Ρωγμές στη σχέση Τουρκίας – Ρωσίας;

Εδώ και αρκετές εβδομάδες στη Συρία δοκιμάζεται η ρωσοτουρκική σχέση. Οι δυνάμεις του Ασαντ, υποστηριζόμενες από τη ρωσική αεροπορία και ιρανικές πολιτοφυλακές, επανακάμπτουν δυναμικά στην περιοχή της Ιντλίμπ.

Σήμερα ελέγχουν τέσσερα από τα συνολικά δώδεκα φυλάκια/παρατηρητήρια στα οποία κατοικοεδρεύουν τουρκικές δυνάμεις, ενώ εκτός εάν ο Ερντογάν καταφέρει ένα νέο συμβιβασμό με τον Πούτιν, το συριακό καθεστώς θα εντείνει τις επιχειρήσεις του στο αμέσως προσεχές χρονικό διάστημα, ιδίως όταν βελτιωθούν οι καιρικές συνθήκες. Μόνο τυχαίο δεν είναι ότι ο πρόεδρος Ερντογάν στις 29 Ιανουαρίου για πρώτη φορά καταφέρθηκε εναντίον της Μόσχας, λέγοντας ότι η υπομονή του έχει αρχίσει να εξαντλείται.

Μάλιστα, ισχυρίστηκε ότι η διαδικασία της Αστάνα δεν ισχύει πια. Είναι προφανές ότι αισθάνεται απογοητευμένος από την κατά αυτόν παραβίαση των συμφωνηθέντων με τη Ρωσία, ενδεχομένως αντιλαμβάνεται ότι είναι εγκλωβισμένος σε μια κατάσταση, όπου οι επιλογές του είναι συρρικνωμένες και όχι απαραίτητα επωφελείς για τα τουρκικά συμφέροντα. Παράλληλα, στέλνει προειδοποιητικές βολές προκειμένου να μη μεταβληθεί σε βάρος της χώρας του το status quo.

Η Αγκυρα, που κατηγορείται από τη Μόσχα ότι δεν έχει διαχωρίσει επαρκώς τους τζιχαντιστές από τα πιο μετριοπαθή στοιχεία της αντιπολίτευσης, κινδυνεύει να απωλέσει έως και 45% της περιοχής ελέγχου στην Ιντλίμπ, σύμφωνα με το Al-Monitor. Εξού και οι επιθέσεις του Συριακού Εθνικού Στρατού στο τρίγωνο μεταξύ Χαλεπίου, Αφρίν και Τζαραμπλούς ώστε να στρέψει το ενδιαφέρον των ασαντικών δυνάμεων προς τα εκεί για να ανακοπεί η δυναμική τους στην Ιντλίμπ. Επίσης, η διείσδυση τουρκικών δυνάμεων σε ζώνες αποκλιμάκωσης φαίνεται να πυροδότησε την αντίδραση Δαμασκού και Μόσχας.

Ο προφανής κίνδυνος είναι οι εχθροπραξίες να επεκταθούν γεωγραφικά, υποχρεώνοντας ακόμη περισσότερους Σύρους να κατευθυνθούν προς τα σύνορα με την Τουρκία. Μόνο στην Ιντλίμπ είναι εγκλωβισμένοι τουλάχιστον 3,5 εκατ., ενώ 600 χιλιάδες βρίσκονται στη συροτουρκική μεθόριο έτοιμοι να περάσουν στην τουρκική επικράτεια, αριθμός που μπορεί να αυξηθεί μέχρι και το 1 εκατ. τις επόμενες εβδομάδες.

Από την άλλη, αν η Τουρκία επιχειρήσει να εμπλέξει τους Αμερικανούς, με το δέλεαρ της διατήρησης του μεγαλύτερου μέρους των δυνάμεων του καθεστώτος στα δυτικά του Ευφράτη, σε όφελος της παραμονής των Αμερικανών στα ανατολικά του Ευφράτη, ώστε να εμποδίζουν τον διάδρομο του Ιράν προς τη Μεσόγειο και να ελέγχουν πετρελαιοπηγές, πρώτον δεν είναι βέβαιο ότι θα συγκινήσει την Ουάισγκτον και δεύτερον θα δυσαρεστήσει τη Μόσχα.

Η Τουρκία ευελπιστεί πως θα κερδίσει χρόνο, διατηρώντας τις θέσεις στην Ιντλίμπ αλλά και τους δεσμούς της με την αντιπολίτευση, ότι θα περιορίσει την προέλαση των δυνάμεων του Ασαντ, συγκρατώντας παράλληλα τα προσφυγικά ρεύματα, και όλα αυτά χωρίς οι αρρυθμίες στη σχέση της με τη Μόσχα να εξελιχθούν σε βαθύ ρήγμα. Τουρκία και Ρωσία πιθανότατα θα συντονιστούν εκ νέου (παρά τις διιστάμενες απόψεις τους υπάρχει αμοιβαία επιθυμία/ανάγκη να μην κλονιστούν οι σχέσεις τους), όμως, η συριακή περιπέτεια της πρώτης δεν θα ολοκληρωθεί σύντομα, η δε έκβασή της σε μεγάλο βαθμό δεν εξαρτάται από τις δικές της δυνάμεις.

Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι Εκτελεστικός Διευθυντής ΙΔΙΣ