Το in.gr στον Φάρο Τυφλών – Εκεί που τα άτομα με οπτική αναπηρία είναι ευτυχισμένα

Έχουν περάσει περίπου 10 χρόνια από τότε που επισκέφτηκα για πρώτη φορά τον Μουσείο Αφής στην Καλλιθέα.

Τότε, παιδί ακόμη, μόλις δεκατεσσάρων ετών, έκλεισα τα μάτια μου με μία μάσκα και ανακάλυψα -με μοναδική μου αίσθηση την αφή- όλα τα εκθέματα και τις χειροτεχνίες που υπήρχαν μέσα στο Μουσείο.

Σκοπός τότε ήταν να μπούμε έστω και για λίγο στον κόσμο των ατόμων με οπτική αναπηρία και να ανακαλύψουμε έτσι τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν καθημερινά.

Η αλήθεια ήταν τότε πως  οι περισσότεροι το είχαμε δει ως παιχνίδι και όχι ως έναν τρόπο να καταλάβουμε την καθημερινότητά τους.

Αυτό το διαπίστωσα και από την πρόσφατη επίσκεψη μου στον Φάρο Τυφλών, κάτω από το οποίο στεγάζεται και το Μουσείο Αφής.

Επιγραφή στην είσοδο του Μουσείου Αφης, το οποίος λειτουργεί από το 1951 με δαπάνη του Εμπειρίκου.

Μπαίνοντας στον Φάρο Τυφλών Ελλάδας στην Καλλιθέα με υποδέχτηκε η πρώην Πρόεδρος του Φάρου, η Δήμητρα Ασιδέρη.

Ήμουν τυχερή γιατί έφτασα λίγο πριν ξεκινήσει το μάθημά στο τμήμα πλεκτού και έτσι είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω με αρκετά μέλη του Φάρου.

Γλυπτό άγαλμα στο Μουσείο Αφής.

Η κυρία Δήμητρα, η οποία πλέον έχει βγει στη σύνταξη και παραμένει εθελόντρια στον Φάρο Τυφλών, μου τόνισε πως ελάχιστοι γνωρίζουν την ιστορία του σωματείου αλλά και πράγματα που παράγονται εδώ.

Η ίδια έμαθε για τον Φάρο Τυφλών από πολύ μικρή ηλικία, καθώς έκανε τις εγκύκλιες σπουδές της στο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο που βρίσκεται και αυτό στην Καλλιθέα.

Η συνεργασία της  ξεκίνησε μέσω της σχολής τηλεφωνητών και συγκεκριμένα, όταν ανέλαβε τηλεφωνήτρια στην Τράπεζα Ελλάδος το 1960.

Η μηχανή Braille της κυρίας Δήμητρας Ασιδέρη.

Εξαιτίας των άριστων γνώσεων που είχε στη γραφή Braille (αγγλικά και ελληνικά),  η ίδια ανέλαβε χρέη διευθύντριας στον Φάρο και εν συνεχεία χρέη Πρόεδρου, ενώ παράλληλα ήταν υπεύθυνη και στο Μουσείο Αφής αλλά και σε πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα.

«Οτι βλέπετε εδώ έχει δημιουργηθεί κυρίως μέσω ιδιωτικών δωρεών, αλλά και με κάποιες επιχορηγήσεις.  Υπήρξαν πολλοί άνθρωποι που με δική τους πρωτοβουλία έδωσαν ζωή στον Φάρο Τυφλών.

Έκαναν δηλαδή τον Φάρο αυτό που είναι σήμερα, ένα κέντρο στο οποίο μπορεί να περνά την ημέρα του ένα άτομο με οπτική αναπηρία και να καλλιεργείται πνευματικά αλλά και σωματικά», ανέφερε τονίζοντας πως ο Φάρος Τυφλών λειτουργεί εδώ και 73 ολόκληρα χρόνια.

«Ο οργανισμός λειτουργεί από το 1946 και έχει τέσσερις βασικούς στόχους. Να προσφέρει κοινωνικές υπηρεσίες, θέσεις εργασίας να ψυχαγωγήσει και να εκπαιδεύσει ανθρώπους με προβλήματα όρασης, ώστε να μην νιώσουν αποκλεισμένοι από το κοινωνικό σύνολο».

Ωστόσο, όπως μου διευκρίνισε η κυρία Δήμητρα, ο Φάρος Τυφλών απευθύνεται κυρίως σε άτομα που χάνουν την όραση του σε μεγάλη ηλικία. Είτε σταδιακά και αργά από κάποια πάθηση είτε εντελώς απρόοπτα από κάποιο ατύχημα. Δεν απευθύνεται δηλαδή σε άτομα που δεν έχουν όραση εκ γενετής.

Ακριβώς και γι΄αυτόν τον λόγο, ο ρόλος του Φάρου είναι εξαιρετικά δύσκολος.

Η κυρία Δήμητρα θυμήθηκε πολλές ιστορίες ανθρώπων που έχασαν την όραση τους από την  μία στιγμή στην άλλη και μετά από παρότρυνση συγγενών ή γνωστών αποφάσισαν να απευθυνθούν στον Φάρο Τυφλών.

Ο καθηγητής που έτρεξε σε αγώνα στίβου

«Ήταν πριν από μερικά χρόνια όταν ένας συνταξιούχος καθηγητής ήρθε σε μένα για να μάθει για τον Φάρο Τυφλών. Είχε χάσει την όραση του σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Γι΄αυτόν η όραση του πριν ήταν τα πάντα.

Με αυτήν έμαθε γράμματα, σπούδασε, έκανε το επάγγελμα που αγαπούσε. Μόλις ήρθε σε εμάς νόμιζε πως τα είχε χάσει όλα. Πίστευε πως δεν υπήρχε τίποτα που θα μπορούσε να κάνει στη ζωή του. Πίστευε πως δεν μπορούσε πουθενά να προσφέρει.

Ωστόσο όπως έχω πει πολλές φορές, πέρα από τα μαθήματα και τα προγράμματα που προσφέρουμε, αυτό που κάνουμε στην πραγματικότητα είναι να βοηθάμε ανθρώπους να σταθούν και πάλι στα πόδια τους ώστε να αντιμετωπίσουν την νέα τους καθημερινότητα.

Ο συγκεκριμένος δάσκαλος όχι μόνο δεν παραιτήθηκε από τη ζωή, αλλά δεν εγκατέλειψε ποτέ την μεγάλη του αγάπη τον στίβο.

Στην βιβλιοθήκη του Φάρου Τυφλών.

Πάλεψε, κόπιασε, επέμεινε  και έμαθε να τρέχει έχοντας χάσει την όραση του. Ήταν τόσο δυνατή η θέληση του που μία μέρα πήρε την μεγάλη απόφαση να κατέβει σε αγώνες. Θυμάμαι μου είχε πει:  «Θα το κάνω για μένα και ότι βγει».

Όπως καταλαβαίνετε στη ζωή δεν υπάρχει δεν μπορώ. Υπάρχει μπορώ, θέλω και θα τα καταφέρω. Κι αυτή η περίπτωση μας το αποδεικνύει περίτρανα», είπε η κυρία Δήμητρα εξιστορώντας μου με ένα πλατύ χαμόγελο.

Κι αυτή δεν ήταν η μόνη ιστορία που μου είπε.

Με κάθε ιστορία που άκουγα από τα χείλη της καταλάβαινα πως για εκείνη αυτή είναι η πραγματική της κληρονομιά, η πραγματική κληρονομία του Φάρου.

Αυτό είναι το μεγαλύτερο «τρόπαιο» μετά από τα 20 χρόνια υπηρεσίας της στην οδό Αθηνάς στην Καλλιθέα.

Είναι οι ιστορίες των ανθρώπων που μόλις έχασαν την όρασή τους πίστεψαν πως ο κόσμος τελειώνει, αλλά τελικά μέσω της οικογένειας του Φάρου κατάφεραν και ξεκίνησαν και πάλι από την αρχή, μηδενίζοντας το κοντέρ.

Κατάφεραν δηλαδή να ξεκινήσουν μία νέα ζωή και να είναι ευτυχισμένοι, να είναι πιο ευτυχισμένοι ακόμη και από όσους ΔΕΝ έχουν χάσει την όρασή τους.

Η αλήθεια είναι βέβαια πως δεν χρειάστηκαν αυτές οι ιστορίες για να μου αποδείξουν όλα τα παραπάνω. Το κατάλαβα από την πρώτη στιγμή, βλέποντας τα πρόσωπα όσων ήταν εκεί.

Στη μονάδα κατεργασίας μεταλλικών εξαρτημάτων

Κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας, παρατηρούσα κάθε κυρία που έμπαινε στην αίθουσα για το μάθημα πλεκτού. Όλες χαμογελαστές, κεφάτες, πραγματικές κοκέτες, καλημέριζαν τους πάντες  και κατευθύνονταν προς το γραφείο της κυρίας Δήμητρας. Της έδιναν το πλεκτό τους και περίμεναν γεμάτο αγωνία να ακούσουν σχόλια.

Ακόμη κι αν μερικές είχαν κάνει λάθος, δεν κατσούφιαζαν, ψηλάφιζαν τα πλεκτά των φιλενάδων τους και τις επαινούσαν.

Μία από τις δημιουργίες των γυναικών του Φάρου στο μάθημα πλεκτού.

Η Ελένη με την «άπειρη» αισιοδοξία

Εκείνη όμως που μου έκανε περισσότερη εντύπωση απ΄όλες ήταν η Ελένη.

Οπως μου είπαν, η Ελένη έχει μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια, μία πάθηση όπου χάνεις την όρασή σου αργά και σταδιακά.

Μόλις λοιπόν η πάθηση άρχισε να την επηρεάζει στην καθημερινότητά της, η κόρη της αποφάσισε να της γνωρίσει την οικογένεια του Φάρου.

«Μένω χρόνια σε αυτή την περιοχή και δεν γνώριζα τίποτα για τον Φάρο Τυφλών. Η κόρη μου ήταν αρχηγός των προσκόπων και επισκέπτονταν μαζί με τα λυκόπουλα σχεδόν καθημερινά τον οργανισμό. Όταν ήρθα εδώ αμέσως με αγκάλιασαν όλοι. Πλέον είναι η οικογένειά μου, είναι η παρέα μου.

Το μόνο που δυσκολεύομαι να αποβάλλω από τη ζωή μου είναι το άγχος. Η αλήθεια είναι πως αγχώνομαι πολύ εύκολα. Όταν έρχομαι όμως εδώ ξεχνιέμαι», μου είπε η Ελένη καθώς έδειχνε τη δημιουργία της στην κυρία Δήμητρα.

Το κορίτσι από την Αταλάντη

Υπάρχουν όμως και άλλες ιστορίες στον Φάρο Τυφλών. Ιστορίες αγάπης σαν αυτές που βλέπουμε στις ταινίες.

Η κυρία Δήμητρα μου διήγηθηκε μερικές και από αυτές ξεχώρισα μία, στην οποία αν έδινα έναν τίτλο, αυτός θα ήταν «Το κορίτσι από την Αταλάντη».

«Η ιστορία αυτή είναι η απόδειξη του ότι αν δεν το πάρεις εσύ απόφαση να σταθείς και πάλι στα πόδια σου, κανένας άλλος δε μπορεί πραγματικά να σε βοηθήσει. Ούτε η ίδια σου η οικογένεια», μου εξηγεί η κυρία Δήμητρα και άρχισε να μου μιλάει για την Ντέμπι.

Οι χειροποίητες καρφίτσες από το τμήμα πλεκτού.

Η Ντέμπι εργαζόταν ως ιατρική επισκέπτρια πριν αρχίσει και χάνει σταδιακά την όραση της από μία σπάνια πάθηση. Ωστόσο επειδή η φύση της δουλειάς της ήταν τέτοια που ήταν αδύνατο να μην οδηγεί, εξακολουθούσε να βγαίνει στους δρόμους ακόμη κι όταν άρχισε να γίνεται επικίνδυνο.

Όταν ήρθε η ώρα που δεν πήγαινε άλλο… έπρεπε να σταματήσει, όλος της ο κόσμος γκρεμίστηκε. Δεν μπορούσε να εργάζεται ως ιατρική επισκέπτρια, ενώ ο σύντροφός της δεν μπορούσε να διαχειριστεί άλλο την κατάσταση και έτσι έφυγε.

Η οικογένειά της θέλησε μία μέρα να την συνοδέψει μέχρι τον Φάρο Τυφλών, ωστόσο για εκείνη ήταν απλώς μία μάταιη προσπάθεια, ένα παιχνίδι χαμένο από χέρι.

Όπως μου είπε η κυρία Δήμητρα, οι άνθρωποι του Φάρου δεν την πίεσαν λεπτό. Το μόνο που έκαναν ήταν να την καλέσουν σε μία εκδρομή στην Καλαμάτα.

Το ταξίδι αυτό έμελλε να της αλλάξει τη ζωή. Θέλοντας λίγο να θυμηθεί τις «παλιές εποχές», όταν επισκεπτόταν τα φαρμακεία με τη δουλειά της, η ίδια μπήκε σε ένα τοπικό φαρμακείο. Εκεί την περίμενε ο έρωτας της ζωής της. Όπως μου είπαν τα κορίτσια στον Φάρο για τον φαρμακοποιό ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά. Λίγο καιρό αργότερα έγινε και ο γάμος. Τα κορίτσια του Φάρου ήταν καλεσμένες και φυσικά από τις πρώτες η κυρία Δήμητρα.

Μηχανή γραφής Braille.

«Ήταν μία πανέμορφη νύφη.  Αλλά αυτό που με συγκίνησε περισσότερο απ΄όλα είναι όταν γύρισε και μου είπε στο αυτί… ‘’Σε ευχαριστώ πολύ για ό,τι έκανες για μένα και την οικογένειά μου’. Αυτή τη φράση δεν θα την ξεχάσω ποτέ μου..

Αυτές βέβαια μόνο είναι μερικές από τις ιστορίες των ανθρώπων στο Φάρο.

Όλοι έχουν κάτι να πουν. Πώς κατάφεραν να ενταχθούν σε μία νέα μικρή κοινότητα, να γίνουν μέρος του πυρήνα της και να αγκαλιαστούν από τους συνανθρώπους τους.

Σε αυτό άλλωστε βοηθούν και τα τόσα πολλά προγράμματα που μπορεί ένα άτομο με οπτική αναπηρία να παρακολουθήσει.

Το τμήμα εκτύπωσης.

Οι δραστηριότητες στο Φάρο που σίγουρα δεν θα βρεις ούτε στην γειτονιά σου

Στον Φάρο μπορεί κανείς να κάνει μαθήματα σαπωνοποιείας, κεραμικής, υπολογιστών, χορού, ξένων γλωσσών, καθώς και να λάβει μέρος στο τμήμα πλεκτού, στην θεατρική ομάδα του Φάρου, ακόμη και να μάθει να χορεύει τανγκό ή παραδοσιακούς χορούς.

Εκεί επίσης θα βρει κανείς δανειστική βιβλιοθήκη ομιλούντων βιβλίων και βιβλίων Braille, στούντιο ηχογράφησης,  γυμναστήριο, εκτυπωτικό κέντρο παραγωγής και γραφής Braille, τμήμα διδασκαλίας Βυζαντινής Μουσικής και παραδοσιακών τραγουδιών.

Στο εργαστήρι παραγωγής σκουπών στον Φάρο.

Ωστόσο πέρα από τα τμήματα ψυγαγωγικού και εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος, ο Φάρος Τυφλών έχει εργαστήρια όπου άτομα με οπτική αναπηρία εργάζονται και συνταξιοδοτούνται κανονικά.

Τα εργαστήρια παραγωγής του Φάρου που λίγοι γνωρίζουν

Δουλεύουν στα εργαστήρια παραγωγής σκουπών και βουρτσών και στη μονάδα κατεργασίας μετάλλων.

Ειδικότερα, εκεί οι εργαζόμενοι με οπτική αναπηρία φτιάχνουν καθημερινά βούρτσες, σφουγγαρίστρες αλλά και λευκά είδη για τον στρατό και για τους δήμους.

Επίσης υπάρχει και μονάδα κατεργασίας μεταλλικών εξαρτημάτων όπου τα άτομα με μειωμένη η ολική όραση κατασκευάζουν τα μαχαιροπίρουνα του ελληνικού στρατού, όπως και διάφορες προειδοποιητικές πινακίδες για την ΔΕΗ.

Στη μονάδα κατεργασίας μεταλλικών εξαρτημάτων

Στον Φάρο επίσης κατασκευάζονται τα μοναδικά μπαστούνια που παράγονται για τυφλούς χρήστες στην Ελλάδα και τα οποία δεν έχουν σε τίποτα να ζηλέψουν από τα αμερικάνικα.

Τα έσοδα από τις  παραπάνω πωλήσεις και από το Μουσείο Αφής είναι κυρίως αυτά που συντηρούν τον Φάρο, ο οποίος στέκεται επάξια στα πόδια του από στους εθελοντές του και τους υποστηρικτές του.

Στο τμήμα αγγειοπλαστικής.

Πέρα όμως από τα προγράμματα που κάποιος μπορεί να παρακολουθήσει στον Φάρο, ο σύλλογος φροντίζει ώστε να γνωρίζει κάθε άτομο με οπτική αναπηρία τα δικαιώματά του.

Η κοινωνική λειτουργός του Φάρου μας εξηγεί

Γι΄αυτό μου μίλησε η Χριστίνα Βαγιενά, η κοινωνική λειτουργός του Φάρου, η οποία μαζί με όλο το τμήμα κάνει εκπληκτική δουλειά εκεί.

Όπως μου τόνισε είναι πολύ σημαντικό για ένα άτομο που μόλις έχει χάσει την όραση του να γνωρίζει την επιδοματική πολιτική.

Πέρα δηλαδή από τις συμβουλές και την στήριξη που παρέχει η κοινωνική λειτουργός στα νέα μέλη του Φάρου, η ίδια φροντίζει να τους βοηθήσει και με το διαδικαστικό κομμάτι που πρέπει να ακολουθήσουν.

«Φανταστείτε πόσο δύσκολο είναι για έναν άνθρωπο που έχει χάσει την όρασή του να πρέπει να φέρει εις πέρας δουλειές που σε εμάς πλέον είναι απλές και καθημερινές. Από το να πληρώσει τους λογαριασμούς του, μέχρι να πάει στον γιατρό του ή να γυρίσει σπίτι του.

Οι κοινωνικοί λειτουργοί θα τον βοηθήσουν να διεκδικήσει όλα του τα δικαιώματα. Παραδείγματος χάριν δεν είναι λίγες οι φορές που αναλαμβάνουμε να συνοδεύσουμε  άτομα είτε στο σπίτι τους είτε σε διάφορες υπηρεσίες που πρέπει να δώσουν το «παρών», αλλά είναι δύσκολο να το κάνουν χωρίς συνοδό. Επίσης προτεραιότητά μας είναι τα μοναχικά άτομα και τα άτομα που στερούνται  οικογενειακού δικτύου», ανέφερε η κυρία Βαγιενά προσθέτοντας πως ο Φάρος Τυφλών είναι πανελλαδικός σύλλογος, εξυπηρετεί δηλαδή άτομα από όλα την Ελλάδα.

«Τα άτομα που μένουν στην Αττική έχουν ευκολότερη πρόσβαση. Η επικοινωνία με τους υπόλοιπους γίνονται τηλεφωνικά», κατέληξε.

Στο γυμναστήριο του Φάρου.

Ωστόσο αυτό που παραδέχτηκε χωρίς δεύτερη σκέψη τόσο η κα. Βαγιενά όσο και η κα. Ασιδέρη είναι πως ο Φάρος Τυφλών δεν θα τα κατάφερνε τίποτα  χωρίς τους εθελοντές του.

Οι εθελοντές του Φάρου

Στον Φάρο Τυφλών υπάρχουν τέσσερα πεδία απασχόληση. Εκείνοι που είναι συνοδοί ατόμων με αναπηρία και είναι κυρίως άτομα που προσφέρουν χρόνια την βοήθειά τους στον οργανισμό. Είναι οι εθελοντές στο εκτυπωτικό τμήμα, όπου αρμοδιότητά τους είναι να διορθώνουν κείμενα βιβλίων και τα μετατρέπουν σε ηλεκτρονική μορφή.

Επίσης υπάρχουν εθελοντές που βοηθούν στην αντιγραφή εγγράφων στη γλώσσα Braille μέσω ενός συγκεκριμένου μηχανήματος.

«Στόχος μας όσον αφορά αυτό το κομμάτι είναι να ταιριάξουμε τις προτιμήσεις των εθελοντών με τις ανάγκες του Φάρου», ανέφερε η κυρία Βαγιενά αναφέροντας πως σημαντικό εθελοντικό έργο επιτελούν μάλιστα και οι δάσκαλοι μας.

Στην αίθουσα εκδηλώσεων του Φάρου.

Όλα τα μαθήματα γίνονται από καθηγητές-εθελοντές. Το ίδιο ισχύει και για τα μαθήματα ξένων γλωσσών, το μάθημα τάνγκο, το μάθημα των παραδοσιακών χωρών και τη θεατρική ομάδα του Φάρου, οι οποίες είναι και οι μοναδικές για άτομα με οπτική αναπηρία στην Ελλάδα.

Ο Φάρος της… αγάπης

Ακούγοντας όλα αυτά, αναλογίζομαι για ακόμη μία φορά πόσο σημαντικός είναι ο εθελοντισμός. Πώς δηλαδή  συμβάλλοντας ο καθένας από λίγο βοηθά στην επίλυση ακόμη και ενός μεγάλου προβλήματος.

Στον Φάρο ουσιαστικά όλοι είναι εθελοντές, ακόμη και όσα άτομα με τύφλωση είναι στη διοίκηση προσφέρουν καθημερινά μεγάλο έργο, βοηθώντας αφιλοκερδώς τους συνανθρώπους τους.

Ο λόγος βέβαια που το κάνουν αυτό είναι πολύ συγκεκριμένος.

Το κάνουν γιατί αγαπούν πολύ τους συνανθρώπους τους.

Η γραφή Braille.

Το κάνουν γιατί ξέρουν καλύτερα από τον καθένα πως το να χάνεις την όρασή σου δεν σημαίνει πως χάνει το νόημα της ζωής.

Το νόημα της ζωής το χάνουν όσοι παραιτούνται καθημερινά. Όσοι βυθίζονται στην ρουτίνα τους και δεν προσπαθούν λεπτό να βγουν από αυτήν.

Και η αλήθεια είναι πως στον Φάρο Τυφλών κανένας δεν έχει παραιτηθεί. Ίσως οι περισσότεροι που το έχουν κάνει βρίσκονται έξω από αυτή την μικρή κοινότητα. Ισως βρίσκονται γύρω μας, ακόμη και δίπλα μας.