Φωτογραφίες μιας δεκαετίας

Το λήξαμε ή είμαστε ακόμη στα μετερίζια για το αν η δεκαετία αρχίζει φέτος, αν μετράμε από το ένα ή από το μηδέν; Οπως και να το μετρήσουμε, από την Πρωτοχρονιά του 2010 μέχρι σήμερα έχουν περάσει στρογγυλά δέκα χρόνια… Ηταν αυτά τα δέκα χρόνια τα χειρότερα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας; Εξαιρουμένης της χούντας, ίσως και της μετεμφυλιακής. Κυρίως λόγω της απόλυτης ανατροπής. Εκείνη την τόσο μακρινή Πρωτοχρονιά είχαμε μεν περάσει, πριν από έναν χρόνο, τα «Δεκεμβριανά» του 2008, στην ατμόσφαιρα όμως υπήρχε ακόμη μια υποψία μυρωδιάς Ολυμπιακών. Το πάρτι είχε τελειώσει αλλά οι «σαμπάνιες» δεν είχαν όλες λήξει.

Προσπαθώ, μέρες τώρα, να βάλω σε μια σειρά στο μυαλό μου τις φωτογραφίες της δεκαετίας. Αυτές που λένε ότι ισούνται με χίλιες λέξεις. Ποια ήταν άραγε αυτή που πρώτη χτύπησε, για μένα τουλάχιστον, το καμπανάκι; Που με έκανε να νιώσω πως «κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας» μιας και ο τότε πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου πίστευε ότι θα γίνουμε η Δανιμαρκία του Νότου. Θεωρώ ότι είναι αυτή με τους Αγανακτισμένους να προσπαθούν να μπουκάρουν στη Βουλή. Η πρώτη σεκάνς αυτού που ο Βαγγέλης Βενιζέλος περιέγραψε ως εκτσογλανισμό της πολιτικής ζωής.

Μια φωτογραφία με εκατοντάδες προβολές σε γεγονότα, συμπεριφορές, πεποιθήσεις, ήθη. Σαν να βλέπω σε διπλοτυπία επάνω της, όλους εκείνους τους συμπολίτες μου που, ντοπαρισμένοι από τον άκρατο λαϊκισμό πίστεψαν, τότε, ότι η Μέρκελ και ο Σόιμπλε είχαν κάτι προσωπικό μαζί τους. Σαν να ορίζει την απαξίωση των θεσμών που, στη συνέχεια, είδαμε σε πολλές βερσιόν. Μια στην τύχη, η μετατροπή ενός κορυφαίου θεσμικού γεγονότος, της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, σε τζόγο εξουσίας.

Σκρολάροντας στα στιγμιότυπα της μνήμης πέφτω πάνω σε χρυσαυγίτες βουλευτές, σε δημόσια δικαστήρια και στον Αλέξη Τσίπρα σφιχταγκαλιασμένο με τον Πάνο Καμμένο να πανηγυρίζουν την Πρώτη Φορά Αριστερά.

Και μετά, η περίοδος της διαπραγμάτευσης, ο Γιάνης Βαρουφάκης ως φωτογραφική αποτύπωση του ότι τα «δανεικά κι αγύριστα» είναι μαγκιά και όχι κουτσαβακισμός όπως υπαγόρευε έως τότε η απολεσθείσα συλλογική ηθική μας.

Για να φτάσουμε στον σκληρό Ιούλιο του ’15 και στη φωτογραφία του απελπισμένου συνταξιούχου που ο Economist συμπεριέλαβε στις εμβληματικές της δεκαετίας. Μια ψηφίδα που όμως, αντί να διαιρεί τη δραματικότητα εκείνων των ημερών, την πολλαπλασιάζει. Δίπλα της θα έβαζα τη φωτογραφία με τους χορούς του «Οχι» στο Σύνταγμα. Μια χώρα σε κατάσταση παράκρουσης που πέφτει, χορεύοντας, στον γκρεμό.

Ευτυχώς εκείνος ο χορός έμεινε μετέωρος και γλιτώσαμε τις χειρότερες φωτογραφίες. Ηρθαν άλλες, πολύ σκληρές, ο ξεβρασμένος από τη θάλασσα Αϊλάν, οι λάσπες της Ειδομένης, ο απανθρωπισμός στη Μόρια. Προς το τέλος της όμως, η δεκαετία μας επεφύλασσε ένα στιγμιότυπο που δεν παίρνει λεζάντα.

Η φωτογραφία από το Μάτι, με τους απεγνωσμένους, μισόγυμνους ανθρώπους στη θάλασσα, θολή από τους καπνούς και κατακόκκινη από το αντιφέγγισμα της φωτιάς σαν πίνακας του Ντελακρουά, δεν ισούται με χίλιες λέξεις. Σχολιάζεται μόνο με σιωπή.