χειρισμούς, γεγονός που τουλάχιστον η Αθήνα φαίνεται να έχει συνειδητοποιήσει, αποφεύγοντας σπασμωδικές κινήσεις.

Αντιθέτως η Αγκυρα, επιθυμώντας να θέσει τους δικούς της όρους στην οριοθέτηση των ΑΟΖ και αναγνωρίζοντας -ακόμη κι αν δεν το παραδέχεται- ότι τα χρονικά περιθώρια στενεύουν γι’ αυτή με τις διεθνείς αντιδράσεις να πληθαίνουν, δεν δίστασε το απόγευμα της Κυριακής να διαρρεύσει πληροφορίες περί δρομολόγησης ερευνών στην Κρήτη, σε περιοχή δηλαδή που περιλαμβάνεται στην πρόσφατη συμφωνία με τη Λιβύη, της οποίας τη νομιμότητα πέρα από την Αγκυρα και τη… μισή Λιβύη δεν αναγνωρίζει κανείς.

Το επόμενο «χτύπημα» για την Αθήνα ήρθε από τη Λιβύη, η οποία ανακοίνωσε πως θέτει σε άμεση ισχύ τα μνημόνια συνεργασίας με την Τουρκία για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών στη Μεσόγειο, καθώς και στρατιωτικής συνεργασίας και ασφάλειας.

Εάν η δήλωση του Χουλουσί Ακάρ για τις επιλογές αυτές της Λιβύης περιοριζόταν στο ότι «δεν αποτελεί απειλή για καμία χώρα, ούτε παρενοχλεί τα δικαιώματα και το δίκαιο των άλλων χωρών», ίσως η Αθήνα να έμενε στον «πορτοκαλί συναγερμό», ωστόσο τώρα χτυπά «κόκκινο». Ο τούρκος υπουργός Αμυνας μίλησε για πρώτη φορά ευθαρσώς και επωνύμως για διαμοιρασμό του φυσικού πλούτου σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, διαμηνύοντας πως «δεν θα επιτρέψουμε καμιά διαφορετική απόφαση».

Ειδικά για την Κύπρο είπε: «Από την αρχή λέμε ότι δεν υπάρχει κανένα ενδεχόμενο επιβίωσης οποιασδήποτε απόφασης η οποία δεν περιλαμβάνει την Τουρκία και αυτό πρέπει να το γνωρίζουν όλοι. Η Κύπρος είναι εθνική μας υπόθεση και δεν υπάρχει περίπτωση να υποχωρήσουμε».

Προβληματισμός στην Αθήνα

Με την Αγκυρα να κινείται πια εκτός ελέγχου -εκμεταλλευόμενη κάθε ευκαιρία προκειμένου να δημιουργήσει ένταση και να ανεβάσει επικίνδυνα τους τόνους- στην Αθήνα είναι εμφανές πως επικρατεί έντονος προβληματισμός και μελετώνται τα επόμενα βήματα και οι χειρισμοί.

Η ελληνική πλευρά δεν αφήνει αναπάντητες τις προκλήσεις όταν αυτές τουλάχιστον προέρχονται από ανώτατους τούρκους αξιωματούχους, αποφεύγοντας το παιχνίδι προπαγάνδας που επιλέγει η άλλη πλευρά. Μέσω της διπλωματικής οδού προσπαθεί να στενέψει τον κλοιό γύρω από την Αγκυρα, στερώντας της πεδίο δράσης, ενώ με σκληρές ανακοινώσεις καθιστά σαφή την παρουσία της και τα όριά της.

Ενδεικτική είναι η απαντητική επιστολή του Νίκου Δένδια προς τη γείτονα, στην οποία κάνει λόγο για «διαρκή προσπάθεια της Τουρκίας να διαστρεβλώσει ιστορικά γεγονότα». «Η ύβρις είναι η επιλογή εκείνου που δεν μπορεί να αποδεχθεί την Ιστορία του. Εκείνου που δεν έχει επιχειρήματα και προτιμά να προκαλεί και να απειλεί. Εκείνου που αρνείται πεισματικά να σεβαστεί του κανόνες που ισχύουν έναντι όλων και που αξιώνει, αυθαιρέτως, ειδική μεταχείριση» αναφέρεται, μεταξύ άλλων.

Την ίδια ώρα, η Αθήνα είναι με το βλέμμα στραμμένο στην επόμενη ημέρα, με τις πληροφορίες να αναφέρουν πως οι νομικές υπηρεσίες του υπουργείου Εξωτερικών βρίσκονται στη διαδικασία σύνταξης επιστολής προς τον ΟΗΕ, η οποία θα αποδομεί το σύνολο της επιχειρηματολογίας ως προς την ΑΟΖ Τουρκίας – Λιβύης.

Η κυβέρνηση επιχειρεί να αποκτήσει ερείσματα στην κυβέρνηση του Χαλίφα Χαφτάρ που ελέγχει τη δυτική Λιβύη και τον εθνικό στρατό της χώρας. Για αυτό το λόγο, σύμφωνα με πληροφορίες, αναμένεται να προσκληθεί στην Αθήνα ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της αφρικανικής χώρας, ενώ έχει ήδη προσκληθεί ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου της Λιβύης, Αγκίλα Σάλεχ Ίσα Γκουαϊντέρ, να βρεθεί στην Αθήνα την ερχόμενη Πέμπτη.

Μάλιστα, την ερχόμενη Πέμπτη και Παρασκευή ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται να θέσει το ζήτημα της συμφωνίας στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες, ενώ ο Νίκος Δένδιας έχει προγραμματίσει σειρά επαφών με ομολόγους του από σημαντικές χώρες της περιοχής του Κόλπου για να συζητήσει όλες τις εξελίξεις.

Παράλληλα, ο έλληνας ΥΠΕΞ μεταβαίνει τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες όπου θα συμμετάσχει στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην ημερήσια διάταξη του οποίου αναμένεται να βρεθούν οι πρόσφατες εξελίξεις στη Λιβύη και ειδικότερα η υπογραφή του μνημονίου μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας.

Η απάντηση από Ελλάδα – Κύπρο και οι δυσκολίες

Σημείο – κλειδί στην όλη υπόθεση πάντως αποτελεί η οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδος και Κύπρου, η οποία φαντάζει μονόδρομος. Μια τέτοια κίνηση θα συνιστά τετελεσμένο από ελλαδικής και κυπριακής πλευράς, που θα συνάδει πλήρως με το διεθνές δίκαιο.

Ελλάδα και Αίγυπτος μπορεί να έχουν συμφωνήσει να επιταχύνουν τις συζητήσεις για τον καθορισμό των μεταξύ τους ΑΟΖ, ωστόσο αυτό αντιμετωπίζει δυσκολίες. Για χρόνια η Αίγυπτος ήθελε τον καθορισμό ΑΟΖ και η Ελλάδα ήταν επιφυλακτική. Τώρα το επιδιώκει η Αθήνα, αλλά το Κάιρο εγείρει ζητήματα. Όπως, για παράδειγμα, ότι ζητά μεγαλύτερη ΑΟΖ επειδή διαθέτει μεγάλη ακτογραμμή.

Το πώς θα προχωρήσουν οι συζητήσεις είναι επί του παρόντος άγνωστο και εξαιρετικά κρίσιμο για τη συνέχεια, με τις δύο πλευρές πάντως να φαίνεται πως για το μόνο που έχουν συμφωνήσει είναι να διατηρήσουν κανάλια επικοινωνίας και να συνεχισθούν σε τεχνοκρατικό επίπεδο οι συζητήσεις.