Η γειτονιά που πέθανε ξανά

Στην Ελλάδα τίποτα πια δεν μπορεί να μας εκπλήξει. Ταυτόχρονα, πάντα υποβόσκει μία ελπίδα ότι δεν γίνεται βρε αδερφέ, κάτι θα αλλάξει με τους «επόμενους» – όποιοι κι αν είναι αυτοί. Μπα. «Ολα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν», που λέει και ο Μέγας Μανώλης (Ρασούλης εννοείται).

Οι Θεσσαλονικείς, που είχανε κάνει το μετρό ανέκδοτο στις καθημερινές συζητήσεις τους, θεώρησαν ότι επιτέλους είχε μπει το νερό στ’ αυλάκι. Γιατί από το 2012 μέχρι τώρα από σαράντα κύματα έχει περάσει η αρχαία γειτονιά. Καθένας το μακρύ του και το κοντό του, άλλοι πρότειναν να τη μεταφέρουν, άλλοι να τη διαμελίσουν κι άλλοι να την εξορίσουν τέρμα Θεού σε κάτι στρατόπεδα της συμφοράς.

Το 2016 λαμβάνεται η απόφαση ότι για λόγους κοινού συμφέροντος το μνημείο (1.500 τ.μ. περίπου 700 τόνων μαρμάρινου οδοστρώματος και εύθραυστων τοίχων) θα παραμείνει in situ ώστε να αποτελέσει και παγκόσμια πρωτοτυπία ως σταθμός μετρό με διατηρημένο έναν τόσο μεγάλο αυθεντικό αρχαιολογικό χώρο. Ολοι οι ειδικοί λοιπόν μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2019 δούλευαν πάνω σε αυτήν τη λύση, πάνω στις αντίστοιχες μελέτες «αρχαία και μετρό».

Πιο συγκεκριμένα, τα τελευταία τρία χρόνια δρομολογήθηκε μια λύση που προέβλεπε τη διατήρηση μιας αρχαίας ρωμαϊκής γειτονιάς στο σημείο εκείνο του μετρό όπου οι επιβάτες θα έβγαζαν εισιτήριο για να κατέβουν χαμηλότερα στα διαζώματα επιβίβασης.

Και λες, κάλλιο αργά παρά ποτέ, επιτέλους θα αποκτήσουμε ένα κόσμημα μοναδικό σε ολόκληρο τον κόσμο: μια αρχαία ρωμαϊκή γειτονιά στην καρδιά του μετρό της πόλης. Ομως ο Πρωθυπουργός ανακοινώνει φέτος στη ΔΕΘ το «πισωγύρισμα». Δεν μπορεί, λέει, να υλοποιηθεί ο αρχικός σχεδιασμός: «συμφέρει» καλύτερα να αποσπαστούν τα 1.500 τ.μ. και να επιστέψουν «όταν». «Οποτε, εάν, και εφόσον» – συγκεκριμένα πράγματα δηλαδή.

Γράφει ο Ιωάννης Κιουρτσόγλου, διπλωματούχος ξεναγός.

«Από το 2012 και μετά, στον σταθμό Βενιζέλου του υπό κατασκευή μετρό της Θεσσαλονίκης, αρχίζει μία ιστορία νεοελληνικής τρέλας για έναν από τους πιο αξιόλογους αρχαιολογικούς θησαυρούς που έχουν αποκαλυφθεί τις τελευταίες δεκαετίες σε ολόκληρη την Ευρώπη: τον κεντρικό ρωμαϊκό άξονα ή αλλιώς Via Regia, που διέτρεχε την κεντρική Θεσσαλονίκη. Δηλαδή τον δρόμο των καταστημάτων, των εκδηλώσεων, των εργαστηρίων όλων, δηλαδή τον δρόμο που προσέλκυσε διαχρονικά άπειρους ανθρώπους για να ανταλλάξουν εκεί εμπορεύματα αλλά και ιδέες».

Εννοείται πως αυτό όλο σήκωσε μια πόλη στο πόδι. Δημιουργήθηκε Κίνημα Πολιτών που είχε στόχο να διασωθεί ο μνημειακός πλούτος σε μία πόλη που είδε στο παρελθόν την αντιπαροχή να καταπίνει υπόγειους και υπέργειους θησαυρούς. Πολλοί Θεσσαλονικείς βγήκαν στους δρόμους για να απαιτήσουν το αυτονόητο: να μη λεηλατηθεί άλλο η πόλη. Αυτή τη «βυζαντινή Πομπηία», όπως την ονομάζουν ξένοι ειδικοί να τη χαίρονται και να την καμαρώνουν κι εμείς κι οι επόμενες γενιές, ντόπιων και επισκεπτών.

Το τέλος της ιστορίας έγραψε οριστικά πια την Πέμπτη το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Εκεί, με 13 ψήφους υπέρ και δύο κατά αποφασίστηκε ο τεμαχισμός και η απόσπαση των αρχαιοτήτων που βρέθηκαν στον σταθμό της Βενιζέλου.

Και μια γειτονιά πέθανε ξανά…

Υ.Γ. Ευχαριστώ τους κ. Ιωάννη Κιουρτσόγλου και Κρίτωνα Πιπέρα διπλωματούχους ξεναγούς για τα πολύτιμα στοιχεία.