Θήβα : Στα χνάρια της μακραίωνης βοιωτικής ιστορίας

Χτισμένη στη θέση της ομώνυμης αρχαίας πόλης, σε εύφορη και καλά αρδευόμενη πεδιάδα, η Θήβα, το ένα από τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της Περιφερειακής Ενότητας Βοιωτίας (η Λιβαδειά είναι το άλλο), αποτελεί αγροτικό, εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής.

Σύμφωνα με τη μυθική παράδοση, ο Kάδμος, γιος του Aγήνορος, βασιλιά της Φοινίκης, ανήγειρε τα τείχη της Καδμείας, της φημισμένης ακρόπολης της πόλης, με τη βοήθεια του Αμφίονος και του Ζήθου, γιων του Δία και της Αντιόπης.

Από τον ιδρυτή της Καδμείας καταγόταν το γένος των Λαβδακιδών (Λάιος, Οιδίποδας κ.ά.), που ενέπνευσε με την τραγική μοίρα του πολλούς δραματικούς ποιητές.

Η Θήβα κατοικήθηκε κατά τους Νεολιθικούς Χρόνους, αποτέλεσε ισχυρό οικισμό κατά την Πρωτοελλαδική και τη Μεσοελλαδική Εποχή, έφθασε δε σε ύψιστο σημείο ανάπτυξης κατά τη Μυκηναϊκή Περίοδο (1600-1100 π.Χ.).

Κατά τους Γεωμετρικούς και τους Αρχαϊκούς Χρόνους τέθηκε επικεφαλής των βοιωτικών πόλεων και αποτέλεσε ισχυρό αντίπαλο της Αθήνας.

Διαδραμάτισε ηγετικό ρόλο στον ελληνικό χώρο κατά την Κλασική Περίοδο (371-362 π.Χ.), με επικεφαλής τον Επαμεινώνδα και τον Πελοπίδα.

Μετά τη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.) και την ολοκληρωτική καταστροφή της από τους Μακεδόνες (335 π.Χ.) η Θήβα δεν μπόρεσε να ανακτήσει την παλαιότερη δύναμή της.

Την παρακμή που επέφεραν στην πόλη η Ρωμαιοκρατία και οι βαρβαρικές επιδρομές διαδέχτηκε περίοδος οικονομικής άνθησης (8ος-12ος αιώνας), χάρη στην παραγωγή και την επεξεργασία μεταξιού, τη βαφή υφασμάτων και την κατασκευή ταπήτων.

Ακολούθησαν η Φραγκοκρατία (12ος-15ος αιώνας) και η Τουρκοκρατία (15ος-19ος αιώνας), περίοδος κατά την οποία ο ελληνικός πληθυσμός μειώθηκε αισθητά.

Η πόλη απελευθερώθηκε με τη μάχη της Πέτρας, το Σεπτέμβριο του 1829.

Η αρχαία πόλη

Τα σημαντικότερα μνημεία της είναι οι μυκηναϊκοί θαλαμοειδείς τάφοι, το μυκηναϊκό ανάκτορο ή Καδμείον (14ος-13ος αι. π.Χ.), στο κέντρο περίπου της Καδμείας ακρόπολης, ο ναός του Ισμηνίου Απόλλωνα και οι πύλες της Καδμείας (από τις επτά μυθολογικές πύλες των Θηβών σώζεται μόνο η είσοδος ανάμεσα στους δύο κυκλικούς πύργους των Ηλεκτρών πυλών, που χρονολογούνται στην εποχή της ανάκτησης της πόλης από τον Κάσσανδρο, το 315 π.Χ.).

Ανασκαφικές έρευνες σε οικόπεδο της περιοχής της Καδμείας ακρόπολης (έξω από τα τείχη της αρχαίας πόλης, σε μικρή απόσταση νότια από τις Ηλέκτρες πύλες) έφεραν στο φως αρχιτεκτονικά κατάλοιπα και κινητά ευρήματα με λατρευτικό χαρακτήρα, που χρονολογούνται από τους Πρωτοελλαδικούς έως και τους Ύστερους Βυζαντινούς Χρόνους.

Σύμφωνα με μια εκδοχή, εδώ βρισκόταν τέμενος αφιερωμένο στον Ηρακλή, που χρησιμοποιήθηκε πιθανώς από τα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ. έως το 480 π.Χ. περίπου.

Η Οιδιπόδεια κρήνη και η κρήνη της Δίρκης

Στην πηγή των Αγίων Θεοδώρων, γνωστή από την αρχαιότητα ως Oιδιπόδεια κρήνη, ξεπλύθηκε κατά την παράδοση ο Oιδίποδας μετά το φόνο του πατέρα του, Λαΐου.

Μνημείο των χρόνων της Tουρκοκρατίας είναι η κρήνη της Δίρκης, στο φράγκικο υδραγωγείο της πόλης.

Τα θρησκευτικά μνημεία της Θήβας

Χτισμένη στη θέση παλαιότερου ναού, η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου – Μεγάλης Παναγίας (1867) υπήρξε έργο του τηνιακού αρχιτέκτονα Ιωάννη Φιλιππότη και του γιου του, του ονομαστού γλύπτη Δημητρίου Φιλιππότη.

Ο δισυπόστατος ναός διαθέτει ιδιαίτερα αξιόλογο γλυπτό διάκοσμο, μαρμάρινο τέμπλο και την εικόνα της Μεγάλης Παναγίας, που ιστορήθηκε κατά την παράδοση από τον Ευαγγελιστή Λουκά.

Στο A’ Nεκροταφείο είναι χτισμένη η εκκλησία του Ευαγγελιστή Λουκά, όπου βρίσκεται η λάρνακα με το σκήνωμα του Ευαγγελιστή.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν, επίσης, ο πρωτοχριστιανικός ναός της Αγίας Αικατερίνης, ο μητροπολιτικός ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου και η εκκλησία του πολιούχου, Αγίου Ιωάννη Καλοκτένη.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο

Στο αντάξιο της μακραίωνης βοιωτικής ιστορίας μουσείο στεγάζονται αντικείμενα αντιπροσωπευτικά των χιλιετιών της συνεχούς ανθρώπινης δραστηριότητας στη Βοιωτία, από την Παλαιολιθική Περίοδο έως το τέλος της οθωμανικής κυριαρχίας.

Το ταξίδι στο παρελθόν αφορά τον πολιτισμό, την καθημερινή ζωή, την πολιτική και κοινωνική εξέλιξη στη Βοιωτία.

Σε εξειδικευμένες ενότητες παρουσιάζονται η ιστορία του Αρχαιολογικού Μουσείου Θηβών και των πρώτων αρχαιολογικών ερευνών στην περιοχή, οι μύθοι που σχετίζονται με τη Βοιωτία, καθώς και η πνευματική ακτινοβολία της Βοιωτίας από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη εποχή, με ιδιαίτερη αναφορά στις τραγωδίες του θηβαϊκού μυθολογικού κύκλου.

Σε στεγασμένο χώρο, στα θεμέλια του μουσείου, διατηρούνται τμήμα οικίας της 3ης χιλιετίας π.Χ., τάφοι του 17ου αιώνα π.Χ. και η θεμελίωση του μυκηναϊκού τείχους της Καδμείας (13ος αιώνας π.Χ.).

Η επίσκεψη συμπληρώνεται με περιήγηση στον αύλειο χώρο του μουσείου, όπου εκτίθενται λίθινα μνημεία, και ολοκληρώνεται με την επίσκεψη στο μεσαιωνικό πύργο.

Οι λαογραφικές συλλογές

Οι λαογραφικές συλλογές της Θήβας προσφέρουν πληροφορίες για τα ήθη, τα έθιμα και τον καθημερινό βίο των κατοίκων της πόλης στο διάβα του χρόνου.

*Οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο προέρχονται από το διαδικτυακό τόπο του Δήμου Θηβαίων (visitthiva.gr).