«Μνημόνιο κατανόησης»

Στο «Πράσινο Βιβλίο» με το οποίο ο Μουαμάρ Καντάφι επιχείρησε το 1976 να αναδείξει μια πολιτική φιλοσοφία που θα προωθούσε την παναραβική ιδέα, μπορεί κανείς να εντοπίσει ψήγματα από την κοινωνική οργάνωση και τις εξουσιαστικές δομές στην Αρχαία Αθήνα.

Ο συνταγματάρχης, ιδίως στα ύστερά του, μπορεί να ξέκοψε την Τζαμαχιρία από τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά προτιμούσε τη δυτική πλευρά του Αιγαίου. Στην Κρήτη δε βρισκόταν συχνά-πυκνά ινκόγκνιτο, ενώ στην Ελούντα είχε επιλέξει να διαπραγματευθεί με τον Φρανσουά Μιτεράν, σε εκείνη την ιστορική συνάντηση του 1985, με τη μεσολάβηση του Ανδρέα Παπανδρέου.

Η νέα φουρνιά ηγετών ή ηγετίσκων της Λιβύης βάζει την υπογραφή της σε ντιλ με την Αγκυρα και σχεδόν διαγράφει από τον χάρτη της Μεσογείου την Κρήτη, τουλάχιστον τα δικαιώματά της. Η εξέλιξη δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι η Λιβύη είναι πλέον μια χαμένη υπόθεση για την Ελλάδα. Κάθε άλλο, στη χώρα της Υπερσαχάριας Αφρικής εξακολουθούν να επικρατούν ισορροπίες τρόμου.

Κι επειδή σε κάθε πορεία και κάθε σχεδιασμό οι καθοδηγητές παίζουν τον ρόλο τους, στην Αθήνα φρονούν ότι τα πρόσωπα που μπορούν να επαναφέρουν τα ζύγια στη θέση τους είναι περισσότερα στη Λιβύη από εκείνα που υποκλίνονται στον «σουλτάνο» Ερντογάν.

Πρόκειται για πρόσωπα που γαλουχήθηκαν την περίοδο που μεσουρανούσε ο Καντάφι, έστω κι αν αντιτάχθηκαν στο αιμοσταγές καθεστώς που συνδέθηκε με τον λιβυκό απομονωτισμό.

Εναν από αυτούς, τον Αγκίλα Σαλέχ, θα υποδεχθεί την προσεχή Πέμπτη στο περιστύλιο της Βουλής ο Κώστας Τασούλας, ολοκληρώντας μια διπλωματική αποστολή που σπανίως αναλαμβάνει και καλείται να διεκπεραιώσει ο Πρόεδρος της Βουλής. Μία εβδομάδα πριν είχε ολοκληρώσει τον αναθεωρητικό κύκλο που οδηγεί σε ένα νέο Σύνταγμα, την εβδομάδα που έρχεται η δική του Ολομέλεια επισφραγίζει μια σημαντική θεσμική αλλαγή με το νέο πλαίσιο για την ομογενειακή ψήφο. Στο ενδιάμεσο, έφθασαν και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα για μια «πράσινη» Βουλή.

Αλλά ο Λίβυος που φθάνει στο γραφείο του φαίνεται ότι είναι το καλύτερό του. Το «ζυγίζει» ως επίτευγμα, όχι μόνο γιατί η εξέλιξη υπερβαίνει την κοινοβουλευτική ατζέντα, αλλά κυρίως επειδή συνοδεύεται από παρασκήνιο που δείχνει συναρπαστικό. Ο Τασούλας επιστρατεύθηκε να βρει και να φέρει στην Αθήνα τον Σαλέχ, επειδή δεν μπορούσε να φθάσει σε αυτόν μέσω των επίσημων διαύλων και της διπλωματικής γραμμής ο Νίκος Δένδιας.

Χωρίς ελληνική πρεσβεία στην Τρίπολη και με τον λίβυο πρεσβευτή στην Αθήνα υπό απέλαση, το ΥΠΕΞ έπρεπε να κινηθεί ανεπισήμως – και ο Πρόεδρος της Βουλής να αναλάβει διπλωματικά καθήκοντα. Ο Σαλέχ βρέθηκε μέσω τρίτων διαύλων, ακολούθησαν τηλεφωνικές επικοινωνίες και κατόπιν έφυγε η επίσημη πρόσκληση για το ταξίδι στην Αθήνα.

Η συνάντηση της προσεχούς Πέμπτης, ωστόσο, θα είναι κάτι περισσότερο από μια συνάντηση ομολόγων. Το Μαξίμου επενδύει στον πρόεδρο της λιβυκής Βουλής επειδή από τα δικά του χέρια – και τη συναίνεση του λιβυκού στρατού – περνά το προσύμφωνο με τον Ερντογάν.

Στην Αθήνα αναγνωρίζουν ότι μπορεί να μείνουν ανοιχτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας με την Αγκυρα, αλλά στην πραγματικότητα στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου δεν υπάρχουν ανοιχτά αφτιά. Συνεπώς, το εμπρηστικό προσύμφωνο μπορεί να μείνει γράμμα κενό μόνο μέσα από ένα λιβυκό μπλοκάρισμα.

Ο Σαλέχ συμμαχεί με τον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ του Εθνικού Στρατού της Λιβύης, που ελέγχει το Κοινοβούλιο. Και δεν πρόκειται να συνυπογράψει το «μνημόνιο κατανόησης» του Ερντογάν με τον Φαγέζ αλ Σαράζ. Η Τρίπολη θα πιεστεί και από τις Βρυξέλλες, μέσω πολιτικών και οικονομικών κυρώσεων.

Εκπαιδευμένος δίπλα στον Ευάγγελο Αβέρωφ, ο Τασούλας δεν δυσκολεύθηκε να επικοινωνήσει και να συνεννοηθεί προσωπικά με τον Σαλέχ. Οι λίβυοι στρατιωτικοί που είχαν αποφοιτήσει από τη Σχολή Ευελπίδων στις δεκαετίες του ’70 και του ’80 είναι δεκάδες – και σήμερα κατέχουν ηγετικές θέσεις στη χώρα. Είναι οι επόμενοι που θα ενεργοποιηθούν μετά τον επισκέπτη της Πέμπτης…