Προσέγγιση με Μόσχα, τώρα

Μόλις ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε προ ημερών την Ουκρανία και δήλωσε την αντίθεσή του με την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία, αλλά και τις ανησυχίες του για την τύχη των εκεί Τατάρων, έκανα την εξής επισήμανση: «Τώρα πρέπει να εκμεταλλευθούμε τη συγκυρία και να προσεγγίσουμε θαρραλέα τη Μόσχα. Αν κοπεί ο ομφάλιος λώρος που συνδέει Μόσχα με Αγκυρα, η προκλητικότητα της Τουρκίας θα κοπεί σαν μαχαίρι. Με τη Ρωσία απέναντι θάβονται τα όνειρα ηγεμονίας της Αγκυρας. Τώρα είναι η ευκαιρία…».

Και παλαιότερα είχα σημειώσει την ανάγκη στρατηγικών κινήσεων ώστε η στενή σχέση Αγκυρας με Μόσχα να μην είναι απρόσκοπτη. Ο προφανής στρατηγικός στόχος της Τουρκίας είναι η εξασφάλιση ηγεμονικού ρόλου στην Ανατολική Μεσόγειο. Και δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει και στρατιωτικά μέσα, στη λογική μιας πολιτικής ισχύος (power politics), για να το πετυχει. Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής η Αγκυρα έχει ανάγκη δύο προϋποθέσεων. Η μία είναι η εξασφάλιση κάποιας δικής μας συνθηκολόγησης ή τακτικής συμπόρευσης. Με φωτιές στο Αιγαίο δεν μπορεί να υπάρξει ηγεμονία. Η Ευρώπη λόγω αδυναμίας ή οικονομικών και άλλων συμφερόντων δεν τολμά ανοιχτή ρήξη μαζί της. Η στάση της Γερμανίας και οι χαριεντισμοί των ευρωπαίων πρέσβεων στα γενέθλια Τσαβούσογλου δείχνουν την κατάσταση. Τα Ηνωμένα Εθνη δεν τολμούν να υψώσουν ανάστημα σε όποια της αυθαιρεσία. Οι δικές μας επιλογές λοιπόν στο επίπεδο αυτό δεν είναι πολλές. Η ειρηνική συμπόρευση είναι απαραίτητη. Αφού όμως αλλάξουμε, όπως έχω ήδη επισημάνει σε άλλο μου κείμενο, στρατηγικό δόγμα.

Η δεύτερη προϋπόθεση για την Τουρκία είναι η εξασφάλιση της στήριξης, η έστω της ανοχής, της Μόσχας. Με τη Ρωσία αγριεμένη στα νώτα της, η Τουρκία είναι εξαιρετικά ευάλωτη. Και τα όποια όνειρα περί ηγεμονίας, παραμένουν όνειρα. Πέραν των πολυεπίπεδων άλλων συμφερόντων, οι σχέσεις τους τελευταία είχαν χτιστεί και πάνω σε γεωπολιτικές ταυτίσεις. Είχαμε κι εμείς με τη στάση μας διευκολύνει τις κινήσεις αυτές. Οι χειρισμοί Κοτζιά που οδήγησαν στο πάγωμα των σχέσεων Αθήνας – Μόσχας άνοιξαν τον δρόμο στη στενότερη προσέγγιση των άλλων δύο. Οι χειρισμοί στο Εκκλησιαστικό και στην πρόσφατη απέλαση του ρώσου υπόδικου τελικά στη Γαλλία, κι όχι στη Μόσχα, πάγωσε περισσότερο τις σχέσεις. Το ζήτημα δεν είναι να υποκαταστήσουμε την Τουρκία σε στρατηγικό εταίρο της Ρωσίας. Στόχος είναι να υπολογίζει η Μόσχα τη δική μας δυσαρέσκεια όταν αυθαιρετεί η Τουρκία εκμεταλλευόμενη τη δική της ανοχή ή στήριξη.

Με τις τελευταίες εξελίξεις σε Συρία και Ουκρανία άνοιξε ένα παράθυρο νέων ευκαιριών. Μια προσέγγιση με Μόσχα, διορθώνοντας αυτά που ενοχλούν στη σχέση μας, δεν πρόκειται να δημιουργήσει ζητήματα με τους συμμάχους μας στη Δύση. Και η Γαλλία και η Γερμανία αλλά και ο ίδιος ο Τραμπ δεν βλέπουν αρνητικά στενότερες επαφές με το Κρεμλίνο. Πρέπει να βλέπουμε και πιο μακριά. Με τον Τραμπ και πάλι στον Λευκό Οίκο. Η ανάγκη της Τουρκίας να φαίνεται προστάτιδα του Ισλάμ (Τατάρους στην Κριμαία, Σουνίτες στη Συρία) ενοχλεί σοβαρά τους Ρώσους. Είναι ευκαιρία να καλύψουμε το κενό που δημιουργείται.

Να μη χάσουμε κι αυτή την ευκαιρία…