90 Χρόνια Φράγμα Μαραθώνα: Εξερευνώντας την ιστορία του νερού της Αθήνας

Έργο κομβικής σημασίας για την κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη της Αθήνας, το Φράγμα του Μαραθώνα συμπληρώνει φέτος 90 χρόνια ζωής. Αυτά τα σημαντικά γενέθλια τιμά η Έκθεση για την ιστορία του Φράγματος του Μαραθώνα, στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», όπου παρουσιάζεται για πρώτη φορά αδημοσίευτο υλικό από το Ιστορικό Αρχείο της ΕΥΔΑΠ. To ενδιαφέρον και η προσέλευση του κοινού ήταν τόσο μεγάλα που η έκθεση πήρε παράταση μέχρι την Κυριακή 29 Μαρτίου. Την επισκεφθήκαμε και μάθαμε πολλές ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την ιστορία του νερού στην Αθήνα.

Ένα έργο που άλλαξε τη ροή της καθημερινότητας

Η Αθήνα και ο Πειραιάς αντιμετώπιζαν προβλήματα λειψυδρίας ήδη από την αρχαιότητα. Μέχρι το 1929, η λύση δινόταν μέσω του Ανδριάνειου Υδραγωγείου, με ημερομηνία κατασκευής τον… 2^ο αιώνα μ.Χ.! Και αν οι δυσκολίες της ύδρευσης ήταν τεράστιες σε όλη τη διάρκεια αυτών των 18 αιώνων, έγιναν ανυπέρβλητες μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την έλευση των προσφύγων, οι οποίοι σχεδόν διπλασίασαν τον πληθυσμό της πρωτεύουσας.

Συνεργείο που εργάστηκε στη διάνοιξη της Σήραγγας Μπογιατίου, σε αναμνηστική φωτογραφία (Πηγή: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ)

Χάρη στο Φράγμα του Μαραθώνα, η Αθήνα και ο Πειραιάς αποκτούν για πρώτη φορά στην ιστορία τους επάρκεια νερού, το 1932 – και μάλιστα ποιοτικού νερού, όπως αποδείχθηκε μέσα από εκατοντάδες δειγματοληψίες. Αυτό το τεράστιο επίτευγμα, δεν είναι παρά ένα μέρος της σημασίας του Φράγματος για την ιστορία της Αθήνας και κατ’ επέκταση της χώρας: Σύμπραξη του Ελληνικού Δημοσίου και της αμερικανικής εταιρείας Ulen, πρόσφερε στους Έλληνες εργάτες και μηχανικούς που συμμετείχαν την τεχνογνωσία για τα επόμενα εμβληματικά έργα που έφεραν τη χώρα στη σύγχρονη εποχή.

Στιγμιότυπο από την τελετή εγκαινίων του νέου δικτύου ύδρευσης των πόλεων Αθηνών, Πειραιώς και περιχώρων, στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, 03 Ιουνίου 1931. Η Ελληνική Εταιρεία Υδάτων διαφημίζεται μέσω της τοποθέτησης πιδάκων νερού στην τελετή των εγκαινίων. (Πηγή: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ)

Μια βόλτα στην ιστορία του Αθηναϊκού νερού

Περπατώντας ανάμεσα σε τεράστια μπάνερς, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει την ιστορία του Φράγματος, της ύδρευσης της πρωτεύουσας, αλλά και της Αθήνας του Μεσοπολέμου. Μέσα από πλούσιο φωτογραφικό υλικό, αρχιτεκτονικά σχέδια, χάρτες και έγγραφα τεκμήρια της εποχής, βλέπουμε τις προκλήσεις που ξεπεράστηκαν για την κατασκευή αυτού του τιτάνιου έργου, μαθαίνουμε για τις… περιπέτειες της συνεργασίας της Ulen και του Ελληνικού Δημοσίου και παρακολουθούμε την εξέλιξη του εργοταξίου σε ένα ολόκληρο χωριό χιλίων ατόμων, με δικό του εκτροφείο, νοσοκομείο και σχολείο για τα παιδιά των εργατών.

Άποψη του Φράγματος και του κτίσματος, αντιγράφου του Θησαυρού των Αθηναίων, περίπου 1931 (Πηγή: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ)

Ταυτόχρονα, η τρισδιάστατη αναπαράσταση της κατασκευής του Φράγματος του Μαραθώνα και η πληθώρα αντικειμένων που χρησιμοποιούνταν κατά την οικοδόμησή του – αλλά και κατά την καθημερινή ζωή που αναπτύχθηκε γύρω από αυτό – ζωντανεύουν την ιστορία του. Ανάμεσα σε αυτά συναντάμε ακόμη και νοσηλευτικό υλικό για τα εργατικά ατυχήματα, μηχανήματα για την εποπτεία του ωραρίου των εργατών, καθώς και το… βιβλίο επισκεπτών. Το Φράγμα αποτελούσε αξιοθέατο της εποχής, εξαιτίας της καινοτομίας του – μεταξύ άλλων, ήταν και παραμένει το μοναδικό φράγμα παγκοσμίως που είναι εξ ολοκλήρου επενδυμένο με πεντελικό μάρμαρο. Ακόμη και πολιτικοί ηγέτες άλλων χωρών το επισκέπτονταν κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην Αθήνα.

Τα εκθέματα συμπληρώνονται από μια κινηματογραφική ταινία μικρού μήκους της εποχής, με πλάνα από τις φάσεις του εργοταξίου του Φράγματος του Μαραθώνα. Τα πλάνα, τα οποία γυρίστηκαν με την τεχνική του βωβού κινηματογράφου, έχουν μονταριστεί για το σκοπό της έκθεσης, έχουν επενδυθεί ηχητικά και παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό.

Μπορείτε να βρείτε πληροφορίες για την έκθεση στο Facebook, στο Twitter, στο Instagram, στο LinkedIn, στο Youtube και στο site της ΕΥΔΑΠ.