Μπορεί να προβλεφθεί μια έκρηξη ηφαιστείου;

Συνολικά 6 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους, ενώ οκτώ εξακολουθούν να αγνοούνται -και σύμφωνα με την αστυνομία είναι πιθανότατα νεκροί- τη στιγμή που περισσότεροι από 30 τραυματίστηκαν από την έκρηξη του ηφαιστείου του νησιού Γουάιτ, το οποίο είναι ένα από τα πιο ενεργά της Νέας Ζηλανδίας.

Η λίστα των νεκρών θα μπορούσε να είναι κατά πολύ μικρότερη, εάν στο σημείο δεν βρισκόντουσαν τουρίστες. Οι εν λόγω τουρίστες βρίσκονταν εκεί, παρά την πρόσφατη αύξηση του δραστηριότητας του ηφαιστείου.

Ωστόσο, η πρωθυπουργός της χώρας Τζασίντα Άρντερν δήλωσε ότι υπάρχουν ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν και ότι η κυβέρνηση θα ερευνήσει το περιστατικό

Μάλιστα, σύμφωνα με τοπικά ΜΜΕ, τις τελευταίες εβδομάδες υπήρχαν προειδοποιητικά σημάδια. Τον περασμένο μήνα το επίπεδο συναγερμού για το εν λόγω ηφαίστειο αυξήθηκε σε «μέτρια έως αυξημένη ηφαιστειακή αναταραχή».

Παρ΄όλα αυτά η άμεση έκρηξη του ηφαιστείου φαίνεται έπιασε τις αρχές… στον ύπνο.

Έτσι το ερώτημα που γεννάται είναι το εξής: Μπορούμε, και αν ναι σε ποιο βαθμό, να προβλέπουμε μια έκρηξη ηφαιστείου και το πόσο σοβαρή θα είναι αυτή;

Το συγκεκριμένο ερώτημα δεν μπορεί να απαντηθεί με ένα «ναι» ή ένα «όχι».

Αυτό διότι είναι πάρα πολύ δύσκολο να γνωρίζουμε πότε θα μπορούσε να συμβεί μια έκρηξη, ειδικά όταν ένα ηφαίστειο έχει υπάρξει αδρανές για πολλά χρόνια.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν κάποια σημάδια που υποδεικνύουν στους επιστήμονες ότι… κάτι συμβαίνει. Πρόκειται για πιθανούς σεισμούς και εκπομπές αερίων.

Για παράδειγμα, ένα σημάδι, το οποίο θα έκανε τους επιστήμονες να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, είναι να παρατηρήσουν μια αυξημένη εκροή αερίου από τις ηφαιστειακές οπές.

Ωστόσο και πάλι είναι σχεδόν αδύνατο να προβλεφθεί αν η έκρηξη θα συμβεί σε μία ώρα, σε ένα μήνα ή ακόμα και πολύ αργότερα.

Ο χρονικός ορίζοντας μπορεί να γίνει λίγο πιο ξεκάθαρος όσο περισσότερα δεδομένα έχουν οι ηφαιστειολόγοι για ένα συγκεκριμένο ηφαίστειο.

Για καλή μας τύχη τα περισσότερα ηφαίστεια τείνουν να δίνουν αυτές τις ενδείξεις εβδομάδες ή ακόμα και μήνες πριν μια πιθανή έκρηξη. Ωστόσο, υπάρχουν και ορισμένες εκρήξεις που είναι πολύ πιο ξαφνικές και απροσδόκητες.

Είναι, επίσης, πολύ δύσκολο να ερευνήσουμε τις εκρήξεις όταν τα ηφαίστεια έχουν παραμείνει αδρανή για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα ή ήταν ενεργά πριν από την εισαγωγή της σύγχρονης τεχνολογίας παρακολούθησης.

Το 1991, περίπου 5.000 ζωές σώθηκαν μετά από εντολή εκκένωσης της περιοχής γύρω από το όρος Pinatubo στις Φιλιππίνες.

Για να παρθεί η απόφαση εκκένωσης και απομάκρυνσης τόσου κόσμου χρειάστηκε να παρακολουθήσουν την αυξανόμενη δραστηριότητα για περίπου 10 εβδομάδες, στις οποίες περιλαμβάνονταν μια σειρά μικρότερων εκρήξεων.

Ήταν μια από τις μεγαλύτερες εκρήξεις του περασμένου αιώνα.

Σε άλλες περιπτώσεις, ωστόσο, όπως η έκρηξη του Mount Ontake στην Ιαπωνία το 2014, ήρθε τόσο ξαφνικά που δεν πρόλαβε να σημάνει καν συναγερμός.

Παράλληλα, υπήρξαν και φορές που άνθρωποι απομακρύνθηκαν άσκοπα από μια περιοχή, ενώ τελικά δεν έγινε καμία έκρηξη.

Συμπερασματικά, η αποτελεσματικότητα των εθνικών οργανισμών παρακολούθησης ηφαιστείου ποικίλει ανάλογα με το επίπεδο τόσο των πόρων, όσο και της εμπειρογνωμοσύνης.