Η αρχική ιδέα προήλθε από τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν: μία «Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης» θα μπορούσε να προσφέρει το κατάλληλο πλαίσιο διαλόγου, ώστε οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι πολίτες να καταθέσουν προτάσεις για όλα τα ζητήματα που τους απασχολούν. Πριν από την εκλογή της στην ηγεσία της Κομισιόν η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε δεσμευθεί να προωθήσει σημαντικές θεσμικές αλλαγές, όπως οι υπερεθνικές λίστες υποψηφίων για τις ευρωεκλογές και η εδραίωση της αρχής των κορυφαίων υποψηφίων (Spitzenkandidaten) για την εκλογή νέου προέδρου της Κομισιόν. Προ ημερών το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρουσίασε κάποιες πρώτες προτάσεις για μία «Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης», αυτή την εβδομάδα ήταν η σειρά της Κομισιόν να καταθέσει δικές της προτάσεις.

Για μία ακόμη φορά δεν έλειψαν οι φιλόδοξες διακηρύξεις, οι οποίες όμως συνοδεύθηκαν από προσεκτικές διατυπώσεις σε «δύσκολα» θέματα που δεν συγκεντρώνουν πλειοψηφίες. Καμία αναφορά σε αλλαγή των συνθηκών, ελάχιστη μνεία σe μεταρρυθμίσεις που ζητούσε το Ευρωκοινοβούλιο. Κατά τα άλλα υποτίθεται ότι όλοι μπορούν να συνομιλήσουν για όλα: για την κλιματική αλλαγή, τις ευρωπαϊκές αξίες, την ψηφιακή μετάβαση, την κοινωνική δικαιοσύνη, τα θεμέλια του δημοκρατικού πολιτεύματος. Κανένα ζήτημα δεν αγνοείται και δεν παρακάμπτεται, υπόσχεται η αρμόδια Επίτροπος Ντουμπράφκα Σούιτσα από την Κροατία. Ο διάλογος θα γίνεται σε ομάδες 200-300 ατόμων, που θα επιλέγονται με κλήρωση, αλλά και με αντιπροσωπευτικά κριτήρια, ενώ θα δίνεται προτεραιότητα στους νέους Ευρωπαίους.

«Διαβούλευση από τη βάση»

Τόσο η Κομισιόν όσο και το Ευρωκοινοβούλιο συμπίπτουν στην εκτίμηση ότι χρειάζεται μία «διαβούλευση από τη βάση», στην οποία οι πολίτες θα διατυπώνουν ευθέως τις προτάσεις τους, χωρίς να ακολουθούν άνωθεν κελεύσματα. «Θέλουμε να μιλήσουμε και σε εκείνους που αντιμετωπίζουν την Ευρώπη με κριτική διάθεση», λέει η Επίτροπος Σούιτσα. Το Κοινοβούλιο προτείνει συνολικά έξι συνελεύσεις πολιτών με περίπου 200 συμμετέχοντες και αφετηρία την Ημέρα της Ευρώπης στις 9 Μαίου. Οι συναντήσεις θα μπορούσαν να γίνουν στο περιθώριο καλλιτεχνικών ή αθλητικών εκδηλώσεων, αλλά και σε ηλεκτρονικές πλατφόρμες. Προς το παρόν πάντως, υπάρχουν διαφωνίες για τους «θεσμικούς» συμμετέχοντες: πόσες και ποιες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις θα περιλαμβάνει το νέο πλαίσιο διαλόγου; Σίγουρα θα συμμετάσχουν τα συνδικάτα και οι οικολογικές οργανώσεις, αλλά τι γίνεται με τους υπόλοιπους εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών; Τη συμμετοχή τους διεκδικούν και οι εκκλησίες κάθε δόγματος. Στο τέλος δεν φαίνεται να περισσεύει χώρος για τους απλούς πολίτες.

Ένα άλλο ακανθώδες ζήτημα είναι ο συντονισμός του εγχειρήματος. Το Ευρωκοινοβούλιο θεωρεί αυτονόητο το δικαίωμά του να διευθύνει τη Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης. Πιθανός συντονιστής θα ήταν, σε αυτή την περίπτωση, ο επικεφαλής των Ευρωπαίων Φιλελευθέρων και πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου Γκι Φερχόφσταντ, που θεωρείται καλός ομιλητής και ένθερμος θιασώτης της ενωμένης Ευρώπης, αλλά έχει και πολλούς αντιπάλους, ιδιαίτερα μεταξύ των ευρω-σκεπτικιστών και των Ανατολικοευρωπαίων. Από την πλευρά τους οι εθνικές κυβερνήσεις προτιμούν μία διεθνώς αναγνωρισμένη και δημοφιλή προσωπικότητα, που θα είναι αποδεκτή από όλες τις πολιτικές ομάδες.

«Θα ακούσουμε τους πολίτες»

Πάντως, το πιο ουσιαστικό ερώτημα είναι άλλο: τί θα γίνει με όλες αυτές τις προτάσεις και επιθυμίες που θα εκφράσουν οι Ευρωπαίοι πολίτες στη διάρκεια της Διάσκεψης; Μήπως θα καταχωνιαστούν σε κάποια συρτάρια στις Βρυξέλλες; Σε αυτή την περίπτωση, επεσήμανε ένας δημοσιογράφος από το Λουξεμβούργο σε σχετική συνέντευξη τύπου της Κομισιόν, οι αρνητικές επιπτώσεις στην κοινή γνώμη θα ήταν ιδιαίτερα οδυνηρές. Από την πλευρά της η Επίτροπος Σούιτσα διαβεβαιώνει ότι οι προτάσεις που θα καταθέσουν οι Ευρωπαίοι πολίτες «θα διοχετευθούν σε συγκεκριμένες πολιτικές πρωτοβουλίες και σε νομοθετικές προτάσεις». Στο ερώτημα, αν θα χρειαστούν αλλαγές στις ευρωπαϊκές συνθήκες, η απάντηση είναι διπλωματική: «Ας μην προδικάζουμε ο,τιδήποτε». Πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες πιστεύουν ότι, αν ανοίξει μία τέτοια συζήτηση, δεν πρόκειται να κλείσει ποτέ με το κλίμα που επικρατεί σήμερα στην Ευρώπη.

Το Ευρωκοινοβούλιο έχει ήδη καταθέσει φιλόδοξες προτάσεις για τη διαχείριση της Διάσκεψης. Ζητεί συνελεύσεις, μία επιτροπή συντονισμού της συζήτησης, καθώς και μία εκτελεστική επιτροπή. Αντιθέτως, οι εθνικές κυβερνήσεις προκρίνουν ένα πιο λιτό σχήμα, που θα διασφαλίζει την ισοτιμία όλων των θεσμικών οργάνων (Κομισιόν, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Ευρωκοινοβούλιο) και θα ελαχιστοποιεί τη γραφειοκρατία. Παραμένει άγνωστο ποια πρόταση θα επικρατήσει τελικά.

Μπάρμπαρα Βέζελ

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου

Headlines