Δημοκρατία σημαίνει διαδήλωση

Η ιστορία των σύγχρονων δημοκρατιών είναι και μια ιστορία διαδηλώσεων. Για την ακρίβεια, δεν θα είχαμε τις σύγχρονες δημοκρατίες, με τα όποια δικαιώματα και ελευθερίες προσφέρουν, εάν δεν είχαμε πάνω από δύο αιώνες διαδηλώσεων, στη συντριπτική τους πλειονότητα άνευ άδειας, πρότερης ενημέρωσης, ή περιορισμού σε ένα πεζοδρόμιο, διαδηλώσεων που συχνά πήραν τη μορφή κανονικών ταραχών. Και όμως υπό το βάρος τέτοιων διαδηλώσεων και ταραχών κατακτήθηκαν συντάγματα, επεκτάθηκε το εκλογικό δικαίωμα, απέκτησαν δικαίωμα ψήφου οι γυναίκες, απομακρύνθηκαν από την εξουσία κυβερνήσεις που είχαν χάσει την ουσιαστική νομιμοποίηση ή κατέρρευσαν αυταρχικά καθεστώτα ανοίγοντας τον δρόμο για δημοκρατικές εξελίξεις.

Η διαδήλωση – όπως και η απεργία – δεν αφορούν ποτέ απλώς την έκφραση μιας γνώμης ή την προβολή μιας διεκδίκησης. Αποτελούν και μία μορφή πραγματικής πολιτικής πίεσης, με βασικό μέσο τη διατάραξη πλευρών της «κανονικής» λειτουργίας είτε του δημόσιου χώρου είτε της οικονομικής δραστηριότητας. Με αυτή την έννοια, η «ταλαιπωρία», η «όχληση», η «παρακώλυση» είναι αναγκαίες πλευρές της άσκησης μιας θεμελιωδώς δημοκρατικής πρακτικής. Η επιδίωξη δημόσιων συναθροίσεων χωρίς οποιαδήποτε επίπτωση στη λειτουργία του δημόσιου χώρου, θα ισοδυναμούσε, επί της ουσίας, με την προληπτική αναίρεση της όποιας αποτελεσματικότητάς τους. Αρα με τη φαλκίδευση της ίδιας της δημοκρατικής διαδικασίας.

Η δημοκρατία δεν μπορεί να υποβιβαστεί στην απλή έκφραση γνώμης, χωρίς αποτέλεσμα, ούτε σε μια διαρκή διαβούλευση αποσυνδεδεμένη από την πραγματική διαδικασία απόφασης.

Τότε γίνεται απλώς ένα είδος αποστειρωμένου κοινοβουλευτισμού, με μικρή πραγματική συναίνεση της κοινωνίας και ολοένα και πιο συχνή καταφυγή στον εξαναγκασμό, αναπαράγοντας και επιτείνοντας μια συνθήκη κρίσης νομιμοποίησης.

Σε κοινωνίες που διαπερνώνται από αντιθέσεις και ανισότητες σε διάφορα επίπεδα, η αγωνιστική και μαχητική διεκδίκηση του δημόσιου χώρου παραμένει ένας από τους βασικούς τρόπους που διαθέτουν κοινωνικές ομάδες και κατηγορίες, για να ακουστούν, να απαιτήσουν τα δικαιώματά τους, να βάλουν φραγμό στην αυθαιρεσία της εξουσίας, να διεκδικήσουν δικαιότερη κατανομή των διαθέσιμων υλικών και συμβολικών πόρων.