Τα ακαταλαβίστικα αρχαία ελληνικά του Μπόρις Τζόνσον

Η σχέση αγάπης του Μπόρις Τζόνσον με την αρχαία Ελλάδα είναι γνωστή.

Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο Balliol College της Οξφόρδης, όπου έμαθε άπταιστα αρχαία ελληνικά και λατινικά.

Ως πρόεδρος του Oxford Union, είχε συζητήσει με τη Μελίνα Μερκούρη για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα.

Το βίντεο με τα αρχαία του Μπόρις που έγινε viral

Ένα βίντεο με τον Μπόρις Τζόνσον από το 2013 έχει επανέλθει ξανά στο προσκήνιο αυτές τις μέρες.

Σε αυτό, ο Μπόρις Τζόνσον φαίνεται να απαγγέλλει στίχους από την Ιλιάδα του Ομήρου στα αρχαία ελληνικά σε εκπομπή στην Αυστραλία.

Η προφορά του είναι – αν μη τι άλλο – αλλόκοτη και προκαλεί το αυθόρμητο γέλιο τόσο της παρουσιάστριας όσο και του κοινού

Η εξήγηση πίσω από τον τρόπο που ο Τζόνσον προφέρει τα αρχαία ελληνικά

Βέβαια, για τους γνώστες της Φιλολογίας, η προφορά του Μπόρις Τζόνσον δεν είναι ούτε λανθασμένη ούτε ακαταλαβίστικη.

Οι ξένοι μελετητές της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας χρησιμοποιούν την ερασμιακή προφορά.

Μιας και δεν γνωρίζουμε πώς πραγματικά προφέρονταν οι λέξεις στην αρχαία Ελλάδα, έχουν υπάρξει πολλές διαφορετικές προτάσεις ανά τους αιώνες.

Μία από αυτές ήταν από τον Ολλανδό λόγιο, Έρασμο (1466 – 1536), η οποία καθιερώθηκε στα ξένα πανεπιστήμια ως η de facto προφορά της αρχαίας ελληνικής.

Κανόνες και παραδείγματα της ερασμιακής προφοράς

Η ερασμιακή προφορά, ουσιαστικά, θυμίζει πολύ τη γερμανική: προφέρετε ό,τι ακριβώς διαβάζετε.

Κάποιοι βασικοί κανόνες:

• Οι δίφθογγοι να προφέρονται σαν δύο και όχι σαν ένας φθόγγος π.χ. το «οι» να προφέρεται σαν «όι» και όχι σαν «ι» (κοϊνός αντί για κοινός), το «ου» σαν «όι» (οϊσία αντί ουσία) κ.λπ.
• Τα διπλά φωνήεντα «η», «ω» να προφέρονται όχι σαν «ι» και «ο», αλλά σαν διπλά, δηλαδή «εε» και «οο» αντιστοίχως (π.χ. έεττα αντί ήττα και νοόον αντί νοών κ.λπ.)
• Τα σύμφωνα «β», «γ», «δ» και «θ» να προφέρονται σαν «μπ», «γκ», «ντ» και «τ» (π.χ. αντί για βήμα – μπέεμα, αντί για γέρων – γκέροον, αντί για δούλος – ντόιλος και αντί για θέμα – τέμα κ.λπ).

Έτσι λοιπόν, για παράδειγμα, το «και» προφέρεται… «κάι», το άρθρο «ο» προφέρεται «χο» (λόγω της δασείας που παίρνει στα αρχαία) και η λέξη «Πηλειάδης» προφέρεται «Πεελεϊάντεες».

Σε εμάς βέβαια, που έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε τα αρχαία όπως τα νέα ελληνικά, όλα αυτά μας ακούγονται πολύ… περίεργα.

Κανείς δεν μπορεί να ξέρει, βέβαια, ποια ήταν πραγματικά η σωστή προφορά: το μόνο σίγουρο πάντως είναι ότι η ελληνική γλώσσα και η προφορά της έχουν εξελιχθεί ανά τους αιώνες.

Έτσι, λοιπόν, η παρεξήγηση με την «αστεία» προφορά του Μπόρις Τζόνσον μεταμορφώνεται σε εντυπωσιασμό, καθώς ο Βρετανός πολιτικός θυμάται απ’ έξω όλους αυτούς τους στίχους του Ομήρου. Η ερμηνεία του βέβαια είναι αρκετά στομφώδης και θεατρική…