Το Ελσίνκι τότε, η Τουρκία σήμερα

Το άρθρο του πρώην πρωθυπουργού Κ. Σημίτη στα «ΝΕΑ» τάραξε αρκετά τα νερά της ελληνικής δημόσιας ζωής. Με ήπιες εκφράσεις και στους γνωστούς του χαμηλούς τόνους, σημείωσε κάποια σημαντικά πράγματα. Για την εξωτερική μας πολιτική.

Είναι δεδομένο πως η Συμφωνία στο Ελσίνκι άνοιξε διάπλατα τον δρόμο ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Εδωσε επίσης μια ουσιαστική ευκαιρία για την εξομάλυνση των σχέσεών μας με την Τουρκία. Μια και προέβλεπε, θέτοντας μάλιστα και σχετική προθεσμία, πως για την προώθηση συνομιλιών για τη μελλοντική ένταξη της Τουρκίας στην Ευρώπη θα έπρεπε να έχουν διευθετηθεί οι όποιες διαφορές της με τους γείτονές της. Ακόμα και με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο, αν δεν είχαν λυθεί διαφορετικά.

Το 2004 στο ελληνικό υπουργείο των Εξωτερικών επικρατούσε όμως μια διαφορετική αντίληψη. Με την Τουρκία η μοναδική διαφορά που υπήρχε, σύμφωνα με την αντίληψη αυτή, ήταν για την υφαλοκρηπίδα. Που όμως ήταν παρακινδυνευμένο να παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο διότι ήταν «ενδεχόμενο το αποτέλεσμα να μη μας ευνοεί»! Κοντολογίς, το ελληνικό υπουργείο των Εξωτερικών θεωρούσε πως ο χρόνος έτρεχε υπέρ μας. Με την ίδια λογική άφησαν ουσιαστικά και τον κύπριο Πρόεδρο να απορρίψει τις προτάσεις Ανάν. «Το αύριο θα είναι σίγουρα καλύτερο από το σήμερα και το χθες», ήταν το ακαταμάχητο δόγμα της τότε ελληνικής διπλωματίας.

Τη χίμαιρα τέτοιων προβλέψεων βιώνουμε σήμερα. Μια εντελώς διαφορετική Τουρκία μας αντικρίζει. Οφείλουμε να υιοθετήσουμε μια νέα αντίληψη απέναντί της. Με διαφορετικά, αλλά πραγματικά, δεδομένα:

1. Το επιχείρημα μιας «άγρια επεκτατικής Τουρκίας» δεν πουλάει πια πουθενά. Μια ματιά στην ιστορία τα λέει όλα. Ας κοιτάξουμε τον χάρτη σήμερα για δούμε ποιος μεγάλωσε και ποιος μίκρυνε στα τελευταία 150 χρόνια…

2. Ενδιάμεσα, ο ελληνικός στρατός έφθασε σχεδόν μέχρι την Αγκυρα και το θωρηκτό «Αβέρωφ» αγκυροβόλησε έξω από την Κωνσταντινούπολη. Εύλογα η Τουρκία μας βλέπει με δυσπιστία κι έντονη καχυποψία.

3. Σήμερα η Τουρκία επιχειρεί να παίξει κυρίαρχο ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι η ισχυρότερη στρατιωτικά χώρα της Βαλκανικής, η δεύτερη πληθυσμιακά χώρα της Μέσης Ανατολής, μέλος της G20 κι ανάμεσα στις 10 νεοανερχόμενες οικονομίες της γης.

4. Η στενή συμμαχία της με τη Ρωσία την ισχυροποιεί ουσιαστικά στην ευρύτερη περιοχή.

5. Οπλο της χώρας μας είναι η γεωπολιτική αναγκαιότητα της Δύσης να ματαιώσει την υπερβολική ενίσχυση της Τουρκίας, όπως και της Ρωσίας να της κόψει την περιφερειακή αλαζονεία. Σφήνα λοιπόν πρέπει να βάλουμε ανάμεσα σε Μόσχα κι Αγκυρα.

6. Η Δύση δεν μπορεί να επιτρέψει ανεμπόδιστη γεωπολιτική συμπόρευση Ρωσίας – Τουρκίας, ιδιαίτερα προς τη Βόρεια Αφρική. Δημιουργείται έτσι ευάλωτο μέτωπο προς τον Νότο της.

7. Αυτά δείχνουν ρεαλιστικές αδυναμίες όπως και σχηματισμό ευρύτερων συμφερόντων εναντίον κινήσεων και βλέψεων της Τουρκίας. Εκεί πάνω μπορεί να χτισθεί εθνική στρατηγική, που να εκμεταλλευθεί συγκυρίες αλλά και να προσεγγίσει την Αγκυρα – αλλά με μετρήσιμα εθνικά οφέλη.