Τα άγια τοις κυσί

Σε άρθρο του που αφορούσε το βιασμό της ιδιωτικής μας ζωής και είχε δημοσιευτεί το 1994 στο περιοδικό Ευθύνη, ο κύπριος ποιητής, δοκιμιογράφος και εκπαιδευτικός Κυριάκος Πλησής (1929-2007) ανέφερε, μεταξύ πολλών άλλων, τα εξής:

Τα Μ.Μ.Ε. επέβαλαν ένα καινό και κενό είδος πολιτισμού. Αυτή η καινούρια κουλτούρα δεν μπολιάζεται φυσιολογικά στις εγγενείς μας καταβολές, αλλά είτε τις εκθεμελιώνει είτε τις διαστρεβλώνει βίαια. Ο εσωτερικός μας εαυτός είναι προϊόν βιασμού, και η ιδιωτική μας ζωή είναι ανάλογη. Αλλά και όσα στοιχεία του εαυτού μας ανθίστανται, βομβαρδίζονται ανελέητα από τα κούφια αλλά λαμπερά ακούσματα και ακροάματα των Μ.Μ.Ε. Μας γίνεται διά βίου αλλοίωση του εαυτού μας, μια προς τα κάτω ισοπέδωση, μια ομογενοποίηση όλων των ανθρώπων. Η ιδιαιτερότητα του ανθρώπου πάει να εξαφανισθεί, γιατί ο καθένας μετέχει κοινής παιδείας, της παιδείας των Μ.Μ.Ε. Επομένως, και η ιδιωτική ζωή τείνει να γίνει κοινή, να χάσει κι αυτή την ιδιαιτερότητά της.

Επιπροσθέτως προς αυτά, τα Μ.Μ.Ε., από τη φύση τους, είναι αδηφάγα. Προκειμένου να ικανοποιήσουν αυτήν την αδηφαγία δεν ορρωδούν μπροστά σε κανένα ηθικό φραγμό. Καμιά δεοντολογία δεν μπορεί να σταματήσει ένα λυσσασμένο σκυλί. Έτσι, με χίλιους τρόπους, εισβάλλουν βάναυσα στα μύχια της ιδιωτικής μας ζωής, την τοποθετούν σε χειρουργικό τραπέζι και την ανατέμνουν ψυχρά. Και όπως ό,τι είναι παραποιημένο, ό,τι φαντάζει πιο πολύ κι ό,τι επιτείνει τη συναισθηματική φόρτιση του ακροατή ή θεατή τούς αποφέρει ακροαματικότητα και θεαματικότητα, δε διστάζουν να τη στρεβλώσουν, εσκεμμένα. Και βέβαια, στο στόχαστρο πάντοτε οι πνευματικοί άνθρωποι, γιατί αυτοί είναι επώνυμοι και η ιδιωτική τους ζωή ενδιαφέρει τους θεατές και τους ακροατές τους. Δυστυχώς, ζούμε σε μιαν εποχή όπου τ’ άγια καταπατούνται, όπου δεν υπάρχει χώρος άβατος. Τ’ άγια της ιδιωτικής ζωής του ανθρώπου δίδονται στα σκυλιά.

Δυστυχώς, και η ιδιωτική μας ζωή έγινε κι αυτή, όπως και τόσα άλλα, βορά του καταναλωτισμού. Αν αυτή η ροπή δεν αναχαιτιστεί, η ελευθερία μας θα περιορίζεται διαρκώς και η ιδιωτική μας ζωή θα εκτίθεται συνεχώς σε κοινή θέα προς τέρψιν των πάσης φύσεως κουτσομπόληδων.

Στο ανωτέρω κείμενο ο Πλησής προσεγγίζει το ζήτημα της κυρίαρχης επιρροής που ασκούν στην εποχή μας τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ως φορέας παιδείας, ως παράγοντας επιβολής μιας κουλτούρας ισοπεδωτικής, καταναλωτικής και διαστρεβλωτικής.

Η ασταμάτητη ροή παντοειδών ειδήσεων, πληροφοριών και κουτσομπολιών —που σπανίως ελέγχονται, αξιολογούνται και διασταυρώνονται—, υποβοηθούμενη από το ανεπαρκές γνωστικό και εν γένει μορφωτικό υπόβαθρο της πλειονότητας των μελών των δημοσιογραφικών κοινοτήτων ανά την υφήλιο, δεν προάγει σε καμία περίπτωση τον ύψιστο στόχο της ποιοτικής και ολοκληρωμένης ενημέρωσης των πολιτών.

Απεναντίας, η ενημερωτική αυτή πλημμυρίδα δηλητηριάζει το μυαλό και την ψυχή μας, εισβάλλοντας στα μύχια της ανθρώπινης ύπαρξης και εξαλείφοντας βαθμηδόν την ιδιαιτερότητα του ανθρώπου.

Μοιραία, η εγκυρότητα των μέσων μαζικής ενημέρωσης τίθεται εν αμφιβόλω, ο —εκ των σύγχρονων συνθηκών σημαντικότατος— παιδευτικός ρόλος τους ακυρώνεται, παράλληλα δε υποβαθμίζεται η αξία του δημοσιογραφικού λειτουργήματος και θίγεται η αξιοπρέπεια των δημοσιογράφων.

Οι δημοσιογράφοι οφείλουν να διαθέτουν την αίσθηση του μέτρου, να αντιλαμβάνονται την ουσία των πραγμάτων, να ξεχωρίζουν τα σημαντικά από τα ασήμαντα, το αληθινό από το ψεύτικο.

Οφείλουν, επίσης, να αντιμετωπίζουν με σεβασμό τη γλώσσα και να φροντίζουν για τη συνεχή εξέλιξη και βελτίωσή τους, τηρώντας απαρέγκλιτα τους κανόνες της δημοσιογραφικής δεοντολογίας.

Αυτή είναι η μόνη ασφαλής οδός, ώστε να μη δίδονται —κατά τη διατύπωση του Πλησή— στα σκυλιά τα άγια της ιδιωτικής ζωής του ανθρώπου.