40 χρόνια Πράσινοι – οι «ρέμπελοι» που έγιναν κόμμα εξουσίας

Η ομάδα των ανθρώπων που είχαν συγκεντρωθεί στις 12 και 13 Ιανουαρίου του 1980 στην Καρλσρούη ήταν ένα εξόφθαλμα ετερόκλητο σχήμα: μεταξύ τους βετεράνοι του φοιτητικού κινήματος του 1968, οικολόγοι, ακτιβιστές, συντηρητικοί, φιλόζωοι, φεμινίστριες αλλά και κομμουνιστές. Οι περισσότεροι άνδρες είχαν μούσια, φορούσαν πολύχρωμα ρούχα ενώ οι γυναίκες πουλόβερ που ως επί το πλείστον είχαν πλέξει οι ίδιες. Η εντελώς ανομοιογενής αυτή ομάδα ανθρώπων ίδρυσε τότε ένα νέο κόμμα που είχε στόχο να αλλάξει τη χώρα: το κόμμα των Πρασίνων.

Για τα παραδοσιακά κόμματα ήταν μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου Χριστιανοδημοκράτες, Χριστιανοκοινωνιστές, Σοσιαλδημοκράτες και Φιλελεύθεροι μονοπωλούσαν τα κυβερνητικά έδρανα, εναλλασσόμενα στην εξουσία. Ήδη όμως το 1983, τρία χρόνια μετά την ίδρυσή τους, οι Πράσινοι κατάφεραν να εκλεγούν και να εκπροσωπηθούν για πρώτη φορά στο κοινοβούλιο της Βόννης. Τα ηνία των επαναστατών αναλάμβανε μια γενιά πολιτικών που είχε γαλουχηθεί από το φοιτητικό κίνημα των προηγούμενων δεκαετιών, όπως ο αριστερός δικηγόρος Όττο Σίλι ο οποίος είχε ηγηθεί της πρώτης πράσινης κοινοβουλευτικής ομάδας και ο «ρέμπελος» Γιόσκα Φίσερ, πρώτος υπoυργός Περιβάλλοντος στο κρατίδιο της Έσσης και μια από τις πιο εμβληματικές προσωπικότητες των Πρασίνων τις τελευταίες δεκαετίες εν γένει.

Με αιχμή την προστασία του περιβάλλοντος

Η μάχη κατά της πυρηνικής ενέργειας, ο αφοπλισμός και η υπεράσπιση των ατομικών δικαιωμάτων βρέθηκαν εξαρχής ψηλά στην ατζέντα των Πρασίνων της Γερμανίας. Το 1998, σχεδόν 20 χρόνια μετά την ίδρυσή τους, κατάφεραν να συμμετάσχουν για πρώτη φορά σε ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Ήταν η εποχή που ο πρώην καγκελάριος Σρέντερ προχωρούσε στον πρώτο στα χρονικά κυβερνητικό συνασπισμό με τους Πράσινους, με τον Γιόσκα Φίσερ να αναλαμβάνει το υπουργείο Εξωτερικών αλλά και την ευθύνη της ίσως πιο αμφιλεγόμενης απόφασης στην ιστορία του κόμματος: της συμμετοχής γερμανών στρατιωτών στον πόλεμο κατά σερβικών θέσεων, μιας απόφασης που παραβίαζε κατάφωρα την ειρηνική κόκκινη γραμμή του κόμματός του.

Την εποχή εκείνη ο σημερινός γενικός διευθυντής του κόμματος Μίχαελ Κέλνερ σκεφτόταν -όπως και πολλοί άλλοι- να αποχωρήσει από τους Πράσινους. Αποφάσισε όμως εν τέλει να παραμείνει «διότι είχαμε φέρει δικές μας ιδέες στην πολιτική και κυρίως το πόσο σημαντικό είναι για τους ανθρώπους να τεθούν στο επίκεντρο θέματα όπως η προστασία του περιβάλλοντος και της φύσης, η προστασία του κλίματος. Τα σοσιαλδημοκρατικά, συντηρητικά και φιλελεύθερα κόμματα αντίθετα δεν έθιγαν τέτοια θέματα».

Αρκετά χρόνια νωρίτερα και συγκεκριμένα στις αρχές του 1990 οι Πράσινοι αποκτούσαν ένα αδελφό κόμμα στην ανατολική Γερμανία. Λίγους μήνες μετά την Πτώση του Τείχους του Βερολίνου διάφορα κινήματα πολιτών στην ανατολική Γερμανία ένωσαν τις δυνάμεις τους συγκροτώντας τη Συμμαχία ΄90 (Bündnis ´90). Τρία χρόνια αργότερα η Συμμαχία ΄90 ενώθηκε με τους Πράσινους της Δύσης και έκτοτε η επίσημη ονομασία του κόμματος είναι Bündnis ´90 / Die Grünen). Μέχρι και σήμερα όμως οι Πράσινοι δεν φαίνεται να πείθουν τους Ανατολικογερμανούς, όπως φαίνεται τουλάχιστον στις εκλογικές αναμετρήσεις και πάντα σε σύγκριση με τις τεράστιες επιτυχίες τους στα δυτικά.

Η κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας

Το δεύτερο ορόσημο της επταετούς παραμονής των Πρασίνων στην εξουσία ήταν η απόφαση κατάργησης της πυρηνικής ενέργειας μέχρι το 2020 που ελήφθη το 2002 σε συμφωνία με παράγοντες της οικονομίας. Η νυν πρόεδρος του κόμματος Αναλένα Μπέρμποκ ήταν τότε μόλις 22 χρόνων. «Πρέπει να καθιστάς σαφές ότι η πολιτική μπορεί να επιφέρει αλλαγές, ακόμη και εν μέσω μεγάλων αντιστάσεων. Αυτό αντικατοπτρίζει για εμένα εκείνη η απόφαση. Με τη συμμετοχή των Πρασίνων στην κυβέρνηση υλοποιούνταν κάτι για το οποίο αγωνιζόμασταν επί δεκαετίες». Και παρότι η μετέπειτα κυβέρνηση ανακάλεσε την ιστορική απόφαση, ήρθε το 2011 η καταστροφή της Φουκουσίμα που έβαλε οριστική ταφόπλακα στην πυρηνική ενέργεια στη Γερμανία. Η εξέλιξη είχε απογειώσει τα ποσοστά των Πρασίνων οδηγώντας τους σε εντυπωσιακή νίκη στις περιφερειακές εκλογές στο κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης, με τον επικεφαλής του ψηφοδελτίου Βίνφριντ Κρέτσμαν να ορκίζεται πρώτος πράσινος πρωθυπουργός ομόσπονδου κρατιδίου.

Το τελευταίο διάστημα και με την προστασία του κλίματος να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή τα ποσοστά των Πρασίνων βρίσκονται σταθερά πάνω από το 20%, συχνά σε απόσταση αναπνοής από τους Χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ. Στο μεταξύ συγκυβερνούν σε 11 από τα 16 κρατίδια της χώρας ενώ στις Ευρωεκλογές του 2019 απέσπασαν το 20,5% των ψήφων που αποτελεί ιστορικό ρεκόρ για το κόμμα. Πέραν αυτών ο αριθμός των μελών εκτοξεύθηκε από τις 60.000 στις 100.000.

Πολλοί αναλυτές προεξοφλούν ήδη ότι οι Πράσινοι θα είναι ο επόμενος κυβερνητικός εταίρος των συντηρητικών μετά τις εκλογές του 2021.

Γενς Τουράου

Επιμέλεια: Κώστας Συμεωνίδης