Λίγα πράγματα αποτελούν μεγαλύτερη έγνοια για τις κυβερνήσεις από την ανάγκη να είναι ασφαλείς οι επικοινωνίες τους, ιδίως οι απόρρητες. Για πάνω από 50 χρόνια δεκάδες κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο εμπιστεύονταν μια εταιρεία για να το κάνουν αυτό, την ελβετική Crypto AG και τις συσκευές κρυπτογράφησης που παρείχε.

Ας μην ξεχνάμε ότι σήμερα μπορεί να βρει κανείς εφαρμογές κρυπτογράφησης στο διαδίκτυο, όμως για πάρα πολλά χρόνια κρυπτογράφηση σήμαινε περίπλοκες μηχανικές, ηλεκτρικές και αργότερα ηλεκτρονικές συσκευές.

Και μπορεί η ιστορία του B΄ Παγκοσμίου Πολέμου να σφραγίστηκε από τον αγώνα δρόμου για να σπάσουν οι συσκευές Enigma (που χρησιμοποιούσαν η ναζιστική Γερμανία) και ο Ψυχρός Πόλεμος από την μάχη της αποκρυπτογράφησης των σοβιετικών σημάτων (ξεκινώντας από το περίφημο πακέτο από τα σήματα Venona που περιείχαν και στοιχεία για τη σοβιετική διείσδυση στις δυτικές υπηρεσίες ασφαλείας), όμως η μεγαλύτερη μεταπολεμική επιχείρηση συστηματικής παρακολούθησης αφορούσε τις συσκευές της Crypto.

Η επιχείρηση αυτή, που απέκτησε την κωδική ονομασία «Ρουβίκωνας» (Rubicon) με τη CIA να ονομάζει την εταιρεία “Minverva”, ήταν ένα από τα επτασφράγιστα μυστικά της CIA για δεκαετίες, καθώς η Crypto AG ανήκε πλήρως σε μια σύμπραξη της CIA και της γερμανικής αντίστοιχης υπηρεσίας της BND, με αποτέλεσμα οι συσκευές που πωλούσε να είναι έτσι κατασκευασμένες ώστε οι δυο υπηρεσίες να μπορούν να παρακολουθούν το μεγαλύτερο μέρος των κρυπτογραφημένων επικοινωνιών των αντίστοιχων χωρών, ενώ είναι πιθανό η CIA (και η NSA) να μοιραζόταν κατά περίπτωση το υλικό και με τις μυστικές υπηρεσίες άλλων χωρών.

Χάρη σε αυτό το δίκτυο παρακολούθησης οι δύο υπηρεσίες μπορούσαν να παρακολουθούν για αρκετά χρόνια την ηγεσίας της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, να δώσουν πληροφορίες για τις θέσεις των ενόπλων δυνάμεων της Αργεντινής στη Βρετανία στη διάρκεια του Πολέμου των Φόκλαντ, να εντοπίσουν τον Μανουέλ Νοριέγκα, να αποκτήσουν πειστήρια για τη λιβυκή ανάμειξη στην έκρηξη σε μια ντισκοτέκ στο Βερολίνο το 1986, όπως και να παρακολουθούν τις απόρρητες επικοινωνίες της Ελλάδας και της Τουρκίας.

Τα στοιχεία αυτά, που περιλαμβάνονταν σε απόρρητες εκθέσεις της CIA και της BRD, έφερε στο φως μια κοινή έρευνα του γερμανικού τηλεοπτικού δικτύου ZDF, της ελβετικής ραδιοτηλεόρασης SRF και της εφημερίδας Washington Post.

Εάν δεν μπορείς να σπάσεις μια συσκευή κρυπτογράφησης, κατασκεύασέ την

Η βασική αιτία πίσω από την «Επιχείρηση Ρουβίκωνας» ήταν το μεγάλο άγχος των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Τότε οι αμερικανοί διαπίστωσαν ότι είχαν εξελιχτεί πολύ οι ικανότητες κρυπτογράφησης των σοβιετικών, των βορειοκορεατών και των κινέζων. Την ίδια στιγμή διαπίστωσαν ότι και οι συσκευές που κατασκεύαζε ο Boris Hagelin, ο ιδρυτής της Crypto εξελίσσονταν και γίνονταν όλο και πιο δύσκολο να «σπάσουν». Όλα αυτά διαμόρφωναν τον κίνδυνο οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες να βρεθούν στο σκοτάδι.

Η πρώτη τους κίνηση ήταν να εκμεταλλευτούν τη φιλία του Hagelin με τον William Friedman, τον «πατέρα της αμερικανικής κρυπτογραφίας». Η αρχική συμφωνία ήταν ότι η Crypto θα έδινε πραγματικές ασφαλείας συσκευές μόνο σε χώρες που οι ΗΠΑ ενέκριναν, ενώ οι υπόλοιπες χώρες θα έπαιρναν, χωρίς να το γνωρίζουν πιο αδύναμες συσκευές έτσι ώστε να μπορούν οι αμερικανικές υπηρεσίες να σπάνε τις κρυπτογραφημενες επικοινωνίες.

Η παρέμβαση των αμερικανικών υπηρεσιών έγινε όλο και πιο έντονη. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 και τον ερχομό των ολοκληρωμένων κυκλωμάτων οι ειδικοί της NSA θεώρησαν ότι βρήκαν την ευκαιρία που έψαχναν. Πλέον ο στόχος δεν ήταν η Crypto να μην πουλάει τον καλύτερο εξοπλισμό της σε χώρες που οι ΗΠΑ ήθελαν να παρακολουθούν, αλλά να πουλάει συσκευές που ήταν σχεδιασμένες ώστε να μπορούν σε σύντομο χρόνο να τις «σπάσουν» οι ειδικοί των αμερικανικών υπηρεσιών.

Εάν κάτι το ελέγχεις, καλύτερα να το αγοράσεις

Σε αυτό το φόντο είναι που άρχισε να συζητιέται η ιδέα να αγοραστεί η Crypto. Αρχικά την ιδέα είχαν οι Γάλλοι που πρότειναν να την αγοράσουν μαζί με τους Γερμανούς, όμως τελικά ήταν η CIA και η BND που αγόρασαν την εταιρεία, αξιοποιώντας τις υπηρεσίες μιας νομικής εταιρείας στο Λιχτενστάιν που ανέλαβε να καλύψει τα ίχνη της συναλλαγής. Ούτως ή άλλως, οι δύο συνεργαζόμενες υπηρεσίες φρόντισαν να εξασφαλίσουν ότι τα περισσότερα στελέχη της Crypto δεν γνώριζαν για τη συμφωνία.

Η συνεργασία, αναφέρουν οι σχετικές εκθέσεις δεν ήταν πάντα ομαλή. Οι αμερικανοί εκνευρίζονταν από την επιμονή των γερμανών να είναι κερδοφόρα η επιχείρηση, ενώ οι γερμανοί έβλεπαν με επιφύλαξη την τάση των αμερικανών να παρακολουθούν ακόμη και σύμμαχες χώρες όπως η Ισπανία, η Ελλάδα, η Τουρκία και η Ιταλία. Παρ’ όλα αυτά για τη γερμανική υπηρεσία που ποτέ δεν είχε από τις ΗΠΑ την ειδική μεταχείριση και αυξημένη πρόσβαση που είχαν οι αντίστοιχες βρετανικές, αυστραλιανές, καναδικές και νεοζηλανδικές, αυτό ήταν μια πρόοδος.

Ένας τεράστιος όγκος πληροφοριών

Η Crypto υπήρξε μια ραγδαία αναπτυσσόμενη εταιρεία και αυτό σήμαινε πρόσβαση σε πληροφορίες για πλήθος χώρες.

Στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων στο Κάμπ Ντέιβιντ ανάμεσα στους ηγέτες των ΗΠΑ, τη Αιγύπτου και του Ισραήλ, NSA παρακολουθούσε συστηματικά τις επικοινωνίες του αιγύπτιου προέδρου Ανουάρ Σαντάτ με το Κάιρο.

Όταν ο ηγέτης του Παναμά Μανουέλ Νοριέγκα κατά την αμερικανική εισβολή στον Παναμά αναζήτησε προστασία στην Αποστολική Νουντσιατούρα, δεν γνώριζε ότι το Βατικανό χρησιμοποιούσε συσκευές της Crypto για την επικοινωνίες με τις πρεσβείες του και έτσι μπόρεσαν να τον εντοπίσουν οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις.

Οι Ιρανοί ήταν για χρόνια πελάτες της εταιρείας και αυτό έδινε διαρκή πρόσβαση σε πληροφορίες ακόμη και στη διάρκεια της κρίσης με την ομηρία των αμερικανών διπλωματών.

Η Χιλή και η Αργεντινή επίσης ήταν πελάτες της ελβετικής εταιρείας και άρα οι κρυπτογραφημένες επικοινωνίες μπορούσαν να παρακολουθηθούν από τη CIA και τη BND. Αυτό έδωσε π.χ. έγκαιρη πληροφόρηση σχετικά με τις διαθέσεις του στρατού στη Χιλή, μετά την εκλογή του Σαλβαδόρ Αλιέντε, που κατέληξαν στο αιματηρό πραξικόπημα της 11ης Σεπτεμβρίου του 1973, με την υποστήριξη της CIA, που οδήγησε σε χιλιάδες συλλήψεις, δολοφονίες και βασανιστήρια.

Στην περίπτωση της Αργεντινής οι αμερικανοί μπόρεσαν να υποκλέψουν τις επικοινωνίες σε σχέση με την επιχείρηση στις νήσους Φόκλαντ και να τις μεταβιβάσουν στην βρετανική κυβέρνηση, καθώς το πολεμικό ναυτικό της Αργεντινής χρησιμοποιεί συσκευές της Crypto. Βασισμένη πάνω σε αυτές η Μάργκαρετ Θάτσερ αποφασίζει να προχωρήσουν οι βρετανικές δυνάμεις στη βύθιση του καταδρομικού  Belgrano, με θύματα 300 μέλη του πληρώματός του.

Η Λιβύη επίσης χρησιμοποιούσε συσκευές της Crypto και έτσι οι αμερικανοί γνώριζαν για τη λιβυκή ανάμειξη στη βόμβα στη ντισκοτέκ La Belle στο Βερολίνο το 1986, όπου σκοτώθηκαν δύο αμερικανοί στρατιώτες και μια γυναίκα από την Τουρκία, σε αντίποινα για την οποία αμερικανικά αεροσκάφη βομβάρδισαν θέσεις στη Λιβύη. Τότε ήταν που παραλίγο να αποκαλυφθεί η επιχείρηση, καθώς ο Ρόναλντ Ρίγκαν υπογράμμισε την ύπαρξη στοιχείων από επικοινωνίες της Πρεσβείας της Λιβύης στο Ανατολικό Βερολίνο.

Σταδιακά άρχισε το μυστικό έστω και αποσπασματικά να αποκαλύπτεται. Οι Ιρανοί μάλιστα κράτησαν και ανέκριναν έναν εκπρόσωπο της εταιρείας το 1992, οι Σύριοι διαπίστωναν προβλήματα στις συσκευές (τις οποίες μηχανικοί της εταιρείας που δεν γνώριζαν για το ρόλο των μυστικών υπηρεσιών επισκεύαζαν προκαλώντας την οργή των υπηρεσιών που δεν μπορούσαν πια να «διαβάσουν»), ενώ σταδιακά μετά το Πτώση του Τείχους και την Ενοποίηση η γερμανική κυβέρνηση άρχισε να φοβάται τον αντίκτυπο από τυχόν αποκάλυψη. Και έτσι το1993 η CIA αγόρασε το γερμανικό μερίδιο για 17 εκατομμύρια δολάρια.

Βέβαια, κάποια χρόνια αργότερα τα στοιχεία που αποκάλυψε ο Έντουαρντ Σνόουντεν έδειξαν ότι η Γερμανία υπήρξε στόχος των αμερικανικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης των επικοινωνιών της ίδιας της Καγκελαρίου Μέρκελ που θα αναφωνήσει «δεν είναι δυνατό οι φίλοι να κατασκοπεύουν φίλους».

Το τέλος της επιχείρησης

Ωστόσο η CIA θα συνεχίσει να έχει στην ιδιοκτησία της την Crypto για αρκετά χρόνια. Άλλωστε, στο μεταξύ οι καιροί είχαν αλλάξει. Η κρυπτογράφηση δεν στηριζόταν τόσο σε συσκευές κρυπτογράφησης ραδιοτηλεγραφημάτων ή σε συσκευές κρυπτογράφησης φωνής, όσο στην κρυπτογράφηση διαδικτυακών επικοινωνιών.

Επιπλέον, το ενδιαφέρον των μυστικών υπηρεσιών στράφηκε στον τεράστιο όγκο δεδομένων στα οποία είχαν πρόσβαση οι κολοσσοί του διαδικτύου όπως η Google. Και έτσι τελικά η εταιρεία, διαχωρίστηκε σε δύο διαφορετικά τμήματα και πουλήθηκε. Τη συναλλαγή οργάνωσε η ίδια νομική εταιρεία του Λιχτενστάιν που είχε οργανώσει και την αρχική εξαγορά.

Πάντως οι ελβετικές αρχές (ας σημειώσουμε εδώ ότι η Ελβετία, το Ισραήλ, η Σουηδία και η Μεγάλη Βρετανία ήταν ενήμερες για την επιχείρηση ή είχαν λάβει πληροφορίες), θορυβήθηκαν από τις πρόσφατες εξαγγελίες και ανακοίνωσαν ότι ερευνούν την υπόθεση και ότι αναστέλλουν την εξαγωγική άδεια για την Crypto International μία από τις δύο διάδοχες εταιρείες.

Headlines