Διάσκεψη του Βερολίνου : Τα «γκρίζα» σημεία της συμφωνίας για τη Λιβύη

Μπορεί από τη Διάσκεψη του Βερολίνου για τη Λιβύη να βγήκε «λευκός καπνός» μετά από τέσσερις ώρες διεργασιών και πυρετωδών διαπραγματεύσεων, ωστόσο με βάση τις ανακοινώσεις της οικοδέσποινας γερμανίδας καγκελαρίου, Ανγκελα Μέρκελ, και του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, επιβεβαιώθηκαν όσοι κρατούσαν χαμηλά τον πήχη των προσδοκιών.

Το έργο των μεγάλων δυνάμεων φάνταζε εξ’ αρχής εξαιρετικά δύσκολο, καθώς στην περιοχή διακυβεύονται τεράστια συμφέροντα, εξ’ ου και το ενδιαφέρον κορυφαίων ηγετών να παρευρεθούν στη Διάσκεψη.

Σίγουρα, μετά το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων στη Μόσχα, η συμφωνία η οποία επετεύχθη στο Βερολίνο σε κάθε περίπτωση αποτελεί θετική έκβαση, καθώς θεωρούνταν ως η τελευταία προσπάθεια να αποκατασταθεί η σταθερότητα και η ειρήνη στη Λιβύη, ωστόσο πολλά είναι τα «γκρίζα» σημεία που προκύπτουν σε πρώτη ανάγνωση.

Η τήρηση της εκεχειρίας

Πριν τη Διάσκεψη, εκεί που στόχευαν όλες οι πλευρές ήταν στη μετατροπή της προσωρινής κατάπαυσης του πυρός σε μόνιμη εκεχειρία, καθώς και στην εγκαθίδρυση μηχανισμού ελέγχου και παρακολούθησής της. Οπως δήλωσε η καγκελάριος Μέρκελ κατά τη συνέντευξη Τύπου, το βασικό ζητούμενο είναι η κατάπαυση του πυρός, σημειώνοντας ότι το πώς αυτή θα διατηρηθεί, εφόσον επιτευχθεί, θα είναι αντικείμενο μελλοντικών διαδικασιών.

Ωστόσο, πολλοί από τους συμμετέχοντες παραδέχονται ήδη ότι είναι δύσκολο να ελεγχθεί η τήρησή της.

«Δεν μπορούμε να επιτηρήσουμε κάτι που δεν υπάρχει ακόμη» δήλωσε ο Αντόνιο Γκουτέρες. Στο ίδιο μήκος κύματος, η γερμανίδα καγκελάριος σημείωσε ότι «δεν μπορούμε να συζητήσουμε το δεύτερο βήμα πριν από το πρώτο», ενώ ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Χάικο Μάας, τόνισε ότι θα συνεχίσουμε να αναλαμβάνουμε ευθύνη στην ειρηνευτική διαδικασία για τη Λιβύη, φιλοξενώντας και άλλες συναντήσεις, αν χρειαστεί.

Σε αυτό το σημείο μάλιστα, η δήλωσή του ότι «θα κληθούν να συμμετάσχουν και κράτη που δεν εκπροσωπήθηκαν στη Διάσκεψη του Βερολίνου» μπορεί να έχει και άρωμα ελληνικό, δεδομένης της άμεσης εμπλοκής της Αθήνας μετά την υπογραφή της συμφωνίας Ερντογάν – Σάρατζ για τον καθορισμό θαλάσσιων συνόρων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Το εμπάργκο όπλων

Ένα δεύτερο σημείο στο οποίο οι ηγέτες κατέληξαν σε κατ’ αρχήν συμφωνία είναι ο σεβασμός του εμπάργκο όπλων στη χώρα της Βόρειας Αφρικής.

Σύμφωνα με την Άνγκελα Μέρκελ, τα μέρη και οι δυνάμεις που εμπλέκονται στη Λιβύη συμφώνησαν ότι δεν θα παράσχουν περαιτέρω στρατιωτική βοήθεια στις εμπόλεμες δυνάμεις όσο διαρκεί η εκεχειρία. «Όλοι συμφωνούμε ότι πρέπει να γίνει σεβαστό το εμπάργκο όπλων, το οποίο θα πρέπει να περιφρουρηθεί με αυστηρότητα, περισσότερο από ό,τι συνέβη στο παρελθόν» είπε χαρακτηριστικά.

Μάλιστα, μίλησε για «περιεκτικό σχέδιο για να προχωρήσουμε μπροστά» και τόνισε ότι όλοι οι συμμετέχοντες «εργάστηκαν εποικοδομητικά».

Ωστόσο, απέφυγε να δώσει να σαφή απάντηση για το τι θα συμβεί αν δεν τηρηθεί το εμπάργκο, λέγοντας ότι όλοι δεσμεύθηκαν να το τηρήσουν και «θα δούμε». Η απάντηση αυτή σε πρώτη ανάγνωση δείχνει ότι δεν έχει συζητηθεί μηχανισμός τιμωρίας για όσους παραβιάσουν το εμπάργκο όπλων, με τον Αντόνιο Γκουτέρες να παρεμβαίνει στη συνέντευξη Τύπου και να επισημαίνει ότι «πρέπει να τηρηθεί η απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας» για τη Λιβύη «ώστε να έχει νόημα η εξουσία του».

Το λιβυκό πετρέλαιο

Παρά την όποια συμφωνία, έντονη ήταν δε και η ανησυχία που εκφράστηκε για την κατάσταση των πετρελαϊκών κοιτασμάτων στη Λιβύη μετά τον αποκλεισμό των τερματικών σταθμών στα ανατολικά της βορειο-αφρικανικής χώρας, με την επόμενη ημέρα να θεωρείται εξαιρετικά κρίσιμη δεδομένου και του μεγέθους παραγωγής.

«Είμαι πολύ ανήσυχος για το γεγονός ότι αρκετά λιμάνια απ’ όπου εξάγεται το πετρέλαιο είναι κλειστά, ενώ ένα πολύ μεγάλο κοίτασμα πετρελαίου, όπως είδα, σταμάτησε την παραγωγή» δήλωσε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες.

Πρόσθεσε δε, χωρίς να δίνει κάποια σαφή κατεύθυνση, ότι «μέρος της λύσης για τη λιβυκή κρίση, θα πρέπει να αποτελεί και η αποτελεσματική μεταρρύθμιση της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου (NOC)». «Ελπίζουμε ότι είναι εφικτό να επαναφέρουμε την ομαλότητα».

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, υπογράμμισε ότι το τελικό ανακοινωθέν προβλέπει ότι το λιβυκό πετρέλαιο «ανήκει σ’ όλους τους Λίβυους». «Υπάρχει ένα τμήματα της πολιτικής διαδικασίας, το οποίο λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι όλα τα λιβυκά μέρη θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στις πλουτοπαραγωγικές πηγές» δήλωσε χαρακτηριστικά.

Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι το τελικό ανακοινωθέν προβλέπει μεταξύ άλλων την «αποχή από τις εχθροπραξίες εναντίον τον πετρελαϊκών εγκαταστάσεων και υποδομών».

Η επόμενη ημέρα

Σε κάθε περίπτωση τα δεδομένα, καθώς και οι προθέσεις των άμεσα αντιμαχόμενων πλευρών στον εμφύλιο της Λιβύης -παραμένει ερωτηματικό αν οι Χαλίφα Χαφτάρ και Φαγέζ Αλ Σάρατζ θα συμμορφωθούν με τα συμφωνηθέντα- αναμένεται να ξεκαθαρίσουν τις επόμενες ημέρες.

Το μόνο σίγουρο προς στιγμήν είναι ότι η διεθνής κοινότητα «έβγαλε» εκεχειρία στα λόγια, χωρίς ξεκάθαρες δεσμεύσεις, αρκούμενη σε ευχολόγια.