Διάσκεψη Βερολίνου για τη Λιβύη: Εκεχειρία στο προσκήνιο, πολεμικό κλίμα στο παρασκήνιο

Περίπου 24 ώρες απομένουν για την κρίσιμη Διάσκεψη του Βερολίνου, στην οποία αναμένεται να κριθούν πολλά για το μέλλον της Λιβύης και ενδέχεται να βάλει τη χώρα στο δρόμο της πολιτικής λύσης και μακριά από τον εμφύλιο πόλεμο.

Στη γερμανική πρωτεύουσα οι μεγάλες δυνάμεις της περιοχής, ή σύμφωνα με τη διατύπωση της Γερμανίας «οι χώρες που επηρεάζουν τη σύγκρουση έξωθεν, για παράδειγμα με την παράδοση όπλων ή την αποστολή μισθοφόρων» αποζητούν την κατάπαυση πυρός, καθώς και την απομάκρυνση των ξένων δυνάμεων από την περιοχή.

Αμφότερες οι δύο πλευρές, παρά το φιάσκο της Μόσχας την περασμένη εβδομάδα, διατυμπανίζουν ότι μεταβαίνουν στη Γερμανία σε σκοπό την επίτευξη εκεχειρίας, με τον Χαφτάρ να δηλώνει «φιλειρηνιστής». Σε αυτό αποσκοπεί άλλωστε και η Διάσκεψη, σύμφωνα με το προσχέδιο που διέρρευσε και έδωσε στη δημοσιότητα το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS.

Ωστόσο αμφότερες οι δύο πλευρές, όσο πλησιάζουμε στην κρίσιμη ώρα που θα ξεκινήσουν οι συζητήσεις, φροντίζουν -με τη βοήθεια και των συμμάχων τους- να ενισχύσουν τα μετόπισθεν, ο καθένας με τον τρόπο που μπορεί.

Από τη μια πλευρά ο στρατάρχης Χαλίφα Χαφτάρ του Εθνικού Λιβυκού Στρατού αφού ενίσχυσε τη γραμμή πυρός του με 25.000 στρατιώτες, έκλεισε τις στρόφιγγες του πετρελαίου στα λιμάνια της ανατολικής Λιβύης που ελέγχουν οι δυνάμεις του. Με αυτή την κίνηση πέτυχε την αναστολή των εξαγωγών αργού, μειώνοντας κατά 50% την παραγωγή και στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα στην αντίπερα όχθη εν όψει του Βερολίνου.

Από την άλλη πλευρά, ο Σάρατζ, φαίνεται πως έχει… επαναπαυθεί στη βοήθεια της Τουρκίας και συγκεκριμένα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Έτσι λοιπόν δια… αντιπροσώπου, εξαπέλυσε ωμές απειλές κατά της ΕΕ. Συγκεκριμένα ο τούρκος πρόεδος σε κείμενό του στο Politico ξεκαθαρίζει πως εφόσον δεν στηριχτεί η κυβέρνηση της Τρίπολης του Φαγιέζ αλ Σάρατζ η Ευρώπη θα αντιμετωπίσει πολύ μεγάλο πρόβλημα, δείχνοντας στο μεταναστευτικό και την τρομοκρατία.

Λίγο αργότερα, ο Ερντογάν αγνοώντας ακόμη και το προσχέδιο των συμπερασμάτων της Διάσκεψης το οποίο ζητά μεταξύ άλλων να μην υπάρξει εμπλοκή ξένων δυνάμεων στην περιοχή  υπογράμμισε ότι  «η Τουρκία θα παραμείνει στη Λιβύη έως ότου της παραδοθούν τα δικαιώματα της στη Μεσόγειο και μέχρι να αποκτήσει μια νόμιμη διοίκηση ο λιβυκός λαός».

Παράλληλα, η Άγκυρα έχει φροντίσει από τα προηγούμενα εικοσιτετράωρα να ενισχύσει τις στρατιωτικές δυνάμεις της στην περιοχή.

Όλα αυτά ενώ η εκεχειρία στη Λιβύη κρέμεται από μια πολύ λεπτή κλωστή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τι συνέβη στη Μόσχα, όπου τόσο ο επικεφαλής του αυτοαποκαλούμενου Λιβυκού Εθνικού Στρατού (ΛΕΣ) Χαλίφα Χαφτάρ όσο και ο επικεφαλής της διεθνώς αναγνωρισμένης Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (ΚΕΣ), Φαγιέζ αλ Σάρατζ συναντήθηκαν για να… συμφωνήσουν την εκεχειρία. Ωστόσο ο πρώτος αποχώρησε χωρίς να υπογράψει τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός.

Έκλεισαν ξαφνικά τις στρόφιγγες του πετρελαίου οι δυνάμεις του Χαφτάρ

Τα λιμάνια της ανατολικής Λιβύης που ελέγχει η δύναμη του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ – ο οποίος διέταξε την 4η Απριλίου τον αυτοαποκαλούμενο Λιβυκό Εθνικό Στρατό (ΛΕΣ) του να κυριεύσει την Τρίπολη, έδρα της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης – ανέστειλαν τις εξαγωγές αργού, μειώνοντας κατά 50% την παραγωγή και κλιμακώνοντας την ένταση ενόψει της συνόδου του Βερολίνου.

Η κίνηση καταγράφεται την ώρα που η Γερμανία και τα Ηνωμένα Eθνη προσπαθούν να πείσουν τον Χαφτάρ και τους ξένους υποστηρικτές του να τερματίσει τις επιχειρήσεις των δυνάμεών του, που διαρκούν εννέα μήνες, για την κατάληψη της λιβυκής πρωτεύουσας, έδρα της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (ΚΕΣ) του πρωθυπουργού Φάγεζ αλ Σάρατζ.

Μέλη φυλών σε περιοχές που ελέγχει φράξια του ΛΕΣ εισέβαλαν στο λιμάνι Ζουεϊτίνα, από όπου εξάγεται αργό, και ανακοίνωσαν ότι κλείνουν όλους τους τερματικούς σταθμούς.

Ο εκπρόσωπος του ΛΕΣ Αχμεντ Μισμάρι δήλωσε αργότερα σε δημοσιογράφους ότι «ο λιβυκός λαός» έκλεισε τα λιμάνια.

Πηγή προσκείμενη στη δημόσια λιβυκή Εθνική Επιχείρηση Πετρελαίου (ΕΕΠ) δήλωσε ότι ο ΛΕΣ και η δύναμη που φυλάσσει τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στην ανατολική Λιβύη διέταξαν να κλείσουν τα λιμάνια από όπου εξάγεται αργό.

Ανεστάλησαν οι εξαγωγές

Η δύναμη φύλαξης των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων επιβεβαίωσε ότι όλες οι εξαγωγές έχουν ανασταλεί. Μία ημέρα πριν κλείσουν τα λιμάνια, υπολογιζόταν ότι εξάγονταν 1,3 εκατομμύριο βαρέλια αργού την ημέρα.

Αναλυτές επισημαίνουν ότι το κλείσιμο των λιμένων από τα οποία εξάγεται αργό δεν θα ήταν εφικτό εάν δεν είχε την ευλογία του ΛΕΣ. Οι δυνάμεις του στρατάρχη Χαφτάρ δεν δείχνουν ιδιαίτερη ανοχή έναντι οποιασδήποτε εκδήλωσης διαφωνίας, σύμφωνα με οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Φυλές που έχουν συμμαχήσει με τον Χαφτάρ κατηγορούν την κυβέρνηση στην Τρίπολη ότι χρησιμοποιεί τα έσοδα από το πετρέλαιο για να πληρώνει ξένους μαχητές. Η Τουρκία, που έχει αναπτύξει στελέχη των ένοπλων δυνάμεών της στη Λιβύη, φέρεται επίσης να έχει μεταφέρει μαχητές που συμμετείχαν στον εμφύλιο στη Συρία στη δυτική Λιβύη για να βοηθήσουν την ΚΕΣ να αποκρούσει την επίθεση των δυνάμεων του στρατάρχη.

Η κίνηση αυτή της Αγκυρας φέρεται να αναίρεσε πρόσφατα κέρδη επί του πεδίου στα μέτωπα νότια της Τρίπολης, εν μέρει χάρη σε ρώσους μισθοφόρους και τα οπλισμένα UAVs που προμήθευσαν στον ΛΕΣ τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αποκαθιστώντας το αδιέξοδο στα μέτωπα.

Αυξάνει η ένταση

Το κλείσιμο των λιμανιών αυξάνει την ένταση ενόψει της αυριανής συνόδου του Βερολίνου στην οποία αναμένεται να πάρουν μέρος ο Χαφτάρ, ο οποίος συνδέεται με την παράλληλη κυβέρνηση στο Τομπρούκ, ο Σάρατζ, ξένες δυνάμεις που τους υποστηρίζουν και αρκετές δυτικές κυβερνήσεις.

Η σύνοδος, που θα διαρκέσει μία ημέρα, ακολουθεί σειρά αποτυχημένων παρόμοιων εγχειρημάτων και διαπραγματεύσεων για τη σταθεροποίηση της Λιβύης, όπου επικρατεί χάος μετά την εξέγερση του 2011 με την υποστήριξη χωρών μελών του NATO που ανέτρεψε το καθεστώς του Μουαμάρ Καντάφι.

Η ΕΕΠ είχε προειδοποιήσει νωρίτερα χθες εναντίον του κλεισίματος των τερματικών σταθμών στην ανατολική Λιβύη, καθώς το αργό είναι η βασική πηγή προσόδων της λιβυκής οικονομίας και «δεν πρέπει να παίζεται σαν χαρτί σε πολιτικές διαπραγματεύσεις», όπως τόνισε σε ανακοίνωση που δημοσιοποίησε ο πρόεδρός της Μουστάφα Σανάλα.

Εντεινόμενη πίεση

Η ΕΕΠ, η οποία έχει την έδρα της στην Τρίπολη, καταβάλλει συνειδητή προσπάθεια να μένει στο περιθώριο των εχθροπραξιών, αλλά αντιμετωπίζει εντεινόμενη πίεση από τον ΛΕΣ, που πλέον κατέχει τα περισσότερα λιμάνια της χώρας.

Η ΕΕΠ διοχετεύει τα έσοδά της από τις πωλήσεις αργού και φυσικού αερίου στην κεντρική τράπεζα, η οποία συνεργάζεται κυρίως με την ΚΕΣ στην Τρίπολη, αλλά καταβάλλει επίσης τη μισθοδοσία μέρους των δημοσίων υπαλλήλων στο ανατολικό τμήμα της Λιβύης.

Ενισχύεται και στρατιωτικά ο Χαφτάρ

Παράλληλα, σύμφωνα με τον ανεπίσημο λογαριασμό του του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (ΛΕΣ) στο Τwitter, 25.000 στρατιώτες του Χαλίφα Χαφτάρ έχουν φτάσει τη Δυτική Λιβύη ως ενισχύσεις στην πρώτη γραμμή.

25,000 troops have reached the western region of #Libya as reinforcements to the front lines.#LNA pic.twitter.com/npOpqCCUUb

— M.LNA (@LNA2019M) January 17, 2020

Ωμοί εκβιασμοί Ερντογάν

Ήταν ξεκάθαρο ότι ο Ερντογάν δεν θα έμενε με σταυρωμένα τα χέρια. Έτσι, μια μέρα πριν την κρίσιμη Διάσκεψη έστειλε το δικό του σκληρό μήνυμα.

Συγκεκριμένα, ο τούρκος πρόεδρος με άρθρο του στο Politico εξαπολύει νέα δριμεία επίθεση κατά του επικεφαλής του Εθνικού Λιβυκού Στρατού (LNA) Χαλίφα Χαφτάρ, αυτή τη φορά ωστόσο χωρίς να τον κατονομάζει.

Παράλληλα δεν διστάζει να εκβιάσει ολόκληρη την Ευρώπη, απειλώντας πως αν δεν στηρίξει τον πρωθυπουργό της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Λιβύης, Φαγιέζ αλ Σάρατζ, τότε θα έχει σημαντικά προβλήματα, δείχνοντας μεταναστευτικό και τρομοκρατία.

Επιπλέον, επιχειρεί να δώσει μαθήματα στους Ευρωπαίους ηγέτες λέγοντας πως πρέπει να υπερασπιστεί την δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Επιτίθεται δε κατά του Εμανουέλ Μακρόν που στηρίζει τους «πραξικοπηματίες».

Μέσα από το άρθρο ο Ερντογάν φροντίζει να… μας υπενθυμίσει πως ο δρόμος για την ειρήνη στη Λιβύη περνάει μέσα από την Τουρκία. Μάλιστα, όπως κάνει γνωστό, η χώρα του θα εκπαιδεύσει τις δυνάμεις ασφαλείας τη Λιβύης για να τις βοηθήσει να πολεμήσουν την τρομοκρατία και το εμπόριο ανθρώπων.

Επιπλέον, στρέφοντας τα βέλη του προς την Ευρώπη προειδοποίησε ότι θα αντιμετωπίσει νέα προβλήματα και απειλές «αν η καταρρεύσει η νόμιμη κυβέρνηση της Λιβύης».

«Τρομοκρατικές οργανώσεις όπως ο ISIS και η Αλ Κάιντα, που χάνουν στρατιωτικά σε Συρία και Ιράκ, θα βρουν γόνιμο έδαφος για να επιστρέψουν» πρόσθεσε.

«Η Ε.Ε. πρέπει να δείξει στον κόσμο ότι αποτελεί σημαντικό παράγοντα στη διεθνή αρένα» καταλήγει ο τούρκος πρόεδρος.

Το άρθρο του τούρκου προέδρου

«Η Λιβύη βρίσκεται στη μέγγενη ενός αιματηρού εμφυλίου πολέμου για σχεδόν 10 χρόνια. Ωστόσο, η διεθνής κοινότητα δεν έχει μέχρι σήμερα εκπληρώσει τις ευθύνες της. Δεν σταμάτησε τη βία, ούτε καθιέρωσε ειρήνη και σταθερότητα. Σήμερα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τις συνέπειες αυτής της έλλειψης ευαισθησίας.

Η κυβέρνηση της Λιβύης, αναγνωρισμένη από τα Ηνωμένα Έθνη, έχει υποστεί επίθεση πολλών ετών από τον βαρόνο του πολέμου ΧαλίφαΧαφτάρ. Προσπαθώντας να πλήξει τη χώρα, η ένοπλη οργάνωση του Χαφτάρ λαμβάνει υποστήριξη από αντιδημοκρατικά κράτη όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Παρά τις προσπάθειες για να επιτευχθεί πολιτική λύση, όπως η Συμφωνία Suheyrat του 2015, ο κόσμος δεν μπόρεσε να υποστηρίξει επαρκώς τους παράγοντες διπλωματίας και διαλόγου στη Λιβύη.

Η κρίση στη Λιβύη οδήγησε σε διάσπαση στην ευρωπαϊκή ήπειρο, η οποία προσπαθεί ακόμα να αποφασίσει τι να κάνει στην περιοχή. Προστατεύοντας τη διπλωματία υποστηρίζοντας τη νόμιμη κυβέρνηση της Λιβύης, η Γερμανία θα φιλοξενήσει μια ειρηνευτική διάσκεψη στο Βερολίνο την Κυριακή. Αντίθετα, η Γαλλία βρίσκεται δίπλα στους πραξικοπηματίες του Χαφτάρ, ενάντια στη νόμιμη κυβέρνηση της Λιβύης.

Κάποιοι, μπορεί να ρωτήσουν γιατί η Ευρώπη πρέπει να εμπλακεί στη λιβυκή σύγκρουση, ενώ σε ολόκληρο τον κόσμο διεξάγονται πόλεμοι, συγκρούσεις και ανθρωπιστικές κρίσεις.

Καταρχάς, η πιθανότητα να μην δώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση την απαραίτητη υποστήριξη στην κυβέρνηση της Εθνικής Συναίνεσης της Λιβύης, θα σήμαινε ότι προδίδει τις βασικές αξίες της Ευρώπης, τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η εγκατάλειψη της Λιβύης στο έλεος ενός βαρόνου του πολέμου,ς θα ήταν ιστορικό λάθος.

Επιπλέον, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι εάν εγκαταλειφθεί η νόμιμη κυβέρνηση της Λιβύης, η Ευρώπη θα αντιμετωπίσει νέα προβλήματα και απειλές.

Οι τρομοκρατικές οργανώσεις όπως ο DAESH και η Αλ Κάιντα, που υπέστησαν στρατιωτική ήττα στη Συρία και το Ιράκ, μπορούν να βρουν ένα παραγωγικό περιβάλλον στη Λιβύη και να ανθίσουν ξανά.

Στην πραγματικότητα, είναι γνωστό ότι υπάρχουν ομάδες στις τάξεις του Χαφτάρ, όπως το Medhal, οι οποίες μοιράζονται την ιδεολογία αυτών των τρομοκρατικών οργανώσεων. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η βία και η αστάθεια θα τροφοδοτήσουν την παράνομη μετανάστευση προς την Ευρώπη εάν συνεχιστούν οι συγκρούσεις.

Ο εμφύλιος πόλεμος της Λιβύης είναι ένα ισχυρό χαρτί για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα υπερασπιστούν τη φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη που αντιμετωπίζει μια νέα επίθεση; Ή θα αποδράσουν από τις ευθύνες τους, όπως στη Συρία, και θα παρακολουθήσουν την κρίση από τα πρωτοσέλιδα στα περίπτερα;

Ευρωπαίοι φίλοι και σύμμαχοί μας, πρέπει να συνειδητοποιήσετε ότι δεν μπορείτε να αλλάξετε τον κόσμο απλά διαμαρτυρόμενοι και λέγοντας ότι ανησυχείτε. Δεν μπορείτε να υπερασπιστείτε το διεθνές δίκαιο, τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα χωρίς να βάζετε τα χέρια σας στην φωτιά.

Η ιστορία μας διδάσκει ότι αν γυρίσετε την πλάτη σας στην διπλωματία και ανταμείψετε όσους κοροϊδεύουν τη διεθνή κοινότητα θα προκαλέσετε μόνο μεγαλύτερα προβλήματα. Ωστόσο, οι πρόσφατες εξελίξεις στη Λιβύη δείχνουν ότι ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες εξακολουθούν να μην λαμβάνουν αυτά τα μαθήματα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να δείξει στον κόσμο ότι είναι ένας αξιοθαύμαστος παίκτης στη διεθνή σκηνή. Η ειρηνευτική διάσκεψη στο Βερολίνο είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα προς αυτόν τον στόχο. Από την άλλη πλευρά, περιμένουμε από τους Ευρωπαίους ηγέτες να μιλούν λιγότερο και να κάνουν πιο συγκεκριμένα βήματα.

Η Τουρκία υποστηρίζει πλήρως τη νόμιμη κυβέρνηση της Λιβύης όπως αναγνωρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη. Ως μέρος των τελευταίων συμφωνιών για την ασφάλεια και τη στρατιωτική συνεργασία που υπογράψαμε, δεσμευθήκαμε να προστατέψουμε την κυβέρνηση της Λιβύης από τους κακοποιούς. Από την άποψη αυτή, θα εκπαιδεύσουμε τις δυνάμεις ασφαλείας της Λιβύης, θα συμβάλουμε στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, της εμπορίας ανθρώπων και άλλων σοβαρών απειλών κατά της διεθνούς ασφάλειας.

Η Ευρώπη βρίσκεται σε σταυροδρόμι σήμερα. Στο ιστορικό αυτό όριο, όσοι αγωνίζονται για ειρήνη πρέπει να είναι θαρραλέοι. Πρέπει να κάνουν ό, τι μπορούν για να τερματίσουν τη βία. Η Ευρώπη, οι αρχαίοι φίλοι και οι σύμμαχοι, για την επίτευξη αυτού του στόχου μπορούν να στηριχθούν στην Τουρκία».

Στέλνει στρατιωτικό εξοπλισμό στη Λιβύη

Ωστόσο ο πρόεδρος της Τουρκίας δεν μένει στις απειλές, αφού σύμφωνα με πληροφορίες, στα ανοιχτά της Τρίπολης υπήρχαν δύο τουρκικές φρεγάτες και πλέον ενισχύεται η παρουσία του τουρκικού πολεμικού ναυτικού με δύο πολεμικά πλοία και ένα πλοίο υποστήριξης.

Επίσης, σύμφωνα με τουρκικά ΜΜΕ, το οποία επικαλούνται μέσα κοινωνικής δικτύωσης της Λιβύης, η Τουρκία έχει ήδη στείλει πολεμικές ενισχύσεις στην περιοχή.

Όπως φαίνεται σε βίντεο που ανήρτησε ο έγκυρος αιγύπτιος δημοσιογράφος, Mohamed Mansour, στο Twitter η Τουρκία έχει ήδη στείλει το αντι-αεροπορικό σύστημα KORKUT στην αεροπορική βάση της Μιτίγκα.

First documented appearance of #Turkish recent military aid to #GNA – we see here ACV-30 Korkut SPAAG being transported to #Mitiga air base in #Tripoli #Libya pic.twitter.com/fdZl1EYaDZ

— Mohamed Mansour 🇪🇬 (@Mansourtalk) January 17, 2020

Οι ίδιες πληροφορίες κάνουν λόγο για τη μεταφορά τουρκικών πυραύλων ΜΙΜ-23 I-HAWK σε λιβυκό έδαφος, για την ενίσχυση της αντιαεροπορικής προστασίας του καθεστώτος της Τρίπολης αλλά και των τουρκικών ενισχύσεων εκεί.

First documented appearance of #Turkish recent military aid to #GNA – we see here MIM-23 Hawk medium-range surface-to-air missiles along with AN/MPQ-64 Sentinel 3D radar in #Mitiga air base in #Tripoli #Libya pic.twitter.com/VSbu8BWqMi

— Mohamed Mansour 🇪🇬 (@Mansourtalk) January 17, 2020