Μία δεκαετία τελειώνει. Στην Ελλάδα μας φάνηκε αιώνας. Οποιαδήποτε προσπάθεια για απολογισμό θα χαρακτηριστεί ως μετριότητα, αφού έχουν συμβεί  αναρίθμητα γεγονότα που στιγμάτισαν τη χώρα και τους κατοίκους της.

Από τα Μνημόνια, στην πολιτική αστάθεια, στην είσοδο της Χρυσής Αυγής στη Βουλή, στους Αγανακτισμένους, στο δημοψήφισμα, στη μαζική φυγή νέων στο εξωτερικό, στην επιδείνωση της ποιότητας ζωής και των μισθολογικών – εργασιακών συνθηκών.

Η ανεργία και η ραγδαία μείωση των εισοδημάτων προκάλεσε κοινωνικές αναταραχές και αλλαγές στον τρόπο ζωής των Ελλήνων, όπου περίπου 610.037 έφυγαν μέσα σε επτά χρόνια.

Την περίοδο 2003-2009, δηλαδή πριν από το ξέσπασμα της κρίσης, το μέσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα των ελληνικών νοικοκυριών αυξήθηκε κατά 14%. Όμως με την εκδήλωση της κρίσης, δηλαδή την περίοδο 2009-2014, το ισοδύναμο εισόδημα μειώθηκε πολύ περισσότερο από όσο αυξήθηκε προηγουμένως, κατά 42%. Την ίδια περίοδο το παραγόμενο προϊόν της χώρας δηλαδή το ΑΕΠ μειώθηκε κατά πολύ, κατά 26%. Οι νέοι ήταν οι μεγάλοι χαμένοι της κρίσης, ενώ μικρότερο μέρος του εισοδήματός τους έχασαν οι πολίτες ηλικίας 45-64 και ακόμη μικρότερο, το μικρότερο όλων, οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών. (Στοιχεία dianeosis, 2018).

Ασυζητητί, τη δεκαετία στιγματίζει ο αναγκαστικός δανεισμός της Ελλάδας από την ΕΕ και το ΔΝΤ

Η χώρα κατά την διάρκεια 2010 – 2015 έχει συνάψει δάνεια 288,7 δισ. ευρώ: Στο πρώτο δανειακό πακέτο (Γιώργος Παπανδρέου) δόθηκαν στην Ελλάδα συνολικά 73 δισ. ευρώ εκ των οποίων 52,9 δισ. ευρώ ήταν διμερή δάνεια από τις χώρες της Ευρωζώνης και 20,1 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ. Με το δεύτερο δανειακό πακέτο (  2012) χορηγήθηκαν πιστώσεις 141,8 δισ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) και 12 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ. Στις 13 Ιουλίου 2015 (Αλέξης Τσίπρας) κατέληξε σε συμφωνία με τους δανειστές για ένα νέο πρόγραμμα.

Η Ελλάδα πήρε νέο δάνειο ύψους 86 δισ. ευρώ έως τον Ιούνιο του 2018. Περιελάμβανε ένα αποθεματικό ύψους έως και 25 δισ. ευρώ για τον τραπεζικό τομέα, προκειμένου να αντιμετωπίσει ενδεχόμενα έξοδα αναδιάρθρωσης των τραπεζών.

Το διάστημα μεταξύ του 2010 και του 2019 βιώσαμε μεγάλη αστάθεια και ριζικές αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό. Ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε τη θέση του ΠΑΣΟΚ στην αξιωματική αντιπολίτευση. Το ΠΑΣΟΚ από το πρώτο Μνημόνιο και έπειτα έχασε την παλιά του δόξα, μετονομάστηκε σε Κίνημα Αλλαγής και  πλέον προσπαθεί να πάρει κομμάτι της πίτας του κέντρου. Τα χρόνια που πέρασαν είδαμε το ακροδεξιό-ναζιστικό κόμμα της Χρυσής Αυγής να φτάνει σε υψηλά ποσοστά. Μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα πήρε την κατιούσα και πλέον είναι εκτός Βουλής, ενώ η απόφαση της δίκης εκκρεμεί.

Αρκετά ήταν τα μικρά κόμματα που έκαναν κύκλο, μαζί με εκείνο των Μνημονίων,  ενώ άλλα πέρασαν και χάθηκαν σαν κομήτες. Μερικά από αυτά τα κόμματα είναι το Ποτάμι, η Δημαρ, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, το ΛΑΟΣ. Βιώσαμε τη μετάβαση από τις  αυτοδύναμες κυβερνήσεις στην εποχή των κυβερνήσεων συνεργασίας και τεχνοκρατικής κυβέρνησης, με πρωθυπουργό τον Λουκά Παπαδήμο.

Ζήσαμε τη χρήση της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας για να προκληθούν πρόωρες κάλπες.

Επίσης, αποδομήθηκαν οι  διαχωριστικές πολιτικές γραμμές των κομμάτων, ειδικά μετά τη συγκυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας – ΠΑΣΟΚ, αλλά και αυτών με το ακροδεξιό ΛΑΟΣ του Γιώργου Καρατζαφέρη και με την κεντροαριστερή ΔΗΜΑΡ του Φώτη Κουβέλη. Λίγα χρόνια αργότερα βιώσαμε και τη συγκυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ με τον ακροδεξιό κόμμα  Ανεξάρτητοι Έλληνες του Πάνου Καμμένου.

Παρακολουθήσαμε το κλείσιμο της  δημόσιας τηλεόρασης,της ΕΡΤ, με απόφαση του τότε πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά το 2013, όπου έφερε, μεταξύ άλλων, την αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ από τη συγκυβέρνηση ΝΔ- ΠΑΣΟΚ ( με Ευάγγελο Βενιζέλο) και στη συνέχεια δρομολογήσε πολιτικές εξελίξεις, με αφορμή και την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Πολλές οι μεταγραφές και οι μεταπηδήσεις πολιτικών. Εκτός από τη μετακόμιση σχεδόν όλου του παπανδρεικού ΠΑΣΟΚ στον ΣΥΡΙΖΑ, είδαμε στελέχη του ΛΑΟΣ όπως ο Άδωνις Γεωργιάδης και ο Μάκης Βορίδης να προσχωρούν  στη Νέα Δημοκρατία. Ο Πάνος Καμμένος μετά την άρνησή του να δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Λουκά Παπαδήμο οδήγησε στη διαγραφή του. Στη συνεχεία ίδρυσε το κόμμα των Ανεξάρτητων Ελλήνων.

Νταβός, ΔΝΤ, Καστελόριζο

“Ποδαρικό” στη δεκαετία κάνει ένα ταξίδι,  που αποδείχθηκε πως αργότερα έπαιξε ρόλο στο πρώτο πακέτο στήριξης. Στα τέλη του Ιανουαρίου του 2010, ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου βρισκόταν στο Νταβός   για το ετήσιο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, όπου εκεί δέχτηκε έντονες πιέσεις από ξένους ηγέτες για άμεση λήψη μέτρων. Λίγο μετά την επιστροφή του, η κυβέρνηση ανακοίνωσε στις 9 Φεβρουαρίου μέτρα για τον δημόσιο τομέα που περιελάμβαναν πάγωμα μισθών, περικοπές επιδομάτων 10%, περικοπές υπερωριών και οδοιπορικών.

Στα μέσα του 2010, και μετά τις αποκαλύψεις ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας έκλεισε για το 2009 σε επίπεδα πολύ πάνω από αυτά που θα καθιστούσαν το δημόσιο χρέος βιώσιμο (15,4% του ΑΕΠ), η ελληνική κυβέρνηση αδυνατούσε να δανειστεί με λογικά επιτόκια από τις αγορές. Η Ελλάδα κατέφυγε στη βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

H ανακοίνωση της προσφυγής στον μηχανισμό στήριξης έγινε στις 23 Απριλίου 2010 από τον πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, ο οποίος βρισκόταν εκείνη την ημέρα στο Καστελόριζο. Η χρηματοδότηση έγινε υπό τους όρους ότι η Ελλάδα θα λάβει μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής.

Με τη χρηματοδότηση από το μηχανισμό αποφεύχθηκε ο άμεσος κίνδυνος στάσης πληρωμών της Ελλάδας, που θα είχε πιθανές ανεξέλεγκτες συνέπειες για όλη τη ζώνη του ευρώ. Τότε, ξεκίνησαν σενάρια για σχέδια εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, όπου η συνέχεια των ετών έδειξε πως είχαν όντως πέσει στο τραπέζι.

Τα πρώτα μέτρα ανακοινώθηκαν από τον τότε πρωθυπουργό την Κυριακή 2 Μαΐου 2010. Η Ελλάδα από τότε άρχιζε να βιώνει κλιμακωτά τις έντονες αντιδράσεις συνδικάτων, όπου μετά ακολούθησαν πορείες, διαδηλώσεις και αργότερα δημιουργήθηκε το κίνημα των Αγανακτισμένων στις πλατείες, ένα κίνημα που στήριξε αρκετά ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας, πρωτοστατώντας στις τότε διαμαρτυρίες  κατά των Μνημονίων.

Η συμφωνία του Οκτωβρίου 2011 για το “κούρεμα” χρέους

Το 2011 ήταν ένα έτος ορόσημο, αφού πραγματοποίηθηκε κούρεμα του ελληνικού χρέους, το οποίο προκάλεσε πολιτικές εξελίξεις αλλά και έντονες αντεγκλήσεις ως προς το αν ήταν ή όχι μία σωστή απόφαση, αφού εκφράστηκε ανησυχία στο εσωτερικό για τις επιπτώσεις της συμφωνίας στην εισοδηματική πολιτική των επόμενων ετών, στο μέλλον των ελληνικών τραπεζών και των ασφαλιστικών ταμείων που είναι εκτεθειμένα σε ελληνικά ομόλογα.

Στις 23 Οκτωβρίου συγκλήθηκε έκτακτη σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης με στόχο την κατάρτιση ενός οριστικού σχεδίου αντιμετώπισης της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη. Η σύνοδος κατέληξε σε συμφωνία που ανακοινώθηκε τα ξημερώματα της 27ης Οκτωβρίου και απέβλεπε σε «κούρεμα» κατά 50% του ελληνικού χρέους και πρόσθετο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα ύψους 130 δισ. ευρώ.

Με βάση τη συμφωνία, οι ιδιώτες θα αποδεχτούν σε εθελοντική βάση, μείωση της αξίας των ελληνικών ομολόγων που διαθέτουν κατά 50%. Η συμφωνία θα συνοδεύεται από πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής με διάρκεια μέχρι το 2021 και δημιουργία μηχανισμού μόνιμης εποπτείας της Ελλάδας για την συνεχή παρακολούθηση της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων. Παράλληλα αποφασίστηκε η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών με ποσό ύψους 30 δισ. ευρώ και αύξηση κατά ένα τρις ευρώ των κεφαλαίων του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας

Το δημοψήφισμα που δεν έγινε και η κυβέρνηση Παπαδήμου

Μετά την ακύρωση της ιδέας για δημοψήφισμα επί της συμφωνίας, καθότι υπήρχαν αντιδράσεις από την ΕΕ και το μέρος του εγχώριου πολιτικού συστήματος,  ο τότε πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου στην ψηφοφορία της 4ης Νοεμβρίου έλαβε μεν ψήφο εμπιστοσύνης από τη βουλή, αλλά την Κυριακή 6 Νοεμβρίου συναντήθηκε στο Προεδρικό Μέγαρο με τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αντώνη Σαμαρά, ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας. Στην συνάντηση υπήρξε συμφωνία μεταξύ των δύο πολιτικών αρχηγών για σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας.  Ακολούθησαν τετραήμερες διαβουλεύσεις με συμμετοχή των κομματικών επιτελείων του ΠΑΣΟΚ, της Νέας Δημοκρατίας και του ΛΑΟΣ, για την επιλογή του προσώπου που θα ηγηθεί στο νέο κυβερνητικό σχήμα.

Οι διεργασίες ολοκληρώθηκαν την Πέμπτη 10 Νοεμβρίου οπότε επιλέχτηκε ο Λουκάς Παπαδήμος ως νέος πρωθυπουργός.

Δεύτερο πακέτο και το PSI

Το δεύτερο Μνημόνιο συζητήθηκε στη Βουλή στις 12 Φεβρουαρίου 2012 («Έγκριση των Σχεδίων Συμβάσεων Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Ε.Τ.Χ.Σ.), της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Τράπεζας της Ελλάδος, του Σχεδίου του Μνημονίου Συνεννόησης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Τράπεζας της Ελλάδος και άλλες επείγουσες διατάξεις για τη μείωση του δημοσίου χρέους και τη διάσωση της εθνικής οικονομίας».

Στην Αθήνα τα επεισόδια κλιμακώθηκαν σε όλο το ιστορικό κέντρο με δεκάδες εστίες σύγκρουσης οδηγώντας σε εκατέρωθεν τραυματισμούς, συλλήψεις από την πλευρά των διαδηλωτών και πυρπόληση δέκα περίπου κτηρίων.

Στις 9 Μαρτίου ολοκληρώθηκε με επιτυχία το PSI. Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα έφτασε το 95,7%. Για τα υπόλοιπα ομόλογα ύψους 8,5 δις δόθηκε παράταση μέχρι τις 20 Απριλίου. Η απόφαση της κυβέρνησης να συμπεριληφθούν ρήτρες συλλογικής δράσης (CACs) θεωρήθηκε πιστωτικό γεγονός από την ISDA και οδήγησε στην ενεργοποίηση των CDS ύψους 3,2 δις.  Με το PSI διεγράφησαν 106 δισ. ευρώ από το χρέος από τα 130 δις που προβλεπόντουσαν. 49 δισ. ευρώ κατατέθηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος, ενώ κουρεύτηκε το 53.5% των 206 δις ευρώ των ομολόγων.

Ο Μάης του Facebook»

Μετά την υπογραφή του πρώτου Μνημονίου κορυφώθηκε η κοινωνική δυσαρέσκεια και οι  διαδηλώσεις που στιγμάτισαν τη χώρα ήταν κυρίως το 2011 με 2012. Στη σειρά διαδηλώσεων και αντικυβερνητικών κινητοποιήσεων εντάχθηκε ένα νέο  κίνημα ων «Αγανακτισμένων»,. Στις συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις των «Αγανακτισμένων» κύριο και κοινό γνώρισμα των διαδηλώσεων ήταν ο ειρηνικός χαρακτήρας και η απουσία επιμέρους κομματικών ταυτοτήτων, ωστόσο αργότερα αρκετοί εκμεταλλεύτηκαν πολιτικά το κίνημα, ενώ  ταυτόχρονα έλαβαν χώρα και κινητοποιήσεις από συνδικαλιστικούς φορείς και πολιτικές ομάδες.

Στο κίνημα των «Αγανακτισμένων», κατά τη διάρκεια των καθημερινών κινητοποιήσεων  διεξάγονταν άτυπες λαϊκές συνελεύσεις, με αιτήματα άμεσης δημοκρατίας, και ψηφίσματα δημοσίως προσβάσιμα από το Διαδίκτυο.  Επειδή οι διαδηλώσεις των «Αγανακτισμένων» ξεκίνησαν κυρίως μέσω της ιστοσελίδας κοινωνικής δικτύωσης Facebook πήρε το όνομα «Ο Μάης του Facebook ή  και «Το κίνημα της πλατείας». Ένα χαρακτηριστικό των κινητοποιήσεων ήταν οι αποδοκιμασίες και ορισμένες φορές οι προπηλακισμοί σε βάρος πολιτικών όλων των κομμάτων.

Η αξιολόγηση που δεν έκλεισε ποτέ το 2014

Οι διαπραγματεύσεις διαρκείας της κυβέρνησης με την τρόικα κατέληξαν στην κατάρτιση του μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής 2013-2016. Το πολυνομοσχέδιο κατατέθηκε στη βουλή στις 5 Νοεμβρίου, σε ένα άρθρο 216 σελίδων, με τη διαδικασία του κατεπείγοντος. Προέβλεπε μέτρα ύψους 18,9 δις Ευρώ, από τα οποία τα 9,4 δις αφορούν το έτος 2013. Υπερψηφίστηκε στις 7 Νοεμβρίου με 153 ψήφους από τις κοινοβουλευτικές ομάδες της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, στις οποίες υπήρξαν και βουλευτές που διαφοροποιήθηκαν.

Τον Φεβρουάριο του 2014, η Τρόικα αναφέρθηκε και πάλι στο να εξετάσει το ενδεχόμενο να προσφέρει στην Ελλάδα ένα τρίτο σχέδιο διάσωσης ύψους 15-17 δις ευρώ, αλλά τώρα σε συνδυασμό με την επιπρόσθετη ελάφρυνση του χρέους  , μέσω της διεύρυνσης της διάρκειας των ομολόγων του ΕΤΧΣ από 30 σε 50 χρόνια και μείωση του επιτοκίου κατά 0,5% για το αρχικό χρέος ύψους 80 δισ. ευρώ που οφείλεται σε όλα τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, μέσω της Ελληνικής Διευκόλυνσης Δανείων. Ωστόσο, εκρεμούσε η  ολοκλήρωση της τρίτης αναθεώρησης του δεύτερου προγράμματος διάσωσης και εξαρτιόταν από την τήρηση της Ελλάδας όλων των όρων που καθορίζονταν στο εν λόγω πρόγραμμα – στα οποία περιλαμβάνονταν τα τελικά δημοσιονομικά στοιχεία (έπρεπε να εξακριβωθεί ότι πράγματι επιτεύχθηκε ένα πρωτογενές πλεόνασμα το 2013).

Το πιθανό τρίτο δάνειο διάσωσης αναμενόταν να εξεταστεί τελικά από τους φορείς χάραξης πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2014.

Τρίτο Μνημόνιο

Μετά από πεντέμισι μήνες διαπραγματεύσεων, στις 13 Ιουλίου 2015, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, κατέληξε σε συμφωνία με τους δανειστές για ένα νέο πρόγραμμα. Η Ελλάδα θα λάμβανε δάνειο ύψους 86 δισ. Ευρώ, το οποίο επρόκειτο να παραδοθεί σταδιακά από τον Αύγουστο του 2015 έως τον Ιούνιο του 2018. Περιελάμβανε ένα αποθεματικό ύψους έως και 25 δισ. Ευρώ για τον τραπεζικό τομέα, προκειμένου να αντιμετωπίσει ενδεχόμενα έξοδα αναδιάρθρωσης των τραπεζών. Το τρίτο μνημόνιο τέθηκε σε ισχύ από τις 20 Αυγούστου 2015 όπου η Ελλάδα έλαβε την πρώτη εκταμίευση της αρχικής δόσης των 26 δισ. ευρώ. Μια πρώτη επιμέρους δόση ύψους 10 δισ. ευρώ διατέθηκε, αλλά σε ένα διαχωρισμένο λογαριασμό στον EMS, που προορίζονταν για σκοπούς ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.

‘Εξοδος Μνημονίων το 2018

Το τρίτο Μνημόνιο έληξε στις 20 Αυγούστου 2018, κάτι που σηματοδότησε επίσημα την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια (προγράμματα οικονομικών μέτρων). Την ανακοίνωση έκανε ο τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας από την Ιθάκη.

Στο κείμενο  που συμφώνησαν  οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης στο Eurogroup δέσμευσαν  τη χώρα σε μια σειρά μεταρρυθμίσεων μέχρι και το 2022. Οι μεταρρυθμίσεις θα παρακολουθούνται σε τριμηνιαία βάση στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας, όπου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεργαστεί με την ΕΚΤ, το ΔΝΤ και τον ΕΜΣ.

Η πτώση του ΠΑΣΟΚ

Από το κόμμα της αλλαγής έγινε στο ίδιο η αλλαγή, καθότι το ΠΑΣΟΚ έχασε την παλιά λάμψη και δυναμική. Από τις μεγαλύτερες αλλαγές που έφερε η δεκαετία είναι η συρρίκνωση του και η φυγή στελεχών του στο ΣΥΡΙΖΑ.

Κανείς δεν φανταζόταν ότι όταν το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ότι θα εξαϋλωνόταν και μάλιστα ξαφνικά, χωρίς επιστροφή. Εχασε τις εκλογές το  Μαΐου του 2012 λαμβάνοντας 13,18% των ψήφων και τερμάτισε τρίτο, πίσω από το ΣΥ.ΡΙΖ.Α. (16,78%) και τη Νέα Δημοκρατία (18,85%), εκλέγοντας μόλις 41 βουλευτές. Πολλά ιστορικά στελέχη του κινήματος αλλά και υπουργοί των κυβερνήσεων Παπανδρέου και Σημίτη βρέθηκαν μετά από πολλά χρόνια κοινοβουλευτικής πορείας εκτός κοινοβουλίου.

Στις επαναληπτικές εκλογές του Ιουνίου, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. πήρε και πάλι την τρίτη θέση, εκλέγοντας 33 βουλευτές και λαμβάνοντας το 12,3% των ψήφων. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. συμφώνησε με τη Νέα Δημοκρατία και τη Δημοκρατική Αριστερά στο σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας, βάσει προγραμματικής συμφωνίας, για επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου (το οποίο είχε υπογράψει η προηγούμενη κυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ.) και απάλυνση των δυσβάσταχτων όρων που επεβλήθησαν. Πρωθυπουργός ορκίστηκε ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Αντώνης Σαμαράς.

Το Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς, κατά τη διάρκεια ψηφοφορίας στη Βουλή για έγκριση νέου πακέτου μέτρων λιτότητας, έξι βουλευτές του κόμματος (Μπόλαρης, Κασσής, Κουτσούκος, Παραστατίδης, Γκερέκου, Σκανδαλίδης) διαγράφτηκαν από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑ.ΣΟ.Κ., καθώς διαφοροποιήθηκαν από την κομματική γραμμή υπερψήφισης των μέτρων.[ Τρείς μήνες αργότερα, τέσσερις από αυτούς (Κασσής, Κουτσούκος, Γκερέκου, Σκανδαλίδης) επανεντάχθηκαν στην Κοινοβουλευτική Ομάδα,  ο Παραστατίδης συμμετείχε στην Κοινωνία Πρώτα μαζί με βουλευτές που αποχώρησαν από τη Δημοκρατική Αριστερά, και αργότερα εντάχθηκαν στο ΣΥ.ΡΙΖ.Α.. Την επόμενη ημέρα ανεξαρτητοποιήθηκε, με δήλωσή του, ο Μίμης Ανδρουλάκης. Το Δεκέμβριο, ο Ανδρέας Λοβέρδος ίδρυσε τη Ριζοσπαστική Κίνηση Σοσιαλδημοκρατικής Συμμαχίας και διεγράφη από το ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Τον Ανδρέα Λοβέρδο ακολούθησε και ο βουλευτής Δράμας, Χρήστος Αηδόνης, ο οποίος, με επιστολή του, ανεξαρτητοποιήθηκε από το ΠΑ.ΣΟ.Κ.

Εξαιτίας των χαμηλών εκλογικών αποτελεσμάτων και της εκλογικής και κοινοβουλευτικής συρρίκνωσης του ΠΑ.ΣΟ.Κ., ενεργοποιήθηκαν οι εσωτερικές διαδικασίες του Κινήματος, για τη διοργάνωση Συνεδρίου. Το 10ο Συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. ξεκίνησε στις 5 Ιουνίου και διήρκεσε τρείς ημέρες. Στο Συνέδριο αποφασίστηκε η μετεξέλιξη του ΠΑ.ΣΟ.Κ. σε έναν πολιτικό φορέα της ευρύτερης Κεντροαριστεράς και η εκλογή νέου προέδρου από τη βάση στις 14 Ιουνίου. Υποψηφιότητα κατέθεσαν η Φώφη Γεννηματά, ο Ανδρέας Λοβέρδος και ο Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος. Τέλος εξελέγησαν τα νέα μέλη της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής. Στις εκλογές για την ανάδειξη προέδρου του ΠΑ.ΣΟ.Κ., εκλέχθηκε η Φώφη Γεννηματά, επικρατώντας του Ανδρέα Λοβέρδου, με 51,69%.

Στις 31 Αυγούστου 2015, η πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Φώφη Γεννηματά και ο πρόεδρος της Δημοκρατικής Αριστεράς Θανάσης Θεοχαρόπουλος, ανακοίνωσαν την κοινή κάθοδο των δύο κομμάτων ενόψει των βουλευτικών εκλογών του 2015, σε κοινό συνδυασμό, με το όνομα Δημοκρατική Συμπαράταξη. Τελικά, ο συνασπισμός των κομμάτων αύξησε τα ποσοστά του συγκριτικά με τις εκλογές του Ιανουαρίου, λαμβάνοντας 6,28% και 17 έδρες, έναντι 4,68% (13 έδρες) και 0,48% (καμία έδρα) για το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και τη ΔΗΜ.ΑΡ., αντίστοιχα. Μία από τις έδρες κατέλαβε ο Θανάσης Θεοχαρόπουλος, ενώ τις υπόλοιπες 16 το ΠΑ.ΣΟ.Κ.

Πλέον, το Κίνημα Αλλαγής πήρε στις εκλογές  του 2019 το ποσοστό του 7,7%, ενώ το όνομα ΠΑΣΟΚ ακόμα δεν έχει επανέλθει.

Άνοδος ΣΥΡΙΖΑ, ξεκινά το σύνθημα πρώτη φορά “Αριστερά”

Από το 2011 είχε φανεί η αρχή του τέλους του ΠΑΣΟΚ, ένα κόμμα που σημάδεψε τη μεταπολίτευση, ενώ παράλληλα, σημειώνεται αλματώδης άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο με επικεφαλής τον Αλέξη Τσίπρα  έγινε το 2015 κυβέρνηση, από κόμμα του 4%. Κάνοντας πολιτική χρήση της τάσης των Αγανακτισμένων και του ρεύματος κατά των Μνημονίων, της λιτότητας και των δανειστών ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε δύο εκλογικές αναμετρήσεις και ένα δημοψήφισμα σε μόλις ένα έτος.

Στις 25 Ιανουαρίου 2015, με αφορμή την μη εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας και όπως προβλέπει το σύνταγμα, ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς  δηλώνει την διάλυση της βουλής και την παραίτηση της κυβέρνησης του και προκηρύσσονται πρόωρες εκλογές. Οι πρόωρες εκλογές ολοκληρώνονται με νίκη του ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος συγκεντρώνει 36,34% και 149 έδρες. Η Νέα Δημοκρατία λαμβάνει 27,81% και 76 έδρες και καταλαμβάνει την θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Ο σημαντικότερος σταθμός της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ήταν τον Ιούλιο του 2015, ύστερα από πολύμηνες διαπραγματεύσεις με τότε υπουργό Οικονομικών  τον Γιάνη Βαρουφάκη,Η Ελλάδα βρίσκεται εκτός προγράμματος στήριξης μετά την μη ανανέωση του τελευταίου από τις Βρυξέλλες και σύμφωνα με τους κανόνες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου είναι σε κατάσταση χρεοκοπίας. Ο τότε πρωθυπουργός αναγγέλλει Δημοψήφισμα και στις 5 Ιουλίου επικρατεί το «Όχι» με 61,31%.

Ωστόσο, το ΟΧΙ γύρισε σε ΝΑΙ και τελικά ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, κατέληξε σε συμφωνία με τους δανειστές για ένα νέο πρόγραμμα, μετά από πεντέμισι μήνες διαπραγματεύσεων, στις 13 Ιουλίου 2015. Στις 14 Αυγούστου του  2015 η Βουλή ψηφίζει το τρίτο μνημόνιο με σημαντικότατες απώλειες για τον Κυβερνητικό σχηματισμό. Το μνημόνιο στηρίζουν με τις ψήφους τους ο ΣΥΡΙΖΑ, η Νέα Δημοκρατία, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, το ΠΑΣΟΚ και Το Ποτάμι. Κατά τάσσονται συνολικά η Χρυσή Αυγή και το ΚΚΕ, μαζί με 44 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ.Ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ανακοινώνει την παραίτηση της κυβέρνησης με σκοπό τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών στις 20 Σεπτεμβρίου 2015. Στη συνέχεια, 25 Βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ανεξαρτητοποιούνται και ανακοινώνουν τον σχηματισμό νέου πολιτικού κόμματος με την ονομασία Λαϊκή Ενότητα και Πρόεδρο τον Παναγιώτη Λαφαζάνη.Ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίζει τις εκλογές με 35,46% και 145 έδρες έναντι της Νέας Δημοκρατίας που συγκεντρώνει 28,10% και 75 έδρες. Σχηματίζει κυβέρνηση με τους Ανεξάρτητους Έλληνες.

Πλέον, ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, όπου ο μετασχηματισμός του κόμματος είναι ήδη πραγματικότητα, καθότι δεν θυμίζει σε τίποτα εκείνο το κόμμα του 2012. Ενόψει συνεδρίου του 2020, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει εντάξει αρκετά στελέχη του ΠΑΣΟΚ, τα οποία έγιναν μέλη και κάποιοι βουλευτές.

 Συμφωνία των Πρεσπών

Το ζήτημα του Μακεδονικού ονόματος αποτέλεσε μείζον πολιτικό θέμα, ειδικά το 2018, καθότι υπήρξε  Συμφωνία των Πρεσπών, δηλαδή η διακρατική συμφωνία που συνομολογήθηκε στις 12 Ιουνίου 2018 ανάμεσα στην Ελληνική Δημοκρατία και τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονία.  Η Συμφωνία αντικατέστησε την Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995 και κατήργησε τη συνταγματική ονομασία Δημοκρατία της Μακεδονίας και την προσωρινή ονομασία πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, μετονομάζοντας και αναγνωρίζοντας καθολικά τη χώρα ως Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας.

H ψήφιση της συμφωνίας προκάλεσε αντιδράσεις και στις δύο χώρες.

Υπογράφηκε στο ορεινό χωριό Ψαράδες της Φλώρινας που βρίσκεται στην περιοχή των Πρεσπών από όπου και πήρε το όνομά της και κυρώθηκε από τα Κοινοβούλια και των δύο χωρών σε ψηφοφορίες με καταληκτική αυτή στις 25 Ιανουαρίου 2019 στην Αθήνα.  Οι διατάξεις της είναι νομικά δεσμευτικές και για τα δύο μέρη από άποψη Διεθνούς Δικαίου και θα παραμείνει σε ισχύ επ’ αόριστον.

Headlines