Όταν η ερωτική πράξη γίνεται εθισμός

Το σεξ είναι σήμερα ένας από τους ελάχιστους τομείς στους οποίους μπορούμε να είμαστε -τουλάχιστον θεωρητικά- πραγματικά ελεύθεροι. Κι όμως. Δεν είναι λίγοι αυτοί που γίνονται σκλάβοι του. Πότε το σεξ μάς παγιδεύει στα δεσμά του και πώς μπορούμε να απαλλαγούμε από αυτά;

Υπερδραστήριος ή εθισμένος;

Σεξουαλικός εθισμός, υπερσεξουαλικότητα, σεξουαλική διαστροφή είναι μερικοί από τους όρους που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας. Χρησιμοποιούνται για να περιγράψουμε το ίδιο πράγμα: ανθρώπους υποταγμένους στα δεσμά του σεξ. Πότε είναι, όμως, κάποιος σεξουαλικά υπερδραστήριος και πότε θεωρείται εθισμένος;

Για να χρησιμοποιηθεί ο όρος «σεξουαλικός εθισμός», δεν αρκεί η απελευθερωμένη σεξουαλική συμπεριφορά. Δεν αρκεί ούτε η συχνή εναλλαγή ερωτικών συντρόφων και η έντονη σεξουαλική δραστηριότητα.

Αν και δεν υπάρχει πλήρης ομοφωνία μεταξύ των επιστημόνων σχετικά με τον ορισμό του σεξουαλικού εθισμού και τα κριτήρια που προσδιορίζουν αυτό το είδος της συμπεριφοράς, τα τελευταία χρόνια οι ειδικοί φαίνεται να συγκλίνουν στην άποψη πως πρόκειται για εθισμό ανάλογο με εκείνον που προκαλούν οι υπόλοιπες εξαρτήσεις (π.χ. ναρκωτικά, αλκοόλ, τυχερά παιχνίδια).

Οι άνθρωποι που είναι σεξουαλικά εθισμένοι βλέπουν το σεξ ως αυτοσκοπό. Παίρνουν παροδική σεξουαλική ικανοποίηση και όπως συμβαίνει και με οποιονδήποτε άλλον εθισμό. Έτσι και εδώ το σεξ δεν είναι ποτέ αρκετό.

Το προφίλ του εθισμένου στο σεξ

Ο 32χρονος Γιάννης είναι ένας νεαρός εμφανίσιμος άνδρας με μια πολύ ικανοποιητική εργασία και καλή κοινωνική ζωή. Οι φίλοι του τον θαύμαζαν πάντα για την «ικανότητά» του να αλλάζει συχνά ερωτικές συντρόφους και να συνάπτει συχνές αλλά σύντομες σχέσεις.

Σταδιακά, όμως, άρχισε να γίνεται αντιληπτό από τους γύρω του ότι ο Γιάννης δεν μπορούσε να περάσει ούτε μια μέρα χωρίς να έρθει σε σεξουαλική επαφή. Οι αφηγήσεις του επικεντρώνονταν αποκλειστικά στις ερωτικές του περιπέτειες.

Ο Γιάννης άρχισε σταδιακά να μην μπορεί να αποσπάσει το μυαλό του από το σεξ. Μέχρι που έφτασε στο σημείο να φεύγει από τη δουλειά του προκειμένου να αναζητήσει κάποια σεξουαλική επαφή. Τα Σαββατοκύριακά του τα περνούσε συχνά μπροστά στον υπολογιστή κάνοντας διαδικτυακό σεξ.

Ο ίδιος δεν συμμεριζόταν την ανησυχία του στενού φιλικού του περιβάλλοντος. Δε θεωρούσε ότι η υπερσεξουαλική του δραστηριότητα αποτελούσε πρόβλημα, μέχρι που απολύθηκε από τη δουλειά του γιατί αδυνατούσε να είναι συνεπής.

Κρυμμένα μυστικά

Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες που αναπτύσσουν εξάρτηση από το σεξ συνήθως νιώθουν μια προσωρινή ανακούφιση από τη δυσάρεστη εσωτερική πραγματικότητα που βιώνουν. Στη συνέχεια, όμως, το άτομο δεν βρίσκει πλήρη ικανοποίηση από τη σεξουαλική επαφή και αναζητά όλο και πιο έντονες, «διαφορετικές» ή ακόμα και επικίνδυνες σεξουαλικές εμπειρίες προκειμένου να αισθανθεί ευχαρίστηση.

Έτσι, καταλήγει να οργανώνει σταδιακά τη ζωή του γύρω από μια κλιμακούμενη σε ένταση σεξουαλική πραγματικότητα. Η συνεχής αναζήτηση π.χ. περιστασιακού σεξ μπορεί να υπονομεύσει την καθημερινότητα του ατόμου και κάποιες φορές να το οδηγήσει στην αποστασιοποίηση από υγιείς κοινωνικές και συντροφικές σχέσεις.

Με τον καιρό αρχίζει και αναπτύσσει ρουτίνες και μυστικές σεξουαλικές συμπεριφορές που οι γύρω του αρχικά αγνοούν. Πολλές φορές, όμως, το άτομο εκτίθεται στο περιβάλλον του, αφού η συμπεριφορά του αποκαλύπτεται.

Επίσης, δεν είναι σπάνιο για το σεξουαλικά εθισμένο άτομο να εμπλέκεται με το νόμο, αφού η παρόρμηση που νιώθει το οδηγεί να ρισκάρει υπερβολικά προκειμένου να πάρει ευχαρίστηση.

Στην πόρτα του ειδικού

Τα όρια μεταξύ υπερσεξουαλικότητας και εθισμού είναι συνήθως δυσδιάκριτα. Η αυξημένη ανάγκη για σεξουαλική επαφή μπορεί να συνδέεται με μια εξαιρετικά στρεσογόνο περίοδο της ζωής του ατόμου, το οποίο καταφεύγει στη σεξουαλική εκτόνωση για να απαλλαγεί από το άγχος που νιώθει.

Μια τέτοια συμπεριφορά, εφόσον είναι παροδική και δεν επηρεάζει τη λειτουργικότητά του (το άτομο δεν απομονώνεται, δεν αποσύρεται από τις υγιείς συντροφικές σχέσεις), μπορεί να θεωρηθεί φυσιολογική αντίδραση. Όταν, όμως, η κατάσταση αυτή συνεχίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα και φτάσει στο σημείο να επηρεάζει την καθημερινότητα του ατόμου, τότε ξεκινάει το πρόβλημα.

Το πρώτο βήμα είναι να παραδεχτεί το ίδιο το άτομο το πρόβλημα και να αποφασίσει να απευθυνθεί σε έναν ψυχολόγο ειδικευμένο σε θέματα σεξουαλικής υγείας, ώστε να αντιληφθεί το βαθμό που επηρεάζεται η ζωή του και να βρει εναλλακτικούς τρόπους να τακτοποιήσει τα πράγματα που το ενοχλούν και του δυσκολεύουν την καθημερινότητα.

Τι φταίει;

Ο σεξουαλικός εθισμός είναι ουσιαστικά το σύμπτωμα. Συχνά, πίσω από αυτή τη συμπεριφορά κρύβονται άλλες αιτίες, τις οποίες πρέπει κανείς να ανακαλύψει προκειμένου να τις αντιμετωπίσει. Με τη βοήθεια του ειδικού, το άτομο καλείται να διερευνήσει τη σχέση του με τους γονείς του.

Με το πολιτισμικό περιβάλλον και τα μηνύματα που πήρε σαν παιδί σε σχέση με το σεξ. Αλλά και την πιθανότητα να υπήρξε κάποια σεξουαλική κακοποίηση κατά την παιδική ή εφηβική του ηλικία.

Παράγοντες δηλαδή οι οποίοι θα μπορούσαν να δημιουργήσουν διαστρεβλωμένες απόψεις στον τρόπο που αντιλαμβάνεται το σεξ. Το άγχος είναι ένας ακόμη παράγοντας ο οποίος μπορεί να παίξει ρόλο, όπως επίσης και οι κακές συντροφικές σχέσεις.

Πρωταθλητής του σεξ

Στις μέρες μας, πάντως, οι άνθρωποι εμφανίζουν σε όλο και μεγαλύτερο ποσοστό διαταραχές που συνδέονται με το σεξ και εξαιτίας των κυρίαρχων κοινωνικών και πολιτισμικών προτύπων που διαμορφώνουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη σεξουαλικότητα.

Πανέμορφες γυναίκες που περπατούν στην κουζίνα του σπιτιού τους προκλητικά ντυμένες, με ερωτική διάθεση που δεν σταματάει ποτέ, και γυμνασμένοι αρρενωποί άνδρες που είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμοι να ανταποκριθούν σε οποιοδήποτε ερωτικό κάλεσμα.

Κάπως έτσι είναι το σύγχρονο κοινωνικό πρότυπο της σεξουαλικότητας, που μας κατακλύζει. Αν δεν έχουμε μία τουλάχιστον ερωτική επαφή την ημέρα, κάτι δεν πάει καλά με εμάς. Άλλωστε, πετυχημένος σήμερα θεωρείται ο σεξουαλικά υπερδραστήριος.

Με αυτόν τον τρόπο όμως οι συντροφικές σχέσεις γίνονται όλο και πιο δύσκολες, ενώ η διαρκής αυτή πίεση για όλο και καλύτερες σεξουαλικές επιδόσεις δημιουργεί σε αρκετά άτομα διαταραχές που σχετίζονται με το σεξ.