Πώς αποφάσισε το ΚΑΣ για την απόσπαση των αρχαίων από το σταθμό Βενιζέλου

Εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία (13 ψήφοι υπέρ, 2 κατά) από το ΚΑΣ το αίτημα της «Αττικό Μετρό ΑΕ», σχετικά με την έγκριση μελέτης κατασκευής του σταθμού «Βενιζέλου» με προσωρινή απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων, στο πλαίσιο κατασκευής του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης.

Η απόφαση ελήφθη τα ξημερώματα της Πέμπτης 19/12 και έπειτα από μαραθώνια συνεδρίαση περίπου 14 ωρών. Μεγάλο μέρος της συνεδρίασης πραγματοποιήθηκε με την παρουσία της Αττικό Μετρό ΑΕ, η οποία υποστήριξε το ανέφικτο της λύσης της κατά χώραν διατήρησης των αρχαιοτήτων. Επίσης, έγινε πολύωρη συζήτηση ως προς κατά πόσο υπήρξαν πραγματικά μελέτες για τη λύση της μη απόσπασης των αρχαιοτήτων, με εστίαση στην προκαταρκτική μελέτη που εγκρίθηκε από το ΚΑΣ το 2017, η οποία όπως τονίστηκε δεν έφερε τις απαιτούμενες υπογραφές των μηχανικών της εταιρείας.

Από τη μεριά της, η γενική διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς (η οποία και μειοψήφησε στην απόφαση του ΚΑΣ), επικαλέστηκε πολλές φορές την αντίφαση, πώς η λύση με τη διατήρηση των αρχαιοτήτων που υποστηριζόταν ως πρόσφατα από την Αττικό Μετρό έπαψε να είναι εφικτή. Επιχειρήθηκαν να δοθούν εξηγήσεις, με έμφαση στο ότι η Υπουργική Απόφαση του 2017 κάνει λόγο για μελέτη κατασκευής χωρίς να υπάρχει επισήμανση μελέτης, στην έλλειψη τεχνογνωσίας για τις κατά χώραν κατασκευές, καθώς και στο ότι η λύση της διατήρησης δεν έχει ακόμα ξεκινήσει (άρα έχει αποδειχτεί de facto το ανεφάρμοστο της in situ επιλογής, όπως αναφέρθηκε από την Αττικό Μετρό). «Με σοκάρει η λύση πέτρα-πέτρα και νομίζω ότι θα σοκάρει το μεγαλύτερο τμήμα του λαού της Θεσσαλονίκης, που έχει πλέον ευαισθητοποιηθεί. Δημιουργείται μια αντίθεση χωρίς λόγο και αιτία», δήλωσε κάποια στιγμή το δεύτερο μέλος του ΚΑΣ που μειοψήφησε.

Σύμφωνα με την πρόταση της Αττικό Μετρό, τα αρχαία επιστρέφουν κατά 92% στην αρχική τους στάθμη, ο σταθμός θα περιλαμβάνει δυο διαδρομές μέσω μεσοπατώματος που θα επιτρέπει τη θέαση των αρχαιοτήτων, ενώ οι επιβάτες θα έρχονται σε άμεση επαφή με τον αρχαιολογικό χώρο. Το κόστος εκτιμάται γύρω στα 70,6 εκατ. ευρώ και ο χρονικός ορίζοντας υλοποίησης του έργου το 2023 (χρονιά που ολοκληρώνεται και η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση), ενώ, σύμφωνα με την εταιρεία, η λύση της κατά χώραν διατήρησης υπολογίζεται περίπου στα 125 εκ. ευρώ και ο χρονικός ορίζοντας το 2026. «Επιστρέφουμε στην προσέγγιση που οδήγησε στη λύση του 2014, δηλαδή στη μεθοδολογία με την οποία το θέμα αντιμετωπίστηκε τότε», δήλωσε ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό, Νίκος Ταχιάος, τονίζοντας ότι «από το 2015 και μετά, το θέμα του Μετρό Θεσσαλονίκης εργαλειοποιήθηκε» και πως «για μας δεν μπαίνει λογική ή αρχαία ή μετρό, αλλά και αρχαία και μετρό». Επίσης, ως προς το αν υπάρχει εγγύηση για την επιστροφή των αρχαιοτήτων, ο ίδιος επισήμανε ότι δεν κλείνει η πλάκα οροφής του σταθμού αν δεν επιστρέψουν τα αρχαία, συνεπώς και ο σταθμός δεν θα μπορέσει να λειτουργήσει χωρίς την επιστροφή τους.

Στη συνεδρίαση παραβρέθηκε επίσης ο γενικός γραμματέας Υποδομών Γιώργος Καραγιάννης, που υποστήριξε τον δημόσιο χαρακτήρα του έργου, τονίζοντας ότι έχει εξαντληθεί κάθε εναλλακτική λύση, ενώ ως προς την επανατοποθέτηση των ευρημάτων εγγυήθηκε πολιτικά ότι αυτή θα γίνει. «Έχουμε τη βούληση, τα μέσα και τα χρήματα για να το κάνουμε αυτό. Οι καθυστερήσεις επιβάλλουν να μην χαθεί άλλος χρόνος», επισήμανε.

Για τον τρόπο απόσπασης των αρχαιοτήτων, ρωτήθηκε από τα μέλη του ΚΑΣ ο Δημήτρης Κορρές, αρχιτέκτονας – μηχανικός που έχει πραγματοποιήσει το μεγαλύτερο μέρος των αποσπάσεων στο Μετρό Θεσσαλονίκης. Όπως σημείωσε, θα υπάρξουν πολλά τεμάχια (τα περισσότερα προέρχονται από το αρχαίο οδόστρωμα), τα ανοίγματα είναι επαρκή για να βγουν τα αρχαία (το ίδιο, είπε, έγινε και στην Αγία Σοφία), ενώ συνολικά το βάρος των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου θα είναι περίπου 700 τόνοι (περίπου τα μισά από όσα έχουν μεταφερθεί ως τώρα). Τόνισε ότι η επανατοποθέτηση θα είναι ακριβής και πως ο χρόνος απόσπασης θα είναι περίπου 6 μήνες και ο χρόνος επανατοποθέτησης περίπου 4 μήνες.

Το «παρών» στη συνεδρίαση έδωσαν επίσης μέλη της Κίνησης Πολιτών Θεσσαλονίκης για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, που εξέφρασαν την αντίθεσή τους στο σχέδιο της Αττικό Μετρό. Μεταξύ αυτών, ήταν ο πρώην δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης, που είπε ότι «το θέμα δεν είναι τεχνικό, αλλά πολιτικό» και ότι «ο πολιτισμός δεν μετριέται με κυβικά μπετόν και λεφτά». Επίσης, παρέστησαν μέλη του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ) και σωματείων εργαζομένων του ΥΠΠΟ, καθώς και ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολος Τζιτζικώστας και ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Κωνσταντίνος Ζέρβας.

Σημειώνεται ότι στην αρχή της συνεδρίασης, τα μέλη απέρριψαν ομόφωνα την ένσταση εξαίρεσης δυο μελών του ΚΑΣ, η οποία υποβλήθηκε από τον ΣΕΑ, τον Ενιαίο Σύλλογο Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής, Στερεάς και Νήσων, την Πανελλήνια Ένωση Συντηρητών Αρχαιοτήτων και την Κίνηση Πολιτών Θεσσαλονίκης, με το σκεπτικό ότι έχουν προσωπική εμπλοκή με την υπόθεση. «Δεν διώκουμε καμία επιστημονική άποψη, πρόκειται για δυο διακεκριμένους ακαδημαϊκούς. Κανένα μέλος του ΚΑΣ δεν έχει προσωπικό συμφέρον στην υπόθεση», δήλωσε ο γγ του ΥΠΠΟΑ, Γ. Διδασκάλου.

Στην τελική γνωμοδότηση απείχε από την ψηφοφορία το ένα από τα δύο μέλη για τα οποία υποβλήθηκε η ένσταση εξαίρεσης, ενώ ένα ακόμα μέλος είχε αποχωρήσει νωρίτερα.