East Med : Ο αγωγός με την τεράστια γεωπολιτική και ενεργειακή σημασία

Ο East Med είναι ένας αγωγός άγνωστος για το ευρύ κοινό που, όμως, αν γίνει πραγματικότητα θα αλλάξει τα δεδομένα σε ολόκληρη την περιοχή και θα έχει τεράστια οφέλη για την Ελλάδα. Παράλληλα, η επιτάχυνση της υπογραφής της συμφωνίας από Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ, Αίγυπτο στις 2 Ιανουαρίου μπορεί να βάλει φρένο στην τουρκική προκλητικότητα.

Η Τουρκία είναι ενοχλημένη από την κίνηση αυτή, αλλά δεν μπορεί νομικά να αποτρέψει τη συμφωνία, η οποία τουλάχιστον επικοινωνιακά είναι ιδιαίτερα σημαντική.
Οι κυβερνήσεις των χωρών που εμπλέκονται φαίνονται αποφασισμένες να προχωρήσουν το μεγάλο αυτό έργο το οποίο έχει προϋπολογισμό έως 10 δις ευρώ. Ενα ποσό τεράστιο το οποίο θα πρέπει να εκτιμηθεί με το αν θα είναι βιώσιμο το έργο.

Όπως τονίζουν οι ειδικοί, πρόκειται πράγματι περί ενός έργου ύψιστης γεωπολιτικής σημασίας. Είναι ένας αγωγός που θα μπορεί να μεταφέρει φυσικό αέριο από τα μεγάλα κοιτάσματα που έχουν βρεθεί στη Μεσόγειο μέσω Κύπρου και Ελλάδας στην Ευρώπη. Εκτιμάται ότι μπορεί να μεταφέρει αέριο στην Ευρώπη το οποίο θα μπορεί να καλύψει το 10% των ενεργειακών αναγκών της Γηραιάς Ηπείρου.

Βεβαίως η κατασκευή του αγωγού είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο έργο το οποίο για ορισμένους είναι αδύνατο και να γίνει.

Υπενθυμίζεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πριν από το 2013 πολέμησε τον αγωγό, όπως και κάθε άλλη προσπάθεια για οικονομική διπλωματία της τότε κυβέρνησης. O Γιάννης Μανιάτης, πρώην βουλευτής του ΚΙΝΑΛ και ο υπουργός που «έτρεξε» από το 2011 τον αγωγό East Med, αναφέρει ότι το 2013 ο ΣΥΡΙΖΑ απειλούσε τα μέλη του δ.σ. της ΔΕΠΑ να μην προχωρήσουν σε μελέτες για τον αγωγό τονίζοντάς τους ότι πρόκειται για σπατάλη του δημοσίου χρήματος.

Σε δηλώσεις που έκανε τη Δευτέρα στον Σκάι ο κ. Μανιάτης χαρακτήρισε την απόφαση για επιτάχυνση των υπογραφών ως τη σημαντικότερη διπλωματική κίνηση που έκανε η χώρα τα τελευταία χρόνια.

Ο σχεδιασμός

Σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο ο αγωγός 1.900 χιλιομέτρων θα είναι βυθισμένος σε πολύ μεγάλα βάθη και γι’ αυτό έχει πολλές δύσκολες τεχνικές λεπτομέρειες.

Τη διετία 2011 – 2012, η ΔΕΠΑ διερεύνησε τη δυνατότητα κατασκευής του αγωγού Eastern Mediterranean Pipeline (EastMed) με στόχο την απευθείας μεταφορά φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Λεβαντίνης στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Φυσικού Αερίου, μέσω της Ελλάδας. Το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου θα κατευθύνεται υποθαλάσσια προς την Κύπρο, στη συνέχεια προς τις ακτές της Κρήτης, και ακολούθως, μέσω της Πελοποννήσου και της Δυτικής Ελλάδας, στην Ιταλία. Στη γειτονική μας χώρα θα φθάνει μέσω του αγωγού IGI – Poseidon (ΠΟΣΕΙΔΩΝ), που θα συνδέεται με τον EastMed στο Φλωροβούνι της Θεσπρωτίας. Από τον Ιούλιο του 2014, η διαχείριση του Έργου ανήκει στην θυγατρική της ΔΕΠΑ «ΥΑΦΑ – ΠΟΣΕΙΔΩΝ», στην οποία συμμετέχει ισομερώς η ιταλική Edison.

Ο αγωγός EastMed εντάχθηκε στον Κατάλογο των Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest – PCIs) της ΕΕ, το 2013. Βάσει του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 347/2013, η συμμετοχή του σε αυτόν ανανεώθηκε το 2015. Την ίδια χρονιά ξεκίνησε η συγχρηματοδότησή του από την ΕΕ για τη Δράση «Eastern Mediterranean Νatural Gas Pipeline – Pre-Feed Studies».

Το σύνολο των ανωτέρω συγχρηματοδοτούμενων μελετών που εκπονήθηκαν στο πλαίσιο των Pre-Feed Studies καταστούν σαφή την τεχνική εφικτότητα, την οικονομική βιωσιμότητα και την εμπορική ανταγωνιστικότητα του Έργου. Επίσης, επισημαίνουν την προστιθέμενη αξία του αγωγού EastMed, αλλά και το συμπληρωματικό του χαρακτήρα, στο πλαίσιο των προοπτικών εξαγωγής του φυσικού αερίου της Νοτιοανατολικής Μεσογείου για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης.

Σύμφωνα με τις εν λόγω μελέτες, η σχεδιαζόμενη δυναμικότητα του αγωγού είναι 10 δισ. κυβ. μέτρα φυσικού αερίου (φ. α.) ετησίως, με δυνατότητα να ανέλθει στα 16 δισ. κυβ. μέτρα φ. α.

Ομως, για να είναι συμφέρουσα η κατασκευή ενός τέτοιου υποθαλάσσιου αγωγού (όπου το πλεονέκτημα να είναι απρόσβλητο από κλασικές τρομοκρατικές μεθόδους συνδυάζεται με το υψηλό κόστος κατασκευής) απαιτούνται αθροιστικά ποσότητες πάνω από 10 τρισ. κυβικά πόδια ποδιών. Αυτή τη στιγμή αυτές δεν υπάρχουν, ούτε στην ισραηλινή, ούτε στην κυπριακή ΑΟΖ, παρά μόνο στην αιγυπτιακή, όπου υπάρχει το κοίτασμα Zhor με πάνω από 30 τρισ. κυβικά πόδια.

Όμως, η Αίγυπτος σε αυτή τη φάση τουλάχιστον, που διαθέτει δικό της τερματικό υγροποίησης φυσικού αερίου δεν είναι βέβαιο ότι θέλει να επενδύσει σε κάτι τέτοιο, ιδίως από τη στιγμή που με τα σημερινά βεβαιωμένα κοιτάσματα τόσο το Ισραήλ όσο και η Κύπρος (κοίτασμα «Αφροδίτη») μπορούν να εξάγουν μέσω της Αιγύπτου. Χρειάζεται να περάσουν μερικά χρόνια, να φτάσουμε στη δεύτερη φάση παραγωγής του ισραηλινού κοιτάσματος «Λεβιάθαν» και στην έναρξη παραγωγής του κυπριακού κοιτάσματος «Γλαύκος» για να εξεταστούν οι πραγματικοί όροι ως προς τον East Med και κυρίως το εάν και κατά πόσο θα θελήσουν να εμπλακούν αμερικανικές ενεργειακές και κατασκευαστικές εταιρείες στην κατασκευή του.

Τα σενάρια για κοιτάσματα

Τα σενάρια για κοιτάσματα είναι πολλά: Στα ανοικτά του Ισραήλ έχουν ανακαλυφθεί κοιτάσματα 900 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων προερχόμενα κυρίως από 3 κοιτάσματα: Το «Tamar» με περίπου 300 δισ. κ.μ., το «Leviathan» με εκτιμώμενα περίπου 500 δισ. κ.μ. και έναρξη παραγωγής το 2019 και το σύμπλεγμα των μικρότερων κοιτασμάτων «Karish- Tanin» με επιβεβαιωμένα αποθέματα 55 δισ. κ.μ. και εκτιμώμενη έναρξη παραγωγής το 2020.

Το κυπριακό κοίτασμα Αφροδίτη έχει άλλα τουλάχιστον 128 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Ωστόσο και τα δύο κοιτάσματα εκτιμάται ότι στην πραγματικότητα είναι μεγαλύτερα.

Υπολογίζεται ότι το Ισραήλ, παρότι η κατανάλωση φυσικού αερίου έχει αυξηθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία, θα είναι σε θέση να εξαγάγει 400 ως 500 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.

Το Ισραήλ εξέταζε, επίσης, το ενδεχόμενο να κατασκευάσει έναν αγωγό προς την Τουρκία. Ωστόσο, η επιδείνωση των σχέσεων των δύο χωρών οδηγεί σε ναυάγιο το έργο και δίνει «μπόνους» στον East Med βάζοντας την Ελλάδα στο κόλπο του μεγαλύτερου ενεργειακού παιχνιδιού της περιοχής.

Οι συμφωνίες που έχουν γίνει για γεωτρήσεις, είναι με την ιταλική ΕΝΙ, μια στον γεωτρητικό στόχο «Καλυψώ» του κοιτάσματος 6 και άλλη μια στον στόχο «Σουπιά» του κοιτάσματος 3. Επίσης, η κοινοπραξία ExxonMobil – Qatar Petroleum, έχει στοχεύσει σε 2 γεωτρήσεις στο κοίτασμα 10, συγκεκριμένα στους στόχους «Άνθεια» και «Δελφίνος».

Σύμφωνα με παλαιότερο δημοσίευμα του «Φιλελεύθερου», οι προσδοκίες είναι για ένα κοίτασμα κάπως μεγαλύτερο από την «Αφροδίτη», που ερμηνεύεται ως προσδοκία για ανακάλυψη της τάξης των 5 τρισ. κυβικών ποδών.

Σύμφωνα με τους καθηγητές Κονοφάγο, Φωκιανού και Φώσκολο, η γεωφυσική εταιρεία «PGS», η οποία έχει πραγματοποιήσει συστηματικές σεισμικές γεωφυσικές καταγραφές σε Ελλάδα και Κύπρο, παρουσίασε στο Λονδίνο χαρτογραφήσεις ανατολικά του τεράστιου κοιτάσματος «Zohr» της Αιγύπτου, από γλώσσες τουρβιδιτών προερχόμενων από τον Παλαιο-Νείλο ποταμό, οι οποίες δημιούργησαν τους ταμιευτήρες ψαμμιτών, οι οποίοι με την σειρά τους οδήγησαν στις ανακαλύψεις των κοιτασμάτων φυσικού αερίου των «Leviathan», «Tanin», «Karish» στο Ισραήλ και της «Αφροδίτης» στην Κύπρο.

Παρόμοια γεωφυσικά χαρακτηριστικά εμφανίζουν τα κυπριακά κοιτάσματα 6,7 και 10. Με βάση τα στοιχεία της «PGS», οι τρεις ενεργειακοί αναλυτές εκτιμούν ότι το αποθεματικό του κοιτάσματος 6 αναμένεται να είναι πολύ σημαντικό και άξιο επένδυσης για το μέλλον προς την προοπτική εξαγωγής του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.