Η εξαθλίωση είναι ο υποκινητής

Η επίμονη αναζήτηση υποκινητών σε σχέση με τα όσα συμβαίνουν στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, όπως και παλαιότερα στην Ειδομένη, πολλές φορές λειτουργεί ως ένα ιδιότυπο προπέτασμα καπνού για να μη δούμε τον πραγματικό υποκινητή: την εξαθλίωση και την ταπεινωτική ταλαιπωρία που υφίστανται άνθρωποι που διεκδικούν τα υποτίθεται κατοχυρωμένα δικαιώματα στην ανθρωπιστική προστασία αλλά και στη μετανάστευση και έχουν να αντιμετωπίσουν τους διακινητές, τον κίνδυνο πνιγμού και τελικά το στοίβαγμα σε κέντρα τύπου Μόριας, ως αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων κυβερνήσεων που θεωρούν ότι μπορεί να μπει φραγμός στην προσπάθεια των ανθρώπων να ξεφύγουν από τον πόλεμο, τη βία και τη φτώχεια.

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αρέσκονται να παρουσιάζουν εαυτούς ως υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τραβώντας μάλιστα τη διαχωριστική γραμμή από π.χ. τον πρόεδρο Τραμπ που έχει κάνει κεντρική της προεκλογικής εκστρατείας του την αντιμεταναστευτική πολιτική. Ομως, πόσο απέχει η σημερινή πολιτική της «Ευρώπης-Φρούριο», που σιωπηρά επενδύει στην αποτρεπτική απήχηση των κακών συνθηκών και των κινδύνων στα σημεία εισόδου στην Ευρώπη ή ανέχεται τις άθλιες συνθήκες για τους εγκλωβισμένους στη Λιβύη μετανάστες και πρόσφυγες, από την πολιτική των ΗΠΑ που δεν περιορίζεται στο να υψώνει τείχος στα σύνορα με το Μεξικό αλλά και επεκτείνει ουσιαστικά τις αντιμεταναστευτικές επιχειρήσεις πολύ πέραν των αμερικανικών συνόρων;

Ο περιορισμός της συζήτησης μόνο στις τοπικές διαστάσεις, στα διάφορα μέτρα φύλαξης που έχουν δείξει τους κινδύνους τους, ή στο πώς διάφοροι επενδύουν κυνικά σε μια ακροδεξιά ρητορική, θα πρέπει να μας κάνει να ξεχάσουμε τη συνολική εικόνα και την επείγουσα ανάγκη να βγούμε από τον φαύλο κύκλο της λογικής της αποτροπής. Γιατί, είτε το θέλουμε είτε όχι, θα έρθει μια εποχή όπου η Μόρια, οι πνιγμοί στη Μεσόγειο, οι κατασχέσεις σκαφών διασωστών, οι φράχτες και τα φράγματα, απλώς θα μνημονεύονται πλάι σε άλλες ιστορικά ξεπερασμένες μορφές βαναυσότητας. Οσο πιο γρήγορα συμβεί, τόσο το καλύτερο.