Τα κλειδιά του 2020

Tο 2019 ήταν έτος πολυκύμαντο και κρίσιμο πολιτικά, λόγω των αλλεπάλληλων εκλογικών αναμετρήσεων.

Εκρυβε, εξ αυτού του λόγου, πολιτικούς κινδύνους και πιθανές αναστατώσεις στην οικονομία.

Το πρώτο εξάμηνο κυριαρχήθηκε ακριβώς από τους εκλογικούς αγώνες, αλλά εν τέλει τα αποτελέσματα ήσαν τόσο καθαρά και αδιαμφισβήτητα που δεν επέτρεπαν αμφισβητήσεις.

Αντιθέτως, μπορεί να πει κανείς ότι επιβεβαίωσαν τη σταθεροποίηση της οικονομίας, διέγραψαν τους όποιους πολιτικούς κινδύνους και επιπλέον προικοδότησαν τη χώρα και την οικονομία της με ισχυρές προσδοκίες ανασυγκρότησης και ανάπτυξης.

Αν λοιπόν το στοίχημα του 2019 ήταν η επιτευχθείσα οικονομική σταθεροποίηση και πολιτική σταθερότητα, το κλειδί του 2020 είναι η επιβεβαίωση και ενίσχυση της αναπτυξιακής ορμής, όπως και η δυναμική εκκίνηση της διαδικασίας μετασχηματισμού της οικονομίας και της χώρας.

Η προίκα του 2019 είναι όντως μεγάλη και ικανή να υποστηρίξει μια τέτοια προσπάθεια. Η προεργασία είναι σημαντική, οι βάσεις έχουν τεθεί, οι διαμορφωθείσες οικονομικές συνθήκες επιτρέπουν το επιδιωκόμενο άλμα προόδου και πλέον είναι θέμα πολιτικής βούλησης η επίτευξή του.

Οπως επισημαίνει πλήθος ειδικών, Ελλήνων και ξένων, τα πάντα εκκινούν από την επιτευχθείσα ελληνική επάνοδο στις αγορές, από την άνεση και τη δυνατότητα που απέκτησε ξανά το «πτωχευμένο» μέχρι χθες ελληνικό κράτος να δανείζεται φθηνά από τις διεθνείς αγορές.

Η μείωση των επιτοκίων των ελληνικών ομολόγων σε επίπεδα μεταξύ 1,20% και 1,30% εφέτος είναι αποτέλεσμα της ανακτηθείσης αξιοπιστίας και της επιτευχθείσης δημοσιονομικής σταθερότητας.

Σύμφωνα με τις υπάρχουσες προβλέψεις, η τάση αυτή θα διατηρηθεί και το 2020. Ο νέος προϋπολογισμός παραμένει δεσμευμένος στον στόχο επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος υψηλότερου του 3,5% του ΑΕΠ και επιβεβαιώνει ότι η ελληνική προσπάθεια αποκλιμάκωσης του χρέους παραμένει ενεργή και δυναμική.

Κάτι που αναμένεται να εκτιμηθεί δεόντως από τους οίκους αξιολόγησης και τις διεθνείς αγορές και να επιτρέψει την περαιτέρω μείωση των επιτοκίων δανεισμού για την Ελλάδα. Οι διεθνείς αναλυτές αναμένουν ότι προϊόντος του χρόνου και στον βαθμό που επιβεβαιώνεται η ελληνική συνέπεια, τα επιτόκια των ομολόγων μας θα συνεχίσουν να βαίνουν μειούμενα για να υποχωρήσουν σε επίπεδα μικρότερα της μιας ποσοστιαίας μονάδας.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων θα υποχωρήσουν στις αρχές του δεύτερου εξαμήνου της νέας χρονιάς μεταξύ 0,70% και 0,60%.

Αν επιβεβαιωθούν οι παραπάνω προγνώσεις και υποχωρήσουν όντως τα επιτόκια δανεισμού της χώρας στα προαναφερθέντα επίπεδα θα διαμορφωθεί μια αλυσίδα θετικών παρενεργειών, ικανών να δώσουν γενικότερη ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα. Οσοι ασκούνται στις αγορές πιστεύουν ότι η υποχώρηση των ομολόγων θα ωθήσει στα ύψη τις άλλες αξίες και συγκεκριμένα τις υποτιμημένες μετοχές των κερδοφόρων ελληνικών ομίλων και των ακινήτων επίσης. Προς επιβεβαίωση των εκτιμήσεων αυτών επικαλούνται το παράδειγμα της Πορτογαλίας, όπου όντως η μείωση του κόστους δανεισμού της χώρας οδήγησε σε άνθηση των ακινήτων και στην εκτίναξη των μετοχών. Αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι οι τιμές των ακινήτων στη Λισαβόνα υπερέχουν κατά 40% των τιμών αντίστοιχων ακινήτων στην Αθήνα.

Ενδεχόμενη άνοδος των ακινήτων και των μετοχών θα ενισχύσει επίσης τους ισολογισμούς και την κεφαλαιακή θέση των τραπεζών, καθώς τα γεμάτα ακίνητα και μετοχές υποτιμημένα χαρτοφυλάκιά τους θα αποκτήσουν αξία και έτσι θα προστεθεί ένας ακόμη κρίκος στην αλυσίδα της προσδοκώμενης προόδου.

Πέραν των αξιών πάντως αποδίδουν εξαιρετική σημασία στις διαδικασίες αναδιάρθρωσης του ιδιωτικού χρέους που έχουν ήδη ξεκινήσει, όπου πρωταγωνιστούν ξεχωριστά σχήματα κεφαλαίου, τα οποία διεκδικούν υπερδανεισμένες και κλονισμένες αλλά με παραγωγικές δυνατότητες επιχειρήσεις. Οι τελούσες σε καταστάσεις μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας επιχειρήσεις περιερχόμενες σε επαγγελματικά οργανωμένα σχήματα κεφαλαίου επαναρυθμίζουν τον δανεισμό τους, αναδιαρθρώνονται, εξυγιαίνονται, ανακτούν τη χαμένη αξία τους και αποκτούν νέες δυνατότητες. Ολη αυτή η διαδικασία εκτιμάται ότι θα προσθέσει ύλη στο κύμα προόδου που έχει αφετηρία τις μετεκλογικές προσδοκίες και την ατμόσφαιρα αλλαγής και μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας. Ηδη η αγορά εργασίας δίνει κάποια σημάδια εξομάλυνσης και συνολικά τείνει να επικρατήσει ατμόσφαιρα αισιοδοξίας, αν και ακόμη δεν υπάρχουν απτά αποτελέσματα και στέρεες ενδείξεις.

Οσο και αν ηχούν αισιόδοξα τα παραπάνω, οι αναλυτές επιμένουν ότι η Ελλάδα έχει τις προϋποθέσεις για κερδίσει το στοίχημα της ανάπτυξης τη χρονιά που έρχεται. Αν μάλιστα ξεμπλοκάρουν οι μεγάλες επενδύσεις και ενεργοποιηθούν οι επιχειρήσεις, τότε δεν είναι απίθανο να επιτευχθούν ρυθμοί ανάπτυξης κοντά στο 3% ή και υψηλότερα αυτού την επόμενη χρονιά. Δεν παραλείπουν δε να επισημαίνουν τον ρόλο της αλλαγής κλίματος και ψυχολογίας στην οικονομία. Για ορισμένους είναι το ήμισυ του παντός και βάση για το διεκδικούμενο άλμα έπειτα από τόσα και τόσα χρόνια μιζέριας και υποχώρησης.

Η μόνη προβληματική παράμετρος είναι αυτή των ελληνοτουρκικών σχέσεων, η οποία, χωρίς αμφιβολία, αποτελεί την αχίλλειο πτέρνα της ελληνικής ανάκαμψης και είναι ικανή, στον βαθμό που γενικευθεί η τουρκική διεκδίκηση στο Αιγαίο και στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, να ανασχέσει την πορεία προόδου. Για την ώρα δεν αποτιμάται η συγκεκριμένη απειλή γιατί οι περισσότεροι δεν πιστεύουν ότι η κατάσταση θα φθάσει στα άκρα. Ωστόσο αρχίζουν να ρωτούν και αξιολογούν το βάθος και τις συνέπειες της απειλής. Είναι αυτή απροσδιόριστη παράμετρος. Οι επόμενοι μήνες θα είναι όντως καθοριστικοί…