Το ρίσκο της εμπλοκής στη Μέση Ανατολή

Η επίσκεψη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα επιβεβαιώνει τη βελτίωση των σχέσεων της Ελλάδας με τις δύο αραβικές χώρες. Αν και θεωρητικά διανοίγονται ορισμένες ευκαιρίες για επενδύσεις, εμπορική συνεργασία και αφίξεις περισσότερων τουριστών, η ελληνική προσέγγιση πρέπει να είναι ιδιαιτέρως προσεκτική. Με την αποστολή συστοιχίας Ρatriot στη Σαουδική Αραβία, η  Ελλάδα αναλαμβάνει το ρίσκο άμεσης εμπλοκής στη διαμάχη σουνιτικών χωρών με το Ιράν. Οι υπέρμαχοι της επιλογής θεωρούν πως η χώρα μας ικανοποιεί τους συμμάχους της – κυρίως τις Ηνωμένες Πολιτείες – και ότι επιδεικνύει ενεργή εξωτερική πολιτική και διάθεση εκπαίδευσης του στρατιωτικού της προσωπικού υπό σχετικά δύσκολες συνθήκες. Ωστόσο, το καμπανάκι της επιδείνωσης των σχέσεων Αθήνας – Τεχεράνης έχει αρχίσει να ηχεί παρατεταμένα από τις αρχές Ιανουαρίου. Καλό είναι να λαμβάνεται υπόψη.

Από εκεί και πέρα, o παράγων «Τουρκία» μπαίνει στην εξίσωση. Οι σχέσεις της τόσο με τη Σαουδική Αραβία όσο και με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν είναι οι καλύτερες δυνατές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα – που άπτεται των ελληνικών ενδιαφερόντων – είναι ο εμφύλιος της Λιβύης, καθώς τα δύο κράτη του Περσικού Κόλπου υποστηρίζουν τον Χαφτάρ. Ωστόσο, o δίαυλος επικοινωνίας είναι ανοιχτός. Ριάντ και Αμπου Ντάμπι είναι πολύ καλοί πελάτες της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας. Επίσης, χθες πραγματοποιήθηκε στην Τζέντα – παρουσία του τούρκου υπουργού εξωτερικών Τσαβούσογλου – η σύνοδος της Οργάνωσης Ισλαμικής Συνεργασίας που απέρριψε το σχέδιο Κουσνέρ για το Μεσανατολικό.

Το κατά πόσο η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι διατεθειμένα να υποστηρίξουν την Ελλάδα έναντι της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως ορισμένοι ελπίζουν, θα φανεί στην πράξη. Τέλος, η ελληνική κυβέρνηση καλείται να γνωρίζει ότι εμπλέκεται σε μια περιοχή όπου η παρουσία της Ρωσίας διαρκώς επεκτείνεται. Η Μόσχα, που πριν από περίπου έξι μήνες παρουσίασε το δικό της δόγμα για τη στρατηγική ασφάλεια στον Περσικό Κόλπο, πουλάει ολοένα και περισσότερα οπλικά συστήματα τόσο στη Σαουδική Αραβία όσο και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Δεν αποκλείεται, για παράδειγμα, το Ριάντ να αγοράσει ρωσικούς πυραύλους S-400, όπως έπραξε η Αγκυρα. Ενώ, όμως, οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν σαφώς τη Σαουδική Αραβία έναντι του Ιράν, η Ρωσία προσπαθεί να διαδραματίσει μεσολαβητικό ρόλο και τηρεί ίσες αποστάσεις μεταξύ Ριάντ και Τεχεράνης. Αυτό γίνεται αντιληπτό στον εμφύλιο πόλεμο της Υεμένης.

Συνοπτικά, για να αντιμετωπίσει τον τουρκικό κίνδυνο η Ελλάδα, παίρνει δύσκολες – ίσως βιαστικές –  αποφάσεις που ενέχουν πολλούς κινδύνους, σε μέτωπα, μάλιστα, τα οποία δεν γνωρίζει καλά και όπου εμπλέκονται μεγάλες δυνάμεις με συμφέροντα τελείως διαφορετικά από τα ελληνικά. Πρόκειται για διαφορετική στρατηγική σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν, που μόνο εκ του αποτελέσματος μπορεί να κριθεί.

Ο δρ Γιώργος Ν. Τζογόπουλος είναι ερευνητής στο Begin Sadat Centre for Strategic Studies και στο ΕΛΙΑΜΕΠ και διδάσκει Διεθνείς Σχέσεις στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης